Liczenie ułamków może przysparzać dzieciom trudności. Jednak jeśli wykorzystamy dziecięcą naturalną ciekawość i chęć działania, jesteśmy w stanie nauczyć je tej umiejętności, dobrze się przy tej okazji bawiąc.

„Mamo, tato, w przyszłym tygodniu mam sprawdzian z ułamków” – to zdanie, które słychać w domach uczniów klasy 4 i nie tylko. Jak zrobić z dzieckiem powtórkę tego tematu? Pizze wycięte z kartonu i podzielone na kawałki różnej wielkości, krojenie jabłek, przelewanie wody z większych pojemników do mniejszych czy dzielenie szklanki na kilka części mazakiem – to „narzędzia" zazwyczaj w zupełności wystarczające, aby pokazać dzieciom, czym są ułamki zwykłe i jak wykonywać na nich działania.
Kiedy zapytamy dorosłych, gdzie dziecko będzie mogło zastosować ułamki zwykłe, następuje zwykle dłuższa chwila zastanowienia. I faktycznie – rozejrzyjmy się wokół… Liczby z przecinkami są wszędzie, ale ułamki zwykłe dzieci mogą spotkać chyba tylko w kuchennych przepisach i przy sprawiedliwym dzieleniu np. 3 kawałków ciasta między cztery osoby. Przecież nikt nigdy nie kupował 3/5 m tasiemki ani nie zastanawiał się, czy na słodycze wydał 2/7 czy może 5/8 swojego kieszonkowego. Do zrozumienia idei ułamków wystarczyłoby kilka lekcji matematyki. Zatem po co dziesięciolatkom ułamki zwykłe w takiej ilości, z jaką muszą się zmierzyć? Odpowiedź jest prosta. Ułamki zwykłe to baza do poznania ułamków dziesiętnych. Opanowanie podstawowych działań na ułamkach zwykłych jest więc konieczne, aby za jakiś czas zrozumieć i nawet polubić ułamki dziesiętne, towarzyszące nam na każdym kroku.

Poniżej prezentuję kilka sposobów, które pomogą w powtórce ułamków w domu. W każdym z nich cel jest taki sam – zaprzyjaźnić się z ułamkami zwykłymi.

Domino

Klasyczne domino ze skracaniem i rozszerzaniem ułamków. Będąc z dzieckiem w grupie, próbujecie ułożyć z domino węża (w jednym kawałku). Wąż może też się zamknąć (głowa łączy się z ogonem).

Daj dziecku kartkę, na której będzie mogło wykonywać obliczenia. Najważniejsze to wykonać zadania poprawnie, czas wykonania jest mniej istotny.

Karty „Domino” pobierz tutaj

Ułamkowy Piotruś

Propozycja na początkowe ćwiczenia powtórkowe z zamiany ułamków niewłaściwych na liczby mieszane i odwrotnie. Oczywiście modyfikacja wybranych ułamków może jeszcze uprościć albo utrudnić grę.

Dysponujemy 21 kartami (10 par: ułamek niewłaściwy + odpowiadająca mu liczba mieszana oraz jeden "Piotruś"). Gramy w grupach maksymalnie czteroosobowych tak, jak w zwykłego Piotrusia. Uczestnicy rozdają sobie karty. Zaczynają od znalezienia i wyłożenia na ławkę par, które znajdą wśród otrzymanych kart. (Wszyscy sprawdzają, czy wyłożone pary faktycznie są parami). Następnie uczestnicy losują po kolei po jednej karcie od sąsiada. Chodzi o to, aby jak najszybciej wytypować, która karta jest Piotrusiem.

Karty „Ułamkowy Piotruś” pobierz tutaj

Jenga z ułamkami

W Jengę grał każdy. Zasady standardowe, ale dodatkowo po każdym wyciągnięciu klocka dziecko wykonuje na kartce obliczenia przykładu, który wybrał. Na bieżąco oceniamy poprawność wykonanych działań. Najciekawsze jest to, że dzieciom wcale nie przeszkadza, iż wykonują działania. Ich wersja jest taka, że po prostu grają w Jengę :) A że klocki Jengi mają kilka stron, a na każdej można napisać przykłady, to jeden zestaw klocków można wykorzystać do kilku różnych tematów. (Moje Jengi mają z jednej strony dodawanie i odejmowanie ułamków zwykłych, z drugiej strony mnożenie i dzielenie ułamków dziesiętnych, a kolejne strony czekają na nowe pomysły).

Zamiast bać się ułamków, bawmy się nimi!

Na podstawie przepisu na ciasto wyjaśnijmy, jak rozumieć zwroty półtorej szklanki mąki czy ćwierć kostki margaryny, przeliczmy ilość potrzebnych składników do upieczenia ciasta z 3/4  porcji. Wykorzystajmy owoce i poprośmy o rozdzielenie 3 jabłek po równo między osiem osób. Pokażmy dzieciom, że to, czego się uczą, można zastosować – to jest zawsze największy motywator do nauki. Oczywiście zanim przejdziemy do konkretów, musimy upewnić się, że nasze dziecko ma teoretyczne przygotowanie do rozwiązywania praktycznych problemów.

Pamiętajmy, że dzieci są ciekawe świata i nowości. Tyle czasu czekały na ułamki, nie pozwólmy, żeby się do nich zniechęciły!



Alicja Smolińska
Nauczycielka matematyki.