Librus

Oficjalna aplikacja Librus

Kompetencje, które zapewnią dziecku sukces w przyszłości

Raport Institute for The Future University of Phoenix1 z 2020 roku wskazuje czynniki wpływające na rozwój społeczeństwa. Są wśród nich: wydłużenie życia, powszechna automatyzacja, wzrost znaczenia baz danych, nowe narzędzia komunikacji, nowe formy produkcji, globalizacja. Na tej podstawie przedstawione zostały też umiejętności przyszłości. Jakie kompetencje pozwolą odnieść sukces w globalnym świecie?

Kompetencje przyszłości

Wg Raportu Institute for The Future University kompetencje przyszłości to:

  1. Umiejętność znajdowania głębszego sensu i istotności zjawisk zachodzących w gospodarce i rzeczywistości społecznej.

  2. Umiejętność współodczuwania pozwalającego zrozumieć otoczenie, wpływać na reakcje i wchodzić w pożądane relacje z innymi.

  3. Umiejętność myślenia i znajdowania rozwiązań, które wykraczają poza wyuczone schematy.

  4. Umiejętność pracy i współpracy w różnych paradygmatach kulturowych.

  5. Umiejętność przekładania ogromnych ilości danych w spójne koncepcje i budowa rozumowania opartego na danych.

  6. Umiejętność krytycznego podejścia i rozwoju treści, które wykorzystują nowe środki przekazu i wykorzystywania tych mediów do skutecznej komunikacji.

  7. Umiejętność rozumienia koncepcji, które wykraczają poza zasięg jednej dyscypliny np. naukowej.

  8. Zdolność do tworzenia i rozwoju zadań, procesów twórczych, w taki sposób, aby otrzymać pożądany efekt.

  9. Umiejętność nadawania ważności informacjom oraz zwiększania ich użyteczności.

  10. Umiejętność efektywnej współpracy jako członek wirtualnego zespołu.

Tak widziana perspektywa rozwoju społeczeństwa powinna wpłynąć na planowanie systemowego kształcenia młodych. To zadanie dla kierujących systemem edukacji. Natomiast natychmiastowe działania rodziców (i nauczycieli) wspierające dzieci w rozwoju nowych umiejętności mogą zwiększyć szanse młodych na odnalezienie się na rynku pracy przyszłości. Co możemy wspierać u swoich dzieci? 

Po pierwsze: umiejętność uczenia się przez całe życie

Przez wiele lat pracowałam z dziećmi i młodzieżą, a później rozpoczęłam też współpracę z nauczycielami. Moje i ich doświadczenia pokazują, że w polskich szkołach nadal dominuje myślenie, że edukacja kończy się na świadectwie (dyplomie, certyfikacie). W skrajnej formie przybiera pogląd: Szkołę trzeba przeżyć jak ospę wietrzną. Tylko raz! A badania, których kwintesencją jest omawiany raport, pokazują, że świat zmienia się szybciej niż edukacja. Zawody, do których się przygotowują się nasze dzieci, mogą zniknąć z rynku do czasu zakończenia przez nie szkoły. Im szybciej nauczymy dzieci myśleć o edukacji jako o procesie permanentnym, toczącym się (w różnym rytmie) przez całe życie, tym lepiej będą przygotowane do samodzielnego życia.

Jak to robić? Postawić na planowanie, przejmowanie odpowiedzialności za własny rozwój i korzystanie z różnych źródeł wiedzy. Wymaga to pracy nad świadomym organizowaniem swojego rozwoju. Podejmuj rozmowy z dzieckiem w duchu: Jak sądzisz, co dla Ciebie będzie bardziej korzystne? Jak przygotujesz się do tego wystąpienia? Opowiedz mi o tym projekcie. Jak doszłaś do takich wniosków? Mogą pomóc rozmowy na temat przeczytanych książek, dyskusje o poglądach, tendencjach, mechanizmach społecznych, o roli kompetencji psychospołecznych w odniesieniu sukcesu. Ale kluczowe znaczenie będzie miało docenianie tego, co dziecko robi w zakresie swojego rozwoju. Interesowanie się tym, czego dowiedziało i nauczyło się w szkole, jakie książki czyta, jakie filmy ogląda, jakiej muzyki słucha. Wyrażanie zainteresowania pokazuje dziecku, że to, co robi, jest ważne dla jego rodziców.

Po drugie: umiejętności komunikacyjne

Komunikacja nie jest łatwą umiejętnością. Dlatego wymaga nieustannego treningu, który wiąże się ze świadomym działaniem. Im więcej poświęcamy uwagi temu, jak się porozumiewamy z innymi i jaka jest skuteczność tych działań, tym efektywniej przekazujemy informacje i automatycznie ulepszamy nasze relacje. Komunikowanie się w języku Ja to bardzo skuteczna technika wspierania relacji. Pozwala chronić swoją przestrzeń życiową (Podoba mi się… Nie chcę… Zgadzam się…), dbać o swoje potrzeby (Chciałabym… Pozwól, że… Potrzebuję pomocy w…), sprzyja radzeniu sobie z emocjami (Denerwuje mnie… Irytuję się, kiedy…), wspiera budowanie relacji (Widzę… Rozumiem, że…), zapobiega nieporozumieniom, które mogą przeradzać się w konflikt (W mojej ocenie… Myślę, że dobrze byłoby…). Jeśli taki sposób komunikowania połączony zostanie z nawykiem udzielania informacji zwrotnej, kompetencje w zakresie komunikacji wejdą na wyższy poziom. Nasze dzieci nauczą się tego, jeśli sami tak się będziemy komunikować.

a_kompetencje_przyszlosci_LR_graf.jpg

Po trzecie: umiejętność współpracy i pracy zespołowej

Poza komunikacją podstawami dobrej współpracy z innymi są:

  • Otwartość, czyli słuchanie racji innych i zgoda na weryfikację swoich poglądów. To, że ktoś myśli inaczej, nie oznacza nic więcej ponad to, że myśli inaczej. Może jego rozwiązanie jest lepsze, może gorsze, ale na pewno wspólnie przedyskutowany problem stanie się łatwiejszy do rozwiązania.
  • Elastyczność. Im bardziej jestem elastyczny w reagowaniu na zmieniające się dane, tym większa szansa powodzenia. 
  • Gotowość do zawierania kompromisów, czyli ustąpienia w tym, co przeszkadza współpracować w zespole. To jedna ze strategii zarządzania konfliktem. 
  • Zaangażowanie w działania zespołu. Zapał i entuzjazm dają szansę na wykrzesanie większych możliwości grupy. 
  • Dążenie do wspólnych celów. Założenia zespołu, na które się zgodziliśmy, powinny być priorytetem naszych działań. 
Jak tego uczyć dziecko? Angażując je we wspólne działania na miarę jego możliwości. Doceniaj inicjatywę, wspieraj w realizacji wyznaczonych celów, podejmuj rozmowy na temat trudności, jakie przeżywa i wspólnie poszukujcie rozwiązań.

Po czwarte: swobodne myślenie

Wolność myślenia zakłada, że wyznacznikiem kierunku w myśleniu jestem ja. Czasem postępujesz wbrew schematom i przekonaniom innych osób, a to z kolei wymaga odwagi wzięcia odpowiedzialności za swoje zdanie, zmierzenia się z emocjami tych, którzy myślą inaczej, umiejętności argumentowania i obrony swojego zdania.

Jak nauczyć tego własne dziecko? Pozwalać mu na swobodę w myśleniu, pytać o jego zdanie, podejmować dyskusję, mierzyć się z kontrowersyjnymi teoriami, a przede wszystkim okazywać szacunek dziecku jako człowiekowi, który ma prawo być wolny w każdej przestrzeni życia. To niepokorni buntownicy popychają świat do zmian, bo myślą inaczej, niestereotypowo, widzą możliwości tam, gdzie większość ich nie widzi. Nie wychowujcie grzecznych i posłusznych dzieci. Niech dyskutują, sprzeczają się, nawet prowokują, ale niech walczą, aby ten świat był lepszy nie tylko dla nich.

Podsumowując

Według wspomnianego raportu 10% osób wykonuje zawód, na który zapotrzebowanie będzie rosło, 70% ma zawód, jaki będzie istnieć, ale zmieni się sposób jego wykonywania, a 20% ma pracę mechaniczną, którą w 2030 prawdopodobnie zastąpią roboty. Istotne jest nie tylko, w której grupie jestem, ale – z punktu widzenia rodzica – zadbanie o to, aby dzieci rozwijały te umiejętności, które zwiększą ich szansę na sukces zawodowy w przyszłości. Trudne? Pewnie. Więc nie ma co zwlekać. Najlepiej zacząć już dzisiaj.





1 https://kometa.edu.pl/biblioteka-cyfrowa/publikacja,620,future-work-skills-2020



Maria Tuchowska
Nauczyciel dyplomowany, polonista i teolog. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą w placówkach integracyjnych różnego poziomu, edukator, coach, przeprowadziła ok. 600 szkoleń z zakresu kompetencji psychospołecznych nauczycieli, prawa oświatowego, pracy z dziećmi i młodzieżą z różnego typu zaburzeniami. Specjalizuje się również w tematyce dotyczącej zagadnień związanych z obecnością rodziców w szkole.


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: