Od kilkunastu lat co roku powraca temat zbyt ciężkich plecaków, które uczniowie noszą do szkoły. Kilogramy, które uczniowie dźwigają na swoich plecach, nie pozostają bez wpływu na ich zdrowie. Dlatego zarówno rodzicom, jak i nauczycielom powinno zależeć na tym, aby w tornistrach uczniów znalazło się jak najmniej rzeczy.

Ciężar znacznie przekraczający dopuszczalną normę

Aby plecak nie wpływał negatywnie na zdrowie dziecka, jego waga nie powinna przekraczać 10% wagi ucznia klas I-III szkoły podstawowej i 15% wagi ucznia klas starszych. A zatem plecak dziecka, które waży 30 kilogramów i jest w początkowych klasach, nie powinien przekraczać wagi 3 kilogramów. W wielu miastach sanepid, różne organizacje, a nawet sami rodzice organizują akcje ważenia plecaków. Niestety w większości przypadków okazuje się, że uczniowie dźwigają znacznie większy ciężar, niż zalecany – w niektórych przypadkach waga plecaka dochodzi aż do 7 kilogramów, nawet wśród najmłodszych uczniów. I chociaż to właśnie uczniowie rozpoczynający naukę w szkole są zwykle najbardziej narażeni na szkodliwe skutki noszenia za ciężkiego plecaka, to ich tornistry zwykle ważą najwięcej. 
Przeprowadzone badania wykazały, że uczniowie noszą średnio 1 kilogram zbędnych rzeczy w plecaku – wśród nich zabawki, gry, niepotrzebne w danym dniu podręczniki, niedojedzone drugie śniadanie. A czym grozi noszenie zbyt ciężkiego plecaka? Przeciążeniem kręgosłupa, ramion, bioder, nieprawidłową postawą ucznia, która może prowadzić do poważnych skrzywień kręgosłupa i wad postawy. Do tego dochodzi obciążenie ramion, nadwyrężenie mięśni, bóle kręgosłupa i szyi. Im młodsze dziecko, tym bardziej podatne na przeforsowanie spowodowane noszeniem zbyt ciężkiego tornistra.

Jaki plecak wybrać?

Oprócz modnego designu lub motywu z ulubionym bohaterem filmu animowanego, warto zwrócić uwagę na inne elementy plecaka, w którym przez cały rok (albo i dłużej) dziecko będzie dźwigało kilka kilogramów książek, zeszytów i szkolnych akcesoriów. Przede wszystkim tornister powinien przylegać do pleców dziecka i mieć usztywnioną tylną część. Ważne, aby był lekki – waga pustego plecaka nie może przekraczać 1 kilograma, a jego szerokość szerokości ramion ucznia. Tornister nie powinien być zbyt duży. Dolna część plecaka powinna sięgać maksymalnie do lędźwiowego odcinka pleców – inaczej noszenie plecaka może powodować garbienie. Równie ważne są szelki – idealne są miękkie, szerokie i regulowane, aby plecak łatwo się zakładało i zdejmowało, a jednocześnie aby był stabilny. Dobrze dopasowany tornister powinien sprawiać, że uczeń będzie miał wyprostowaną postawę i nie będzie się garbił.

Ważny jest również sposób noszenia plecaka.  Absolutnie niedopuszczalne jest noszenie plecaka na jednym ramieniu lub zamiana plecaka na torbę. Kilka lat temu na rynku pojawiły się plecaki ze stelażem i kółkami, dzięki którym można go ciągnąć jak walizkę, co wydaje się lepszym rozwiązaniem, ponieważ nie obciąża kręgosłupa ucznia. Jednak nie do końca tak jest – ciągniecie plecaka wymaga skrzywienia górnej części ciała, przez co uczeń przyjmuje nieprawidłową postawę. Plecak ze stelażem jest też znacznie cięższy, więc jeśli uczeń będzie niósł go na plecach, np. aby przemieścić się między piętrami w szkole, efekt będzie gorszy, niż w przypadku plecaka bez kółek. Dodatkowo przejechanie po brudnej lub mokrej nawierzchni, a następnie założenie plecaka spowoduje pobrudzenie odzieży dziecka.

Jak odciążyć uczniów?

Jeśli uda się wybrać idealny plecak, który podoba się uczniowi, należy zadbać jeszcze o to, aby odpowiednio go spakować. Nawet najlepiej dopasowany plecak ważący kilka kilogramów ponad normę negatywnie wpłynie na zdrowie dziecka. Rodzice powinni przede wszystkim zwrócić uwagę na to, co pakują do plecaków ich pociechy. Warto wyjaśnić uczniowi, że nie musi zabierać ze sobą do szkoły zabawek, gier, kilku piórników i innych gadżetów, które niekoniecznie będą mu potrzebne na zajęciach. W plecaku powinny znaleźć się tylko niezbędne rzeczy, najlepiej jak najlżejsze – zamiast zeszytów w twardej oprawie, warto wybrać te w miękkiej i z jak najmniejszą liczbą stron. Można zrezygnować z wieloelementowego zestawu przyborów do pisania w metalowym opakowaniu, na rzecz jednego, dobrze wyposażonego piórnika. W wielu szkołach znajdują się szafki, w których uczniowie mogą przechowywać przybory szkolne i podręczniki. Jeśli w szkole nie ma specjalnych szafek, można zaproponować wspólny zakup niektórych artykułów, np. bloków, kredek, plasteliny, farb etc. – dzięki temu dzieci nie będą musiały przynosić tych rzeczy do szkoły i nauczą się dzielić oraz szanować wspólną własność. Jeśli dzieci korzystają z podręczników, można uzgodnić, aby na ławce znajdowała się jedna książka – to może o połowę zmniejszyć zawartość plecaka. Coraz bardziej popularne są materiały elektroniczne, które również mogą znacznie odciążyć plecy uczniów.

Dobry plecak i rozmowa z dzieckiem

Jak to zwykle bywa i tutaj najważniejsze jest znalezienie złotego środka. Szukając odpowiedniego plecaka warto pamiętać o radach dotyczących jego wyboru. Uważajmy, żeby nie przesadzić wybierając taki ze zbyt dużą ilością teoretycznie przydatnych gadżetów, które jednak dodatkowo obciążą plecak.  Najlepiej skupić się na wygodzie i jego jakości. Ważna jest też rozmowa z dzieckiem o tym, jak odpowiednio plecak nosić i czego do niego nie wkładać, żeby nie nabrał zbędnych kilogramów. Bo nawet najlepszy plecak nic nie da, gdy jego młody właściciel nie będzie go odpowiednio używał.




Źródła:
1. https://www.juniorowo.pl/10-sposobow-odciazenie-szkolnych-tornistrow/
2. http://www.newsweek.pl/wiedza/nauka/ile-powinien-wazyc-plecak-dziecka-newsweek-pl,artykuly,346869,1.html
3. http://www.rp.pl/Edukacja/303029865-Raport-NIK-Plecaki-polskich-uczniow-sa-za-ciezkie.html
4. https://www.rodzice.pl/plecak-na-kolkach-plusy-i-minusy-plecakow-z-kolkami/
5. http://lekkitornister.org/