Influencerzy mają wpływ. Dobry czy zły?

W styczniu 2019 roku opublikowano raport z badań ankietowych firmy Awin, w których pytano rodziców Brytyjczyków między 11. a 16. rokiem życia, jaki zawód ich dzieci chciałyby wykonywać, kiedy dorosną. W pierwszej piątce wymienianych profesji znalazły się: lekarz (18%), social media influencer (17%), youtuber (14%), weterynarz (13%) i nauczyciel (9%). O ile trzy z wymienionych zawodów są nam dobrze znane, o tyle z influencerem i youtuberem część rodziców może mieć kłopoty. Zawód youtuber dość łatwo wytłumaczyć. To po prostu twórca publikujący filmy w serwisie YouTube i czerpiący z nich zyski. Kim jednak jest social media influencer?

Kim jest influencer?

Słowo „influencer” pochodzi od angielskiego „influence”, czyli wpływ. Ta nowa profesja ma już swoje hasło w Wikipedii. Na podstawie jego lektury oraz po przejrzeniu innych tekstów dotyczących influencerów, można powiedzieć, że influencer:
  • działa (publikuje treści) w mediach społecznościowych (np. ma profil na Facebooku, Instagramie, Twitterze, prowadzi blog, kanał na YouTube),
  • posiada duże – liczone w dziesiątkach, a nawet setkach tysięcy – grono odbiorców (widzów, obserwatorów, subskrybentów, czytelników),
  • tworzy ze swoimi odbiorcami trwałe relacje w świecie wirtualnym, wchodzi z nimi w interakcje np. dzięki komentarzom,
  • wpływa na opinie i decyzje (głównie zakupowe) swoich odbiorców,
  • na swojej działalności zarabia pieniądze, np. nawiązując współpracę z różnymi markami (testując, opiniując produkty danej firmy) lub tworząc produkty sygnowane swoim nazwiskiem (gadżety, ubrania, książki itd.).

Różne grupy, różni influencerzy

W Internecie można znaleźć influencerów z różnych dziedzin – począwszy od mody, kuchni, podróżowania, przez tzw. lifestyle (czyli prezentowanie swojego sposobu życia), po medycynę. Widzowie przychodzą do influencera z różnych przyczyn, np. po specjalistyczną wiedzę lub po prostu po rozrywkę. Szukają wskazówek, jak urządzić dom, jak się ubierać, gdzie warto jechać na wakacje, jaki serial obejrzeć, a nawet – jak żyć. Grono odbiorców influencera liczy się z jego zdaniem. Można powiedzieć, że influencer jest dla swoich widzów autorytetem.

Kiedy na swoim Instagramie zapytałam moich obserwatorów o to, jakich influencerów śledzą, padły nazwy takich kont na Instagramie, blogów i kanałów na YouTube jak Mama Ginekolog, Pani Swojego Czasu, Szafa Sztywniary, Joanna Glogaza, Architekt Porządku, Ula Pedantula, Gdzie Bądź, Siostry ADiHD, Maffashion. Treści tworzone przez niemal wszystkich wymienionych influencerów zainteresują raczej dorosłe grono odbiorców. Zdecydowanie tematy zarządzania czasem dla kobiet, optymalizacji codzienności czy porządków domowych to nie jest coś, co przyciągnie uwagę nastolatka. Więcej wśród wymienionych twórców jest ekspertów w swoich dziedzinach niż producentów treści rozrywkowych.

Gdzie zatem szukać tego, co najpopularniejsze wśród młodych odbiorców? Najlepiej z nimi po prostu porozmawiać, zainteresować się tym, który twórca internetowy wpływa na zachowanie naszego dziecka. Czy jest to blogerka z kategorii beauty, kanał na YouTube, na którym przeważają challendże (czyli wyzwania) czy może osoba rejestrująca i publikująca filmiki z tego, jak gra w grę komputerową.

Można też sięgnąć po raport See Blogers i InfluTool, dostępny na stronie internetowej See Blogers, festiwalu dla twórców internetowych w Polsce. W opublikowanym Rankingu Polskich Influencerów za 2018 rok znajdziemy zestawienie Top 100 blogerów, instagramerów, youtuberów i osób publicznych, a także ranking Top 20 twórców w 10 kategoriach (m.in. jedzenie, sport, podróże, rozrywka). Wielu z twórców ujętych w raporcie publikuje treści skierowane do młodego odbiorcy.

Dobry wpływ

Zacznijmy od pozytywnego wpływu inflencerów na życie obserwatorów. Odpowiedzialny społecznie influencer może w wielu obszarach pomóc swoim obserwatorom.

Na przykład Nicole Sochacki-Wójcicka (Mama Ginekolog) regularnie przypomina kobietom o badaniach kontrolnych. Anna Makowska (Doktor Ania) edukuje swoich odbiorców w temacie składu żywności. Pokazuje, jak małymi krokami zmieniać swoje nawyki żywieniowe na zdrowsze. Dzięki niej wiele osób zaczęło czytać etykiety produktów spożywczych i… zajadać się kiszonymi ogórkami.

Ryfka z Szafy Sztywniary przed każdymi wyborami zachęca obserwatorów do głosowania oraz do zrobienia testu preferencji wyborczych. Po ostatnich wyborach dostała od swoich czytelników mnóstwo wiadomości, w których kolejne osoby przyznawały się do tego, iż to za jej sprawą poszły do urny.

Kasia Wągrowska (blog Ograniczam się i konto na Instagramie @kasia_ograniczamsie) pokazuje, jak można żyć less waste, czyli nie produkując dużej ilości śmieci. Swoim obserwatorom pokazuje, że zakupy do wielorazowych woreczków i pudełek oraz kawy do własnego kubka to nie powód do wstydu, a coś, co przyczynia się do redukcji plastikowych odpadów.

Można by tu wymienić jeszcze kilkanaście influencerek i influencerów, którzy swoimi wyborami pozytywnie wpływają na życie swoich odbiorców, motywują do wdrażania w życie niewielkich, lecz znaczących zmian. Promują zdrowy, ekologiczny, a przy tym prosty styl życia. Nie zachęcają do kupna torebki za 10 tysięcy, a do firankowego woreczka na owoce czy kiszonej kapusty.
 

a_influenserzy_LR_graf.jpg

Gorszy wpływ

Skoro pojawiła się tutaj torebka za 10 tysięcy, to zostańmy przy niej. Influencerki z branży modowej pokazują się w swoich social mediach w pięknych zestawach dodatków i ubrań. Nierzadko są to takie ciuchy, na które przeciętnie zarabiający dorosły nie może sobie pozwolić, o nastolatku nie wspominając. Blogerki z sekcji urodowej (czyli beauty) testują coraz to nowe kosmetyki z różnych półek cenowych. Zwykły człowiek nie zużywa tylu kremów do twarzy w ciągu kilku lat, ile na blogach zobaczyć można w rok. Wpływowy travel bloger (bloger podróżniczy) wybrał się w trzecią zagraniczną podróż w tym miesiącu. A w planie ma już kilka kolejnych.

Ta obfitość rzeczy posiadanych przez influencerów i możliwości, które oferuje im wykonywany zawód tworzy niekiedy w odbiorach nierealne pragnienia, rodzi frustrację – może nie tyle w dorosłym, co w młodym umyśle, który niezbyt dobrze odróżnia realne życie od kreacji na potrzeby bloga czy konta na Instagramie. Młody człowiek może nie zdaje sobie sprawy, że piękne sesje zdjęciowe zrobił profesjonalny fotograf, a drogie ciuchy zostały zaprezentowane przez blogerkę, bo to jej praca, za którą dostała wynagrodzenie. Bloger podróżniczy zaś po powrocie do domu zabierze się za zrobienie fotorelacji, publikację filmu na YouTube i wpisanie do kalendarza prelekcji na festiwalach podróżniczych, które także stanowią jego sposób zarabiania na życie.

Pracą influencera jest więc nie tylko uświadamianie swoich odbiorców w kwestiach np. zdrowia czy ekologii. Influencerzy pracują też, pokazując nam piękniejsze, pełne wrażeń, czasem bardziej luksusowe życie. Młodemu odbiorcy łatwo jest uwierzyć, że takie życie jest na wyciągnięcie ręki. Tymczasem prezentowany styl życia jest dostępny tylko dla nielicznych, a poza tym czasem jest to tylko kreacja, dobrze zbudowany wizerunek. Tutaj jest miejsce przede wszystkim dla rodziców, ale także dla wychowawców, którzy powinni uczyć dzieci i młodzież odróżniania prawdziwego życia od tego stworzonego na potrzeby social mediów.

Influencer, podejmując współpracę z markami lub tworząc własne produkty, zachęca do kupowania. Nie powinno dziwić, że w swoich odbiorcach widzi potencjalnych klientów, na których potrzeby odpowiada lub dopiero je kreuje. Influencer budzi w swoich czytelnikach czy widzach chęć posiadania danej rzeczy. Nakręca konsumpcję. Tutaj też trzeba umieć odpowiedzieć sobie na pytanie – czy naprawdę potrzebuję kolejnej spódnicy, gry, płyty, szminki, książki czy też chcę te przedmioty posiadać tylko dlatego, że ma je (lub stworzył) i poleca mój ulubiony bloger?

Obserwowanie życia influencera może niektóre osoby skłaniać do bezrefleksyjnego naśladowania czyjegoś stylu życia czy powtarzania wygłaszanych opinii. Influencer działa jak lider w grupie rówieśniczej – z jego zdaniem się liczymy, jemu chcemy się przypodobać (co jest dziwne, bo przecież o ile my widzimy i „znamy” influencera, o tyle on nie zna nas). Kopiowanie zachowań influencera bez uwzględniania kontekstu, w jakim żyjemy, to przykład tego gorszego wpływu. Zanim jednak całą winę za ten wpływ zrzucimy na twórców internetowych, włączmy myślenie i uczmy myślenia. Przecież nie musimy podążać ślepo za czyimkolwiek zdaniem.

Czy jesteś influencerem dla swojego dziecka?

Influencer to osoba, która ma wpływ na swoich odbiorców. Dzięki niej mogą zmienić styl swojego życia na lepszy. Przez nią mogą wpaść w pułapkę konsumpcji. Influencer może swoją działalnością wywoływać pozytywne zmiany, ale też zachowania tak naprawdę niezbyt korzystne dla swoich odbiorców. Dla rodziców ważne jest, by przyglądali się swojemu dziecku. Rozmawiali z nim. Zainteresowali się tym, jakie wartości głosi ta osoba z Internetu, która stała się autorytetem dziecka. A przede wszystkim – żeby byli pierwszym i najważniejszym influencerem swojego dziecka. Uczyli krytycznego myślenia, selekcji informacji i poszukiwania wiedzy u ekspertów z danej dziedziny, nie tylko u osób wpływowych.






Źródła:
  • Ankieta przeprowadzona przez firmę Awin na początku 2019 roku. G. Akande, Awin Survey results: British Children Aspiring To Be Social Media Influencers, https://www.awin.com/gb/news-and-events/awin-news/awin-survey-results-british-children-aspiring-to-be-social-media-influencers [dostęp: 19.12.2019 r.].
  • Bartłomiej Kawalec. Kim jest influencer? Po zasięgach i charyzmie ich poznacie. https://www.whitepress.pl/baza-wiedzy/275/kim-jest-influencer-po-zasiegach-i-charyzmie-ich-poznacie [dostęp: 19.12.2019 r.].   
  • Hasło: Influencer. https://pl.wikipedia.org/wiki/Influencer [dostęp: 19.12.2019 r.].   
  • Kim jest influencer? Ile kosztuje współpraca z influencerami?, https://www.whysosocial.pl/kim-jest-lider-opinii-trendsetter-i-influencer/, [dostęp: 19.12.2019 r.].   
  • Natalia Królikowska, 5 nieprawdopodobnych, ale prawdziwych faktów o influencer marketingu, https://www.awin.com/pl/influencer-marketing/5-nieprawdopodobnych-ale-prawdziwych-faktow-o-influencer-marketingu, [dostęp: 19.12.2019 r.].



Karolina Starnawska (de domo Jędrych)
Doktor literaturoznawstwa, pracownik Katedry Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Szkoły Społecznej (ZOSS STO) w Bytomiu. Zaangażowana w uczenie tego, jak nauczać języka polskiego. W swojej pracy dydaktycznej – zarówno ze studentami jak i z młodzieżą – sięga po różne metody, które opisuje na swoim nauczycielskim blogu (lekcjepolskiego.com). Autorka książki „Portret dziewczynki, dziewczyny i kobiety w powieściach Marii Krüger. Interesuje ją związek wychowania i rozwoju dzieci z naturą, literatura dla młodego czytelnika, w szczególności dla dziewcząt oraz podróże. Marzy o wyprawie na Wyspę Księcia Edwarda.


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: