Librus

Oficjalna aplikacja Librus

Efekt Pigmaliona – o sile wyobraźni i wizualizacji

Dzieciom nie jest łatwo zachowywać się czy żyć tak, jak chcieliby tego inni, np. rodzice czy nauczyciele. Chcą robić wiele rzeczy inaczej, na przekór, po swojemu. Spełnianie oczekiwań innych, czyli między innymi zachowywanie się w konkretny sposób, często dzieje się jednak poza naszą świadomością. Psychologowie nazywają to efektem Pigmaliona. Na czym on polega i dlaczego jako rodzice powinniśmy o nim pamiętać?

Co myślisz o swoim dziecku?

To, co myślisz o swoim dziecku ma ogromny wpływ na jego zachowanie i myśli o sobie samym. Na potwierdzenie tego zdania przywołam znany eksperyment przeprowadzony przez harvardzkiego naukowca Roberta Rosenthala. Badacz ten przeprowadził u uczniów w szkole podstawowej testy na inteligencję. W trakcie testu losowo wybrał 20 uczniów, których wyniki nie różniły się znacząco od pozostałych uczniów. Rosenthal jednak przekazał uczącym nauczycielom błędną informację. Powiedział im, że ta grupa uczniów odróżnia się od pozostałych szczególną inteligencją, uczniowie Ci lepiej rokują na przyszłość. Po roku nauki badacz ponownie pojawił się w tej samej szkole z baterią testów na inteligencję, wynik ponownego badania był zaskakujący. Okazało się bowiem, że wśród wcześniej wybranych 20 uczniów, po roku nauki wzrosło ich IQ. Zastanawiasz się, jak to możliwe? Odpowiedź jest prosta: wybranej przez badacza grupie nauczyciele poświęcali więcej uwagi, cierpliwości i zainteresowania. Wzmacniali ich pozytywnie. Uczniowie z kolei chcąc spełnić oczekiwania nauczycieli, poświęcali nauce więcej czasu, bardziej się przykładali, przez co osiągali lepsze oceny.

Efekt Pigmaliona, Golema i Galatei

Samospełniająca się przepowiednia czy efekt Pigmaliona to zjawisko psychologiczne polegające na zachowaniu się zgodnie z tym, czego oczekują od nas inni ludzie. Funkcjonujemy według bardzo prostego schematu: myśli – emocje – zachowania. Dana myśl na temat nas samych lub otaczającego nas świata staje się prawdą. Nasze myśli przekładają się na emocje, a te na zachowanie. Dotyczy to również dzieci, dla nich staje się prawdą to, co myślą i mówią o nich dorośli czy rówieśnicy. W edukacji efekt Pigmaliona znany jest pod dwiema postaciami, to: Efekt Golema – niskie oczekiwania wobec dziecka prowadzą do zahamowania postępów (oczekiwania negatywne) i efekt Galatei – wysokie oczekiwania prowadzą do rozwoju (oczekiwania pozytywne). Jeśli oczekujesz od swojego dziecka sukcesów w nauce, to jest duże prawdopodobieństwo, że je osiągnie, a przynajmniej będzie bardzo się starało.

Unikaj Efektu Golema

Wiesz już, że dzięki stawianiu wysokich oczekiwań swojemu dziecku prowadzisz do jego rozwoju. Czas, aby zastanowić się, czy zdarza Ci się stawiać wobec dziecka niskie oczekiwania, a tym samym do hamować jego postępy. Pamiętaj o tym, że efekt Golema podcina dziecku skrzydła, odbiera mu wiarę we własne możliwości, chęć do podejmowania wyzwań. Wypowiadane wobec dziecka komunikaty: „zostaw to, ja to zrobię lepiej/szybciej/dokładniej”, „jak Ty się za coś zabierzesz(…), lepiej gdybym zrobił(-a) to sam(-a)” powodują, że w jego głowie pojawia się myśl „po co się tym zajmować i tak nie potrafię tego robić”. To ważne, abyśmy jako rodzice byli świadomi tego mechanizmu i unikali takich sformułowań, które stawiają nasze dziecko na przegranej pozycji. Myśląc o nim, że jest leniwe, mało zaangażowane w życie rodzinne, niewystarczająco zmotywowane do nauki – takie właśnie będzie. Kierując wobec niego takie komunikaty, hamujesz jego rozwój i sprawiasz, że wiara w jego sprawczość i pewność siebie maleje.

a_pigmalion_LR_graf.jpg

Wzmacniaj pozytywnymi komunikatami

Nasze pozytywne myśli i przekonania na temat naszego dziecka mogą w nim wyzwolić motywację, energię i chęć do działania, czyli takie zachowania, których od niego oczekujemy. Dlatego ważne jest pozytywne wzmacnianie. Stosuj poniższe komunikaty, bądź w tym prawdziwy i przekonywujący:

  • „jesteś bardzo zdolny(-a), na pewno sobie poradzisz”
  • „wiem, że sobie poradzisz, jesteś bardzo dobrze przygotowany(-a) do tego sprawdzianu”
  • „masz tę wiedzę w jednym paluszku, solidnie przygotowałeś(-aś) się do lekcji”
Jak sądzisz? Co Twoje dziecko pomyśli o sobie, słysząc powyższe komunikaty? Zgodnie z zasadą „myśli – emocje – zachowania” Twoje dziecko podejmie wyzwanie, pomyśli „Tak! Przygotowałem(-am) się najlepiej, jak mogłam(-am) – dam radę!” (efekt Galatei).

Co więcej możesz zrobić?

  • pozytywnie wzmacniaj mimo porażek
  • chwal swoje dziecko, nawet za drobne sukcesy
  • mów dziecku za co je cenisz, co w nim lubisz, co podziwiasz
Przekonaj się o sile pozytywnych wzmocnień – przez tydzień kieruj do dziecka pozytywne komunikaty dotyczące prac domowych czy nauki. Obserwuj efekty! Zaskoczą Cię!

Na zakończenie

Przywołane na początku badanie Rosenthala pokazuje, że w procesie wychowania ważna jest nasza postawa wobec dzieci, nasze myśli i wyrażane opinie o nim. Jak mityczny Pigmalion stajemy się „rzeźbiarzami” przyszłych sukcesów naszych pociech. To od nas zależy, czy nasze dziecko uwierzy we własne siły i dostanie przysłowiowych skrzydeł, czy też będzie wierzyło w to, że jest za mało zdolne, by sięgać wysoko. Pozytywne myśli przyciągają pozytywne zdarzenia. Osoby, które są pozytywnie nastawione do życia i zadań, jakie przed nimi stają, osiągają więcej sukcesów. Nie zapominaj więc chwalić swoje dziecko, mówić mu o tym, jakie jest zdolne, za co je cenisz. Co ważne, to działa również na dorosłych. 

Jestem przekonana, że takim właśnie rodzicem jesteś dla swojego dziecka – pozytywnym, wzmacniającym dobrym słowem.  Życzę Ci wielu sukcesów na rodzicielskiej drodze.





Teresa Tymrakiewicz
Wykładowca i trener, a także filozof, certyfikowany coach, menadżer oświaty, nauczyciel dyplomowany, wieloletni nauczyciel akademicki, edukator MEN, specjalista w zakresie kształcenia kompetencji psychospołecznych i zarządzania zasobami ludzkimi. Ponad 30 lat szkoli nauczycieli i dyrektorów placówek oświatowych. Były nauczyciel, w-ce dyrektor szkoły, wizytator, doradca ds. wychowania. Autor i realizator licznych programów szkoleń z zakresu psychosocjologii i efektywnego nauczania. Autor i współautor publikacji z zakresu wychowania i dydaktyki. Uczestnik wielu ogólnopolskich programów edukacyjnych. Laureatka nagród: branżowych (ministra i kuratora oświaty) i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty, odznaczona medalem KEN.


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: