Ludzie od zawsze zapisują swoje myśli. Po co? By pamiętać. By uchwycić pomysł, który niezapisany może zostać na zawsze zapomniany. By móc odtworzyć wiedzę na ważnym egzaminie. By planować swoje sprawy. Jest wiele powodów, by rozwijać umiejętność „myślenia na papierze”. Podobnie jak sposobów, by pamiętać lepiej. Ale to Ty sam musisz wypróbować je na sobie, bo każdy z nas ma swój własny, indywidualny patent na skuteczność.

Notowanie

Przez stulecia rodzaj ludzki notował i zapisywał w następujących celach: zapamiętywanie, porozumiewanie się, rozwiązywanie i analiza problemów, twórcze myślenie oraz streszczanie. Wykorzystywano do tego zdania, wykazy, słowa, analizę, logikę, liczby i zapis w jednym kolorze.

Chociaż niektóre z tych sposobów wydają się całkiem dobre, wszystkie bazują na myśleniu, które (…) stanowi domenę lewej półkuli. Kiedy zaczniesz używać tych niezbędnych elementów w połączeniu z rytmem, rozmiarami, kolorem, przestrzenią i wyobraźnią, zauważysz znaczną poprawę wszystkich umysłowych możliwości, a twój mózg zacznie objawiać swoją prawdziwą wielkość.

Tony Buzan. Podręcznik szybkiego czytania

Jednym ze sposobów kreatywnego notowania swoich myśli są Mapy Myśli. Wiele osób słyszało o tej technice… ale wiedzieć o czymś, a używać tego z powodzeniem to dwie różne rzeczy. Często rezygnujemy z czegoś, bo wydaje nam się to zbyt trudne czy czasochłonne. Często też po jednej lub dwóch próbach poddajemy się, bo nie wyszło nam idealnie. Ale bądź ze sobą szczery – jakbyś po kilku upadkach na pupę postanowił przestać uczyć się chodzić… byłoby to dziwne, prawda?

Tony Buzan i Mapy Myśli

Propagatorem Map Myśli jest Tony Buzan. W swoich książkach opisuje on całą strategię uczenia się z użyciem mapowania własnych myśli. Nazwał ją „organiczną techniką studiowania”. „Organiczna” to znaczy taka, która jest zgodna z naturą Twojego umysłu/mózgu. Główną częścią tej techniki uczenia się są Mapy Myśli. Warto sięgnąć po książki Buzana, jeśli temat Cię zaciekawi. Tony Buzan przeprowadził kiedyś badania na temat tego, jak ludzie na świecie robią notatki. Okazało się, że bez względu na język, można ustalić trzy podstawowe style. Oto one:

Cóż, bez szaleństwa? Nudnie, jednokolorowe listy słów. Tak wyglądają klasyczne notatki linearne. I powiem Ci, że większość osób tak właśnie notuje.

Doświadczenie

A teraz poproszę Cię o udział w małym doświadczeniu. Wyobraź sobie jabłko. Tak, teraz. Daj sobie chwilę… I co widzisz? Robiłam to doświadczenie wiele razy. I wierz mi, nikt nie widzi czarnych drukowanych liter na białym tle. Oczami wyobraźni widzimy owoc – jabłko – obraz jabłka. Jeśli poproszę, byś bez zastanowienia podał kilka skojarzeń pasujących do jabłka, zrobisz to bez problemu. I kolejne skojarzenia do tych skojarzeń, i tak dalej, i dalej. Twoje myśli będą płynąć bez ograniczeń. I na co jest to dowód, zapytasz? Ano na to, że nie myślimy linearnie (słowo za słowem), lecz myślimy promieniście. Od każdego pojęcia możesz podać kolejne kojarzące się z nim treści. I tę naturę naszego sposobu myślenia oddają Mapy Myśli. Tworzymy je od centralnego punktu na środku kartki i promieniście dodajemy kolejne pojęcia.

Taki sposób organizacji własnych myśli bardziej przypomina drzewo. Główny pień – temat. Grube konary – podstawowe zagadnienia oraz gałązki, czyli szczegóły.

ABC mapowania

Bierzemy czystką kartkę – białą, bo kartki w linie lub kratkę naturalnie będą „upychać” nasze myśli w równe rządki. Kartkę układamy poziomo, działamy z rozmachem. Od razu rozwieję Twoje wątpliwości – jak zabraknie Ci miejsca, doklej nową kartkę. Uwolnij swoją naturalną kreatywność.

Na środku napisz tytuł, dodaj też prosty rysunek. Pamiętaj, tu nie chodzi o „wiekopomne dzieło”, ale o prosty rysunek, ikonkę, symbol. Zastanów się, jakie zagadnienia składają się na główny temat mapy. Narysuj odchodzące promieniście od tematu grube linie – gałęzie, a na nich napisz kluczowe słowa. Pamiętaj – używaj pojedynczych słów, a nie całych zdań.

Buduj dalej, rozwijając każdy „konar”, dorysowując do niego małe gałązki, a na nich szczegółowe treści.

Tak może wyglądać przykładowy szkielet Mapy Myśli:

Jeśli pooglądasz Mapy Myśli wykonane przez różnych autorów, przekonasz się, że mają różny styl. (Najłatwiej takie przykłady znaleźć, wpisując w Google grafika lub na portalu Pinterest słowa klucze: Mind Mapping lub Mapy Myśli).

Rysując kolejne treści, możesz wyróżnić je poprzez wielkość liter i grubość linii. Ważne jest, by pisać czytelnie. Nie skorzystasz wiele z takiej wizualnej notatki, jeśli będziesz się zastanawiać: a co ja takiego tu napisałem?

Stosuj znaczki, symbole, rysunki, proste ikonki – ułatwią one pamiętanie. Nie zrażaj się początkową pracochłonnością, przy każdej nowej rzeczy idzie nam trochę wolniej, bo musimy się jej nauczyć. Pamiętaj – praktyka czyni mistrza. Z każdą kolejną własnoręcznie zrobioną mapą myśli będziesz lepszy. Z każdym kolejnym arkuszem papieru z wyrysowaną taką wizualną notatką będziesz miał większe doświadczenie. Z czasem wypracujesz swój własny język symboli, skrótów. Na koniec chciałabym zwrócić Ci uwagę na stosowanie koloru.

Kolor to kod, dodatkowa informacja dla Twojego mózgu. Co mam na myśli? Jeśli tworzysz Mapę Myśli, która zawiera nazwiska, np. poetów, możesz wypisać je na zielono, a przykładowe tytuły ich dzieł na niebiesko. Twój mózg – genialne „urządzenie” – będzie o tym pamiętać.

Teraz uczymy się mapować, dlatego dla celów ćwiczeniowych rysunki są czarno-białe. Postaraj się narysować własną wersję, naśladując wzór. Pozwoli Ci to ćwiczyć oko i rękę. Dodaj kolor. Naśladowanie to jeden z lepszych sposobów na nauczenie się nowych umiejętności. Krok po kroku twoje wizualne notatki zyskają swój własny styl.

By przekonać się, czy sposób na mapowanie myśli jest skuteczny, nie ma innego wyjścia jak spróbować. 
Zatem: DO DZIEŁA!





Agata Baj
Pasjonatka edukacji jako nieustannego uczenia się i rozwoju, trener efektywnych technik uczenia (się), z wykształcenia pedagog. Absolwentka Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Projektuje szkolenia z zakresu m.in. efektywnych metod nauczania i uczenia się. Prowadzi zajęcia dla uczniów oraz warsztaty dla nauczycieli. Właścicielka marki eduBAJ, założycielka grupy na Facebooku MYŚLOGRAFIA: myślenie wizualne, mapy myśli, sketchnoting. Autorka poradnika „Mapy Myśli. Poradnik dla osób uczących się" oraz publikacji edukacyjnych w magazynie TRENDY uczenie się w XXI w. Publikowała też w magazynie Awangarda w edukacji, Gazecie Szkolnej oraz na portalu edukacyjnym Edunews.pl. Związana z grupą SuperBelfrzy RP.