Przyjaciele mojego dziecka

Moment, w którym dziecko, zwykle jeszcze w wieku przedszkolnym, po raz pierwszy mówi o kimś: „Mój Przyjaciel/Moja Przyjaciółka”, to ważna chwila, na którą czeka wielu rodziców. Wszyscy wiemy, jak ważne jest budowanie relacji rówieśniczych.

Na co dzień na swojej drodze spotykamy wielu ludzi. Niektórzy z nich potrafią sprawić, że życie staje się radosne, a zwyczajne sytuacje i doświadczenia – wyjątkowe. Nic dziwnego, że rodzicom zależy na tym, by ich dzieci były lubiane i otoczone przez życzliwe im osoby. Czasem jednak nowe znajomości mogą stanowić wyzwanie. Co może zrobić rodzic, gdy dziecko oznajmia, że czuje się samotne?

Jak znaleźć przyjaciela

Twoje dziecko codziennie uczy się czegoś nowego. Także nauka nawiązywania relacji i tworzenia więzi z kolegami i koleżankami wymaga czasu oraz pracy. Możesz być dla swojego dziecka wsparciem w tym procesie.

  • Wzmacniaj jego pewność siebie i kompetencje społeczne. Powtarzaj, co w nim cenisz, zwracaj uwagę na mocne strony, podkreślaj, że jest “OK takie, jakie jest”.
  • Poszerz „społeczną bańkę” swojego dziecka. Uświadom mu, że jeśli trudno mu znaleźć przyjaciół w swoim środowisku (np. w klasie) nie oznacza to, że nie pozna ich gdzie indziej. Wykorzystajcie hobby, które może stać się początkiem ciekawej znajomości. Wspólnie poszukajcie kół zainteresowań, w których mogłoby się odnaleźć Twoje dziecko. Wybierzcie się na zbiórkę harcerska, zajęcia sportowe czy artystyczne. Zachowaj czujność w przypadku mediów społecznościowych. Nie neguj grup internetowych, ale rozmawiaj z dzieckiem o zagrożeniach. Ważne, aby miało świadomość, że w Internecie ludzie kreują swój wizerunek (np. ukrywają niewygodne ich zdaniem fakty ze swojego życia), więc do zawartych tam znajomości trzeba podchodzić z podwójną ostrożnością.
  • Dziel się własnymi pozytywnymi doświadczeniami. Jeśli Twoje przyjaźnie zaczęły się dopiero w szkole średniej czy nawet w dorosłym życiu, opowiedz o tym dziecku. W wieku nastoletnim człowiek często ma tendencję do myślenia, że świat kończy się tu i teraz i jeśli nie znalazło przyjaciół w szkole podstawowej – to nie znajdzie się ich już nigdy. Tymczasem życie pokazuje, że to mit.
  • Ucz dziecko, szczególnie młodsze, budowania jego pozycji w grupie rówieśniczej. Zapraszaj koleżanki i kolegów dziecka do domu, zachęcaj do wykonywania wspólnych projektów, wybierając się ze swoją pociechą do kina czy na kręgle, zabieraj dzieci przyjaciół. W ten sposób oswajasz je z typowymi sytuacjami społecznymi, poszerzasz jego krąg znajomych i umożliwiasz mu nawiązanie kontaktu nie tylko z ludźmi, z którymi spotyka się na co dzień (np. w klasie).
  • Zwalcz w sobie chęć rozwiązywania konfliktów ZA dziecko. Nieporozumienia są normalne w każdej relacji. Jeśli sytuacja nie jest niebezpieczna dla Twojego dziecka, powstrzymaj się od ingerowania. Młodzieżowe konflikty zwykle mają to do siebie, że zainteresowanym udaje się je szybko rozwiązać, o ile nie wtrącają się dorośli. Daj swojemu dziecku szansę sprawdzenia się w roli społecznej, jaką jest bycie przyjacielem. Pozwól mu ćwiczyć umiejętność negocjacji, ale także wysłuchania drugiej strony. Daj poczucie sprawczości. Rozwiązując konflikt ZA dziecko (np. dzwoniąc do rodziców drugiego dziecka ze słowami: „Pogadaj ze swoim synem, bo nie może się dogadać z moim”) podcinasz dziecku skrzydła i wyrabiasz w nim przekonanie, że samo niewiele umie i może.

Kiedy interweniować

Zawsze, kiedy dziecku dzieje się krzywda. Jeśli zgłasza Ci, że czuje się prześladowane przez rówieśników, jest ofiarą hejtu (również w cyberprzestrzeni) albo takie sygnały dostajesz od innych osób (rodziców innych dzieci, rodzeństwa, nauczycieli) – wkraczaj. Jeśli do prześladowania dochodzi na terenie szkoły, pierwszym krokiem będzie rozmowa z wychowawcą, który zbada sprawę, porozmawia z dziećmi, a jeśli będzie taka potrzeba, również z rodzicami zainteresowanych stron. Jednocześnie warto od razu zgłosić sprawę pedagogowi szkolnemu. Od tego roku szkolnego w każdej placówce jest zatrudniony również pedagog specjalny. To osoba, do której możesz zwrócić się po pomoc i która ma narzędzia, by nie dopuścić do eskalacji konfliktu rówieśniczego. Jeśli uważasz, że podjęte przez wychowawcę i pedagoga szkolnego działania nie przynoszą rezultatu, poinformuj o sytuacji dyrektora szkoły. Jeśli te działania nie przynoszą efektu i dziecko nadal pada ofiarą hejtu, nie wahaj się zgłosić doniesienia na policję. W takiej sprawie dmuchaj na zimne. Pamiętaj, żeby nigdy nie bagatelizować słów dziecka, które mówi, że czuje się niezrozumiane w klasie i uważa, że koledzy/koleżanki mu dokuczają.

Nie obarczaj winą dziecka, które zgłasza Ci taki problem. Nie mów: „Bądź dla nich milszy”, nie zachęcaj do przyzwyczajenia się do przemocy (np. słowami „Mnie też dokuczali i przeżyłem. Co Cię nie zabije, to Cię wzmocni”). Ludzie mają różną wrażliwość, a trauma nie wzmacnia charakteru. Jeśli sytuacja wydaje się nierozwiązywalna i nie pomagają żadne interwencje, działania czy rozmowy – nie wahaj się wyrwać dziecka z toksycznego środowiska, zmieniając mu szkołę czy klasę. Taka decyzja, choć drastyczna, uratowała niejedną osobę.

Sygnały ostrzegawcze

Choć współcześnie problemem wielu dzieci jest samotność i znalezienie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, czasem znajomości dziecka mogą budzić Twoje obawy z zupełnie innych powodów.

Twoje dziecko ma przyjaciół, ale chciałbyś swojego nastolatka widzieć w zupełnie innym towarzystwie. Jednym słowem: przyjaciele Twojego dziecka na pewno nie są Twoimi przyjaciółmi. Czy to jest moment na interwencję? To zależy od wielu czynników. Przede wszystkim, odpowiedz sobie uczciwie na pytanie, skąd bierze się w Tobie niechęć.

  • Czy nie masz jakiś uprzedzeń (bo np. te osoby mają tatuaże, które Tobie źle kojarzą)?
  • Czy nie masz w głowie obrazu idealnych przyjaciół Twojego dziecka, w które Ci prawdziwi się nie wpisują (np. pochodzą z określonego środowiska)?
  • Czy nie negujesz potrzeby Twojego dziecka, jaką jest regularny kontakt z rówieśnikami – bo w tym wieku „powinno się głównie uczyć”?
Jeśli na wszystkie te pytania odpowiedź była przecząca i wciąż uważasz, że towarzystwo Twojego dziecka nie jest odpowiednie oraz masz ku temu konkretne powody (np. te osoby piją alkohol, zażywają środki psychoaktywne, przeklinają, lekceważą obowiązki szkolne, manipulują Twoim dzieckiem, tworząc toksyczną relację, sprawiają, że często płacze itd.) – nie pozostaje Ci nic innego, jak poruszyć ten temat z dzieckiem i podzielić się z nim swoimi obawami. Jedna rozmowa prawdopodobnie nie wystarczy. Przygotuj się też, że dziecko będzie broniło swojego wyboru. To ono wybrało swoje towarzystwo i zauważyło w nim coś, co sprawia, że są dla niego atrakcyjni.

Odpieraj te zarzuty, posługując się wyłącznie faktami.

  • Nie wyrażaj swoich przekonań i ogólnych sądów – Twoje dziecko może ich nie podzielać (np. że „osoby, które ubierają się w ten sposób, zamiast na lekcje chodzą na imprezy, nie kończą szkoły i mają zmarnowane życie”; to nie musi być prawda, a sposób ubierania się nie definiuje wyborów życiowych).
  • Nie bądź także zbyt ostry(-a) i kategoryczny(-a) w swoich sądach. Nie mów, choćby Cię korciło, że „ten cały Michał to nic dobrego i lepiej będzie, jak nie będziesz się z nim zadawać”. Zamiast tego lepiej skup się na tym, że „Michał z ostatniego sprawdzianu z matematyki dostał jedynkę, bo sam przyznał, że się nie uczył, a Ty mówiłeś, że chciałbyś iść do dobrego technikum. Trudno Ci będzie się tam dostać ze słabą oceną z matematyki”.
  • Mów tylko o faktach i nie naciskaj. Nie zmuszaj dziecka do wybierania między przyjaciółmi a Tobą – bo możesz się niemiło zaskoczyć.
Zamiast podkreślania, jak bardzo jesteś rozczarowany wyborem Twojego dziecka w kwestii przyjaciół, zadbaj o budowanie relacji pomiędzy Wami od najmłodszych lat. Organizuj rodzinne aktywności, dbaj o budowanie poczucia własnej wartości u Twojego dziecka – i wspieraj je. Najważniejsze decyzje będzie musiało podjąć samo. Będzie mu łatwiej, jeśli nie będzie musiało brnąć w toksyczną relację tylko po to, żeby zrobić Ci na złość.





Źródła:
  • Loneliness is as bad for your health as smoking (…), Josh Davis https://www.iflscience.com/loneliness-is-as-bad-for-your-health-as-smoking-15-cigarettes-a-day-45170
  • „Rodzice nie wiedzą, jak się czują ich dzieci”, badanie styczeń 2023 https://brpd.gov.pl/2023/01/30/badanie-rodzice-nie-wiedza-jak-czuja-sie-ich-dzieci/

Lilka Poncyliusz – Guranowska
Autorka jest anglistką, nauczycielem dyplomowanym, egzaminatorką i autorką wielu pozycji (w tym czterech książek) z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego i komunikacji międzyludzkiej. W marcu 2023r. ukazała się jej nowa książka, poradnik dla nastolatków z zakresu komunikacji społecznej – „Być nastolatekiem i przetrwać. Psychologia komunikacji”. Prywatnie jest mamą siedemnastolatki i trzynastolatka.


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: