Dziecko leworęczne #szkoła
Jak napisać charakterystykę - poradnik dla uczniów
Przygotowanie do pisania charakterystyki
Pisać o kimś, to znaczy mieć wiedzę o samej postaci (osobie), o wydarzeniach z jej życia, o jej poglądach, stosunku do samego siebie i innych ludzi. Zanim rozpoczniesz pracę nad samym tekstem, ważne jest, aby uporządkować sobie informacje, którymi dysponujesz, ewentualnie poszukać dodatkowych.Początek pracy nad tekstem to także ten moment, w którym odpowiadasz na pytania dotyczące swojego stosunku do bohatera: Czy ja go (ich) lubię? Co mi się w nim podoba (albo nie)? Jakie fakty (wydarzenia) z jego życia mają wpływ na moją opinię? Co mogę powiedzieć o jego wyglądzie zewnętrznym i jego życiu wewnętrznym? Czy podzielam jego (ich) poglądy? Pochwalam (lub neguję) postępowanie? Trzeba także podjąć decyzję, czy skupiasz się na jednym wydarzeniu (etapie) z życia bohatera (charakterystyka statyczna) czy też będziesz opisywać szerszą perspektywę, akcentując zmiany, jakie zachodziły w jego postępowaniu (charakterystyka dynamiczna)?
W charakterystyce pojawi się na pewno wiele przymiotników, jednak o spójności tekstu zadecyduje sposób, w jaki je zaprezentujesz. Np. zamiast napisać: Miała rude włosy i piegi na twarzy można: Nieustającym zmartwieniem Ani były rude warkocze i piegi zdobiące nos, a może: Jej rude warkocze i uśmiechnięta, piegowata buzia przyciągały uwagę sąsiadów. Taki sposób opisywania postaci pozwoli także na unikanie powtarzania czasowników: miał(a) i był(a).
Ostatnim elementem przygotowania jest napisanie planu z przyporządkowanymi informacjami do kolejnych etapów.
W trakcie pisania
W tekście powinny być wyraźnie wyodrębnione trzy części:- Wstęp: będzie miał decydujący wpływ na rozbudzenie ciekawości lub zniechęcenie czytelnika do dalszej lektury. To miejsce na zaprezentowanie postaci (bohatera, porównywanych grup), jego imienia i nazwiska, ale także okoliczności, w jakich go poznaliśmy (bohater literacki, mój przyjaciel, ktoś z rodziny, ze szkoły itd.). Ciekawym zabiegiem literackim jest odwołanie się bezpośrednio do czytelnika: Proszę państwa, oto mój przyjaciel z dzieciństwa – Jaś Kowalski!... Pozwólcie przedstawić sobie poznanego na kartach książki Lucy Montgomery, uroczego rudzielca, który nosi imię nosi imię Ania… Jestem jedną z nich i chcę, żebyście poznali dziewczyny z V c!
- Rozwinięcie: miejsce na szczegółowy opis wyglądu, usposobienia, cech charakteru. Pomocne mogą być odniesienia do konkretnych sytuacji, podejmowanych przez bohatera decyzji, w których ujawni się także jego stosunek do innych ludzi, do świata, do obowiązków czy jego poglądów w różnych sprawach. Np. Siła fizyczna jaką dysponował, pomogła mu w niejednej trudnej chwili, gdy trzeba było zmagać się z przeciwnikami króla, którzy nie przebierali w środkach i zastawiali niezliczone pułapki na królewskiego posłańca, jednak to jego spryt, inteligencja i lojalność wobec Rzeczypospolitej czyniły z niego wielkiego męża stanu…
Opisując różne wydarzenia mogę przedstawić z wielu perspektyw cechy opisywanej postaci czy grupy: Zaangażowany lub niechętny… Opanowany lub żywiołowy… Optymistycznie patrzący na sytuacje życiowe lub skupiony na pesymistycznej wizji wydarzeń… Lubiany lub niechętnie widziany w towarzystwie konkretnych osób… Akceptowany lub tylko tolerowany… Podobnie: W sytuacji zagrożenia potrafił… Każdy kto go znał, chciał go mieć blisko w trudnych chwilach… Jego zaangażowanie w ochronę lasów było znane w całej okolicy, jednak przyczyniło mu wielu wrogów… - Zakończenie: w tej części jednoznacznie formułuję swój sąd o opisywanej postaci (jeśli była to charakterystyka porównawcza – które poglądy podzielam) razem z uzasadnieniem. Np. lubię tę dziewczynę, ponieważ zaimponowała mi swoją odwagą… Gdybym go spotkał w latach jego młodości, gdy był tak zaangażowany w czynienie dobra, pewnie bym się z nim zaprzyjaźnił, jednak patrząc na to, jakim dzisiaj jest zawziętym i pełnym jadu człowiekiem, nie chcę go znać…
Ważne po zakończeniu pisania
Najważniejszą sprawą, o której nie wolno zapomnieć, to uważne przeczytanie tekstu na zakończenie pracy nad nim. Pozwoli to uniknąć nie tylko błędów (ortograficznych, językowych, gramatycznych, stylistycznych), ale przede wszystkim – wchodząc w rolę krytycznego czytelnika – możesz ocenić spójność tekstu, wyeliminować dłużyzny, powtarzające się epitety i ocenić, czy sposób zaprezentowania Twojej oceny postaci może odbiorcę zainteresować. Ważne jest, aby pamiętać, że nie wszystkie informacje, które zgromadzone zostały przed pisaniem, muszą być wykorzystane w tekście. O jednych piszę dosłownie, inne pojawiają się pośrednio przy opisie cech charakteru czy usposobienia. Nadmierne dążenie do dosłownego nazwania cech i opisu wydarzeń może spowodować, że tekst będzie sztywny i nudny, co zdecydowanie zniechęci czytelnika.Maria Tuchowska
Nauczyciel dyplomowany, polonista i teolog. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą w placówkach integracyjnych różnego poziomu, edukator, coach, przeprowadziła ok. 600 szkoleń z zakresu kompetencji psychospołecznych nauczycieli, prawa oświatowego, pracy z dziećmi i młodzieżą z różnego typu zaburzeniami. Specjalizuje się również w tematyce dotyczącej zagadnień związanych z obecnością rodziców w szkole.
Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również: