#matura
Powtarzamy! Statystyka i prawdopodobieństwo #matura
Przepis na maturę ustną z języka polskiego
Usłyszałam kiedyś zdanie, które jest kwintesencją uczniowskich emocji związanych z maturą ustną z języka polskiego: „Piętnaście minut wstydu i spokój na całe życie”. I chyba rzeczywiście coś w tym jest… Jak zawczasu przygotować się do wystąpienia przed komisją egzaminacyjną oraz odnieść sukces na miarę własnych możliwości i oczekiwań?
Wydawałoby się, że ze wszystkich majowych egzaminów ten powinien być najprostszy. Przecież polski to nasz język ojczysty, posługujemy się nim od najmłodszych lat, wciąż w nim mówimy i go słyszymy. Otacza nas z każdej strony, służy nam do codziennej komunikacji i układania naszych myśli w słowa. Skąd więc takie obawy przed ustnym egzaminem i to w dodatku trwającym raptem pół godziny? W porównaniu z egzaminami pisemnymi zdawać by się mogło, że to tylko formalność. Zwłaszcza że wyniki z tego egzaminu rzadko kiedy są brane pod uwagę przy rekrutacji na studia. Wypada więc zdać go na przepisowe trzydzieści procent i można wyrzucić ten punkt z głowy.
A jednak egzamin ustny z polskiego okazuje się jednym z najbardziej stresujących i nierzadko uczniowie wypadają na nim poniżej swoich możliwości. Można jednak temu zapobiec i w taki sposób przygotować się do egzaminu, by opanować własne zdenerwowanie, skupić się na zadaniu i zaprezentować jak najlepiej.
Ze względu na wymagany zakres posiadanych wiadomości – matura pisemna w dłuższej formie wypowiedzi (rozprawka lub analiza tekstu poetyckiego) i ustna bazują na tym samym materiale. Gdyby chcieć sprawę jeszcze bardziej uprościć, można by powiedzieć, że to tylko dwa różne kanały w prezentowaniu tych samych treści. Jest tylko małe, malutkie „ale”. Na napisanie całego arkusza matury pisemnej z polskiego przeznaczono 170 minut. Przy założeniu, że część pierwsza – test (zadania 1 i 2), zwana ogólnie „rozumieniem czytanego tekstu”, zajmie maksymalnie 60 minut, na napisanie wypracowania pozostaje około 110 minut, czyli prawie dwie godziny. Multum czasu. Ale już przeczytanie tego to raptem trzy, cztery minuty. Uwzględniając, że na przygotowanie się do wypowiedzi mamy kwadrans (czyli mniej więcej jedną siódmą czasu przeznaczonego na napisanie wypracowania), a na samą wypowiedź monologową dziesięć minut – od razu widać, że pomysł, by w tym czasie napisać „streszczenie” wypracowania i je przeczytać jest pomysłem z góry skazanym na porażkę. A w zasadzie to na dwie porażki!
Po pierwsze: dysproporcja czasu powoduje, że to, co ewentualnie udałoby się napisać w części przeznaczonej na przygotowanie, podczas samego wystąpienia zajmie minutę?, dwie? A co z resztą czasu do zagospodarowania?
A po drugie i ważniejsze: to nie jest egzamin pisemny! To, że uczeń odczytuje zapisany wcześniej tekst nie zmienia faktu, że forma prezentacji jest niezgodna z formą egzaminu. To przecież egzamin ustny, a więc należy oczekiwać wypowiedzi opartej na przygotowanym uprzednio konspekcie opatrzonym co najwyżej cytatami, a nie odczytaniu z kartki zapisanych wcześniej zdań.
I właśnie ta różnica formalna wydaje się być największym źródłem stresu maturzystów. Fakt, że w większości uczniowie skupiają się na opanowaniu materiału i umiejętności sprawdzanych podczas matury pisemnej, powoduje, że nie poświęcają wystarczającej ilości czasu na przygotowanie się do formy matury ustnej.
Co więc warto zawczasu przećwiczyć, by nie dać się zjeść nerwom?
Procedury maturalne – krok po kroku – pobierz tutaj
Co warto wiedzieć o punktacji – pobierz tutaj
Wstęp
Ad. 1) Wstęp do wypowiedzi monologowej można skonstruować podobnie jak wstęp do rozprawki maturalnej. Chodzi o to, by przedstawić motyw, archetyp, symbol zaakcentowany w temacie. Można zastosować dokładnie te same strategie, co na maturze pisemnej („Jak napisać wstęp do rozprawki maturalnej”). Różnica polega na tym, że nie ubieramy swojej wypowiedzi w całe zdania, a zatrzymujemy się na etapie haseł, skojarzeń, ewentualnie cytatów i przysłów. Zdania pojawią się dopiero w momencie wygłaszania wypowiedzi przed komisją.
Określenie problemu/tematu wypowiedzi
Ad. 2) Czasami się zdarza, że temat wymaga od zdającego zajęcia stanowiska. Wówczas zostaje skonstruowany za pomocą pytania, na które podczas wystąpienia trzeba udzielić odpowiedzi. Na przykład sięgając do informatora, można znaleźć następujący temat: „Język młodzieży – urozmaicony, bogaty czy monotonny, ubogi?”. Wówczas w drugiej części warto przytoczyć pytanie z tematu i określić, jakie stanowisko względem niego się zajmuje.
Odniesienie się do załącznika
Ad. 3) Przede wszystkim: załącznik jest po to, by z niego skorzystać. To nie ozdobnik, nie utrudnienie, ale ściąga! Tak właśnie najlepiej na to spojrzeć. Oczywiście ktoś może powiedzieć, że załącznik w arkuszu maturalnym bada umiejętność pracy z tekstem kultury i często jest dla ucznia sporym wyzwaniem… A wystarczy tylko zmienić podejście. Jeśli jest to tekst ikoniczny – opisać co się znajduje na załączonym obrazie/zdjęciu, jeśli to tekst literacki – przedstawić go pod kątem tematu, jeśli tekst publicystyczny – określić jakie problemy i tematy porusza autor i jakie stanowisko zajmuje. W najgorszym przypadku, jeśli już zupełnie nie wiadomo, co z załączonym tekstem pisanym zrobić, to można go streścić i tym sposobem zrealizować punkt z tematu, który mówi o odniesieniu się w wypowiedzi do załącznika.
Odniesienie się do wytycznych z tematu
Ad. 4) i 5) Tu trzeba się wykazać własną inwencją. Ale skoro powtórki i przygotowania do matury pisemnej szły planowo – to w głowie jest pewien zapas tekstów literackich, ikonicznych i teksów kultury, z których można skorzystać. Poza tym są jeszcze lektury z gwiazdką, które dokładnie zawczasu opracowane mogą ratować w podbramkowych sytuacjach („Lalka” Prusa pasuje chyba do wszystkich tematów…).
Podsumowanie
Ad. 6) Wypowiedź, by była kompletna pod względem konstrukcyjnym, musi jeszcze zawierać zakończenie. W zasadzie nie pojawiają się tu nowe treści, jest to rodzaj streszczenia głównych myśli wypowiedzi i można go zamknąć w trzech, czterech hasłach.
PRAKTYKA: Do pisania konspektu warto się przygotować, czyli przećwiczyć sobie kilkakrotnie tę czynność na lekcjach lub samodzielnie w domu. Przykładowe arkusze maturalne znajdują się na stronie CKE. Wystarczy wylosować arkusz, nastawić minutnik i spróbować w ciągu kwadransa rozpisać konspekt wypowiedzi. Warto przećwiczyć to na arkuszach z każdego z trzech działów. I dodatkowe utrudnienie, na które też warto zawczasu się przygotować i wiedzieć, jak się na nie zareaguje podczas egzaminu: hałas związany z cudzą wypowiedzią. Ćwiczenie pisania konspektu i umiejętności skupienia się przy muzyce nie na wiele się zda, gdyż większość uczniów przy muzyce się uczy i traktuje ją jak szum tła. Lepiej puścić jakiś polskojęzyczny film i sprawdzić, czy słuchając jednym uchem dialogów bohaterów można równocześnie myśleć o rozumieniu patriotyzmu w tekstach kultury różnych epok. Sprawdźcie sami.
Wypowiedź monologowa
Na wystąpienie przed komisją, czyli tak zwaną wypowiedź monologową, przeznaczone jest 10 minut. Ważne, by maturzysta pamiętał, że jego wystąpienie jest oceniane zarówno pod względem zgodności z tematem, treści, kompozycji, jak i języka wypowiedzi. Ważne też, by mieć świadomość, iż komisja nie ma przed sobą streszczenia ani planu, który uczeń spisał w czasie przeznaczonym na przygotowanie. Wypada więc w jakiś sposób akcentować poszczególne części. Można to zrobić za pomocą prostych sformułowań, które kompozycyjnie organizują wystąpienie:
„Na wstępie pragnę odnieść się do motywu…”,
„Analizując załącznik chcę powiedzieć…”,
„Przechodząc do wybranego tekstu kultury, którym jest…”,
„Podany temat można również zanalizować w odniesieniu do…”,
„Powołując się na własne doświadczenie komunikacyjne, chcę przytoczyć następującą sytuację…”,
„Podsumowując moją wypowiedź…” itp.
Wydawałoby się, że jest to drobnostka, ale właśnie ta drobnostka świadczy o umiejętności panowania nad własną wypowiedzią.
Kolejną kwestią jest odwoływanie się podczas wypowiedzi do tematu zadania. Jeśli wziąć zadanie z informatora: „Jaką rolę w życiu człowieka może pełnić poezja?”, to hasło wywoławcze: „rola poezji” powinno się znaleźć w każdej części wystąpienia. Można to nawet potraktować w sposób bardzo „techniczny” i po prostu w każdej z sześciu części konspektu wpisać to hasło, po czym w chwili jego użycia podczas wypowiedzi – wykreślać je.
I na koniec: często się zdarza, że intonacja wypowiedzi nie wskazuje na jej zakończenie. Następuje wówczas chwila ciszy: komisja nie wie, czy to już koniec i można przejść do rozmowy, uczeń milczy, bo nie wie, czy powinien jeszcze coś dodać i na co tak w zasadzie czeka komisja… Zazwyczaj po przedłużającym się milczeniu komisja spyta, czy egzaminowany zakończył swój monolog i nastąpi część dalsza egzaminu. Niemniej jednak by wyraźnie zamknąć wypowiedź i niejako postawić kropkę nad „i” – można po prostu powiedzieć: „Dziękuję za uwagę”. Prosto, jednoznacznie i elegancko.
PRAKTYKA: Zupełnie inaczej układa się myśli i zdania, jeśli trzeba je wypowiedzieć na głos. I tu konieczne jest przygotowanie, bo wygłaszanie wypowiedzi w myślach naprawdę nie przygotuje do wystąpienia przed komisją. Gdy już poczujecie się pewnie w przygotowywaniu konspektu – pora zrobić następny krok i zabrać się za jego przedstawienie. Tu również konieczny jest minutnik, bo nie można przekroczyć dziesięciu minut na wypowiedz. Najpierw można mówić „do ściany”, ale po pewnym czasie trzeba zrobić jeszcze jeden krok i znaleźć sobie słuchacza. Można umówić się z innym maturzystą i w ramach wspólnej nauki ćwiczyć przygotowywanie konspektów i wzajemne ich prezentowanie. Ma to tę niebywałą zaletę, że jednocześnie powtarza się i utrwala materiał, ćwiczy umiejętności konieczne na maturze i będąc dla siebie „kontrolerami”, wzajemnie koryguje błędy – co też jest sposobem przyswajania materiału. I jeszcze raz to podkreślę: ważne jest oswojenie się z sytuacją wygłaszania monologu przed inną osobą – przecież na egzaminie członkowie komisji będą Waszymi słuchaczami i trzeba wówczas nie tylko składnie i zrozumiale przedstawić wylosowany temat, ale również opanować emocje związane z egzaminem. A tutaj nerwy często są najgorszym wrogiem, który powoduje, że większość informacji się zapomina, skraca się zdania, urywa myśli w połowie, plącze we własnej wypowiedzi i to, co na konspekcie wyglądało bardzo rzeczowo i rzetelnie – podczas samego wystąpienia okazuje się powierzchowne. A przecież komisja nie ocenia konspektu tylko Waszą wypowiedź! Więc nie dajcie się zjeść tremie i zawczasu przećwiczcie sobie wystąpienia przed słuchaczami.
PRAKTYKA: Przygotować się do rozmowy z komisją można pod warunkiem, że w ćwiczenia przedmaturalne zaangażujemy inną osobę. Najlepiej, by był to inny maturzysta, który podczas słuchania wystąpienia zanotuje pytania nawiązujące do tematu i prezentowanych treści. Taka nauka w grupie pozwala powtarzać materiał oraz przećwiczyć wszystkie części egzaminu – co sumarycznie przekłada się na efektywniejszą naukę.
Jest jeszcze trochę czasu do matury, ale pamiętajcie, że ten czas bardzo szybko ucieka i ani się obejrzycie – będziecie musieli stanąć przed komisją i zaprezentować się podczas egzaminu. Mam nadzieję, że powyższe rady pozwolą Wam podejść do niego ze spokojem (albo przynajmniej: względnym spokojem) i pewnością, że przygotowaliście się do niego rzetelnie, na miarę własnych możliwości i nie zaprzepaściliście żadnej okazji, by odnieść maturalny sukces.
Życzę powodzenia i trzymam za Was kciuki!
Katarzyna Żak
Polonistka, od początku związana ze szkołami ponadgimnazjalnymi, autorka scenariusza nagrodzonego w konkursie „Temat: Europa” i wydanego w publikacji pod tym samym tytułem. Opublikowała kryminały „Nie ma tego złego”, „Niedaleko pada jabłko” oraz powieść paragrafową „Wierzeje Czasu”.
Wydawałoby się, że ze wszystkich majowych egzaminów ten powinien być najprostszy. Przecież polski to nasz język ojczysty, posługujemy się nim od najmłodszych lat, wciąż w nim mówimy i go słyszymy. Otacza nas z każdej strony, służy nam do codziennej komunikacji i układania naszych myśli w słowa. Skąd więc takie obawy przed ustnym egzaminem i to w dodatku trwającym raptem pół godziny? W porównaniu z egzaminami pisemnymi zdawać by się mogło, że to tylko formalność. Zwłaszcza że wyniki z tego egzaminu rzadko kiedy są brane pod uwagę przy rekrutacji na studia. Wypada więc zdać go na przepisowe trzydzieści procent i można wyrzucić ten punkt z głowy.
A jednak egzamin ustny z polskiego okazuje się jednym z najbardziej stresujących i nierzadko uczniowie wypadają na nim poniżej swoich możliwości. Można jednak temu zapobiec i w taki sposób przygotować się do egzaminu, by opanować własne zdenerwowanie, skupić się na zadaniu i zaprezentować jak najlepiej.
Co jest źródłem problemu?
Podstawową kwestią jest uświadomienie sobie, że matura ustna z polskiego to jednak nie matura pisemna. Niby oczywiste, a jednak… Tutaj, tak jak w wypadku każdego innego egzaminu, trzeba się odpowiednio przygotować, czyli poświęcić czas zarówno na opanowanie wymaganych treści, jak i formy. I jeśli z tym pierwszym sprawa wydaje się oczywista, to drugi punkt zaczyna sprawiać trudności. Podstawowym więc źródłem problemu wydaje się brak świadomości, czym tak naprawdę jest egzamin ustny, jakie umiejętności są przy nim wymagane i jak je nabyć bądź wzmocnić.Ze względu na wymagany zakres posiadanych wiadomości – matura pisemna w dłuższej formie wypowiedzi (rozprawka lub analiza tekstu poetyckiego) i ustna bazują na tym samym materiale. Gdyby chcieć sprawę jeszcze bardziej uprościć, można by powiedzieć, że to tylko dwa różne kanały w prezentowaniu tych samych treści. Jest tylko małe, malutkie „ale”. Na napisanie całego arkusza matury pisemnej z polskiego przeznaczono 170 minut. Przy założeniu, że część pierwsza – test (zadania 1 i 2), zwana ogólnie „rozumieniem czytanego tekstu”, zajmie maksymalnie 60 minut, na napisanie wypracowania pozostaje około 110 minut, czyli prawie dwie godziny. Multum czasu. Ale już przeczytanie tego to raptem trzy, cztery minuty. Uwzględniając, że na przygotowanie się do wypowiedzi mamy kwadrans (czyli mniej więcej jedną siódmą czasu przeznaczonego na napisanie wypracowania), a na samą wypowiedź monologową dziesięć minut – od razu widać, że pomysł, by w tym czasie napisać „streszczenie” wypracowania i je przeczytać jest pomysłem z góry skazanym na porażkę. A w zasadzie to na dwie porażki!
Po pierwsze: dysproporcja czasu powoduje, że to, co ewentualnie udałoby się napisać w części przeznaczonej na przygotowanie, podczas samego wystąpienia zajmie minutę?, dwie? A co z resztą czasu do zagospodarowania?
A po drugie i ważniejsze: to nie jest egzamin pisemny! To, że uczeń odczytuje zapisany wcześniej tekst nie zmienia faktu, że forma prezentacji jest niezgodna z formą egzaminu. To przecież egzamin ustny, a więc należy oczekiwać wypowiedzi opartej na przygotowanym uprzednio konspekcie opatrzonym co najwyżej cytatami, a nie odczytaniu z kartki zapisanych wcześniej zdań.
I właśnie ta różnica formalna wydaje się być największym źródłem stresu maturzystów. Fakt, że w większości uczniowie skupiają się na opanowaniu materiału i umiejętności sprawdzanych podczas matury pisemnej, powoduje, że nie poświęcają wystarczającej ilości czasu na przygotowanie się do formy matury ustnej.
Co więc warto zawczasu przećwiczyć, by nie dać się zjeść nerwom?
Procedury maturalne – krok po kroku – pobierz tutaj
Co warto wiedzieć o punktacji – pobierz tutaj
Przygotowanie się do wypowiedzi, czyli jak napisać konspekt
Wbrew pozorom piętnaście minut to wcale nie tak wiele, a czas, który dłużył się przed wejściem do sali, podczas samego egzaminu szybko mija. Uczniowie nieraz mówią, że denerwują się do momentu otwarcia koperty i odczytania pytania. A potem to już mają inny problem na głowie. Nie ma opcji wymiany wylosowanego arkusza, więc trzeba się zmierzyć z tym, który jest przed nami. Konstrukcja wypowiedzi powinna zawierać sześć części, więc najlepiej od razu na wstępie poziomymi liniami podzielić kartkę na sześć obszarów: 1) wstęp, 2) określenie problemu/tematu wypowiedzi, 3) odniesienie się do załącznika, 4) i 5) odniesienie się do wytycznych z tematu (czyli przynajmniej dwóch tekstów literackich / tekstów kultury lub tekstu kultury i własnego doświadczenia komunikacyjnego) oraz 6) podsumowanie.Wstęp
Ad. 1) Wstęp do wypowiedzi monologowej można skonstruować podobnie jak wstęp do rozprawki maturalnej. Chodzi o to, by przedstawić motyw, archetyp, symbol zaakcentowany w temacie. Można zastosować dokładnie te same strategie, co na maturze pisemnej („Jak napisać wstęp do rozprawki maturalnej”). Różnica polega na tym, że nie ubieramy swojej wypowiedzi w całe zdania, a zatrzymujemy się na etapie haseł, skojarzeń, ewentualnie cytatów i przysłów. Zdania pojawią się dopiero w momencie wygłaszania wypowiedzi przed komisją.
Określenie problemu/tematu wypowiedzi
Ad. 2) Czasami się zdarza, że temat wymaga od zdającego zajęcia stanowiska. Wówczas zostaje skonstruowany za pomocą pytania, na które podczas wystąpienia trzeba udzielić odpowiedzi. Na przykład sięgając do informatora, można znaleźć następujący temat: „Język młodzieży – urozmaicony, bogaty czy monotonny, ubogi?”. Wówczas w drugiej części warto przytoczyć pytanie z tematu i określić, jakie stanowisko względem niego się zajmuje.
Odniesienie się do załącznika
Ad. 3) Przede wszystkim: załącznik jest po to, by z niego skorzystać. To nie ozdobnik, nie utrudnienie, ale ściąga! Tak właśnie najlepiej na to spojrzeć. Oczywiście ktoś może powiedzieć, że załącznik w arkuszu maturalnym bada umiejętność pracy z tekstem kultury i często jest dla ucznia sporym wyzwaniem… A wystarczy tylko zmienić podejście. Jeśli jest to tekst ikoniczny – opisać co się znajduje na załączonym obrazie/zdjęciu, jeśli to tekst literacki – przedstawić go pod kątem tematu, jeśli tekst publicystyczny – określić jakie problemy i tematy porusza autor i jakie stanowisko zajmuje. W najgorszym przypadku, jeśli już zupełnie nie wiadomo, co z załączonym tekstem pisanym zrobić, to można go streścić i tym sposobem zrealizować punkt z tematu, który mówi o odniesieniu się w wypowiedzi do załącznika.
Odniesienie się do wytycznych z tematu
Ad. 4) i 5) Tu trzeba się wykazać własną inwencją. Ale skoro powtórki i przygotowania do matury pisemnej szły planowo – to w głowie jest pewien zapas tekstów literackich, ikonicznych i teksów kultury, z których można skorzystać. Poza tym są jeszcze lektury z gwiazdką, które dokładnie zawczasu opracowane mogą ratować w podbramkowych sytuacjach („Lalka” Prusa pasuje chyba do wszystkich tematów…).
Podsumowanie
Ad. 6) Wypowiedź, by była kompletna pod względem konstrukcyjnym, musi jeszcze zawierać zakończenie. W zasadzie nie pojawiają się tu nowe treści, jest to rodzaj streszczenia głównych myśli wypowiedzi i można go zamknąć w trzech, czterech hasłach.
PRAKTYKA: Do pisania konspektu warto się przygotować, czyli przećwiczyć sobie kilkakrotnie tę czynność na lekcjach lub samodzielnie w domu. Przykładowe arkusze maturalne znajdują się na stronie CKE. Wystarczy wylosować arkusz, nastawić minutnik i spróbować w ciągu kwadransa rozpisać konspekt wypowiedzi. Warto przećwiczyć to na arkuszach z każdego z trzech działów. I dodatkowe utrudnienie, na które też warto zawczasu się przygotować i wiedzieć, jak się na nie zareaguje podczas egzaminu: hałas związany z cudzą wypowiedzią. Ćwiczenie pisania konspektu i umiejętności skupienia się przy muzyce nie na wiele się zda, gdyż większość uczniów przy muzyce się uczy i traktuje ją jak szum tła. Lepiej puścić jakiś polskojęzyczny film i sprawdzić, czy słuchając jednym uchem dialogów bohaterów można równocześnie myśleć o rozumieniu patriotyzmu w tekstach kultury różnych epok. Sprawdźcie sami.
Wypowiedź monologowa
Na wystąpienie przed komisją, czyli tak zwaną wypowiedź monologową, przeznaczone jest 10 minut. Ważne, by maturzysta pamiętał, że jego wystąpienie jest oceniane zarówno pod względem zgodności z tematem, treści, kompozycji, jak i języka wypowiedzi. Ważne też, by mieć świadomość, iż komisja nie ma przed sobą streszczenia ani planu, który uczeń spisał w czasie przeznaczonym na przygotowanie. Wypada więc w jakiś sposób akcentować poszczególne części. Można to zrobić za pomocą prostych sformułowań, które kompozycyjnie organizują wystąpienie:
„Na wstępie pragnę odnieść się do motywu…”,
„Analizując załącznik chcę powiedzieć…”,
„Przechodząc do wybranego tekstu kultury, którym jest…”,
„Podany temat można również zanalizować w odniesieniu do…”,
„Powołując się na własne doświadczenie komunikacyjne, chcę przytoczyć następującą sytuację…”,
„Podsumowując moją wypowiedź…” itp.
Wydawałoby się, że jest to drobnostka, ale właśnie ta drobnostka świadczy o umiejętności panowania nad własną wypowiedzią.
Kolejną kwestią jest odwoływanie się podczas wypowiedzi do tematu zadania. Jeśli wziąć zadanie z informatora: „Jaką rolę w życiu człowieka może pełnić poezja?”, to hasło wywoławcze: „rola poezji” powinno się znaleźć w każdej części wystąpienia. Można to nawet potraktować w sposób bardzo „techniczny” i po prostu w każdej z sześciu części konspektu wpisać to hasło, po czym w chwili jego użycia podczas wypowiedzi – wykreślać je.
I na koniec: często się zdarza, że intonacja wypowiedzi nie wskazuje na jej zakończenie. Następuje wówczas chwila ciszy: komisja nie wie, czy to już koniec i można przejść do rozmowy, uczeń milczy, bo nie wie, czy powinien jeszcze coś dodać i na co tak w zasadzie czeka komisja… Zazwyczaj po przedłużającym się milczeniu komisja spyta, czy egzaminowany zakończył swój monolog i nastąpi część dalsza egzaminu. Niemniej jednak by wyraźnie zamknąć wypowiedź i niejako postawić kropkę nad „i” – można po prostu powiedzieć: „Dziękuję za uwagę”. Prosto, jednoznacznie i elegancko.
PRAKTYKA: Zupełnie inaczej układa się myśli i zdania, jeśli trzeba je wypowiedzieć na głos. I tu konieczne jest przygotowanie, bo wygłaszanie wypowiedzi w myślach naprawdę nie przygotuje do wystąpienia przed komisją. Gdy już poczujecie się pewnie w przygotowywaniu konspektu – pora zrobić następny krok i zabrać się za jego przedstawienie. Tu również konieczny jest minutnik, bo nie można przekroczyć dziesięciu minut na wypowiedz. Najpierw można mówić „do ściany”, ale po pewnym czasie trzeba zrobić jeszcze jeden krok i znaleźć sobie słuchacza. Można umówić się z innym maturzystą i w ramach wspólnej nauki ćwiczyć przygotowywanie konspektów i wzajemne ich prezentowanie. Ma to tę niebywałą zaletę, że jednocześnie powtarza się i utrwala materiał, ćwiczy umiejętności konieczne na maturze i będąc dla siebie „kontrolerami”, wzajemnie koryguje błędy – co też jest sposobem przyswajania materiału. I jeszcze raz to podkreślę: ważne jest oswojenie się z sytuacją wygłaszania monologu przed inną osobą – przecież na egzaminie członkowie komisji będą Waszymi słuchaczami i trzeba wówczas nie tylko składnie i zrozumiale przedstawić wylosowany temat, ale również opanować emocje związane z egzaminem. A tutaj nerwy często są najgorszym wrogiem, który powoduje, że większość informacji się zapomina, skraca się zdania, urywa myśli w połowie, plącze we własnej wypowiedzi i to, co na konspekcie wyglądało bardzo rzeczowo i rzetelnie – podczas samego wystąpienia okazuje się powierzchowne. A przecież komisja nie ocenia konspektu tylko Waszą wypowiedź! Więc nie dajcie się zjeść tremie i zawczasu przećwiczcie sobie wystąpienia przed słuchaczami.
Czas wziąć udział w dyskusji
Po dziesięciominutowym wystąpieniu przychodzi czas na pięciominutową rozmowę z komisją. Należy mieć na uwadze, że wypowiedzi zdającego oceniane są zarówno pod względem poprawności merytorycznej, jaki i języka. Warto więc uważać, w jaki sposób konstruuje się zdania. Są różne strategie rozmów z egzaminowanymi. Wszystko zależy od ustaleń komisji. Czasem jest tak, że członkowie komisji na zmianę pytają kolejnych zdających, czasem wymieniają się co dwie, trzy osoby, a czasem bywa i tak, że jeden uczeń musi odpowiedzieć na pytania różnych członków komisji. Więc jak widać – nie ma ściśle ustalonej reguły. Pytania, które pojawiają się podczas rozmowy, dotyczą tematu i treści wypowiedzi monologowej wcześniej zaprezentowanej przez egzaminowanego. Można się więc spodziewać polecenia, by wyjaśnić czy pogłębić jakieś sformułowanie bądź myśl, które pojawiły się podczas prezentowania zadania. Jeśli uczeń podczas wypowiedzi popełnił jakiś błąd – zazwyczaj w rozmowie komisja go wskazuje i prosi o skorygowanie.PRAKTYKA: Przygotować się do rozmowy z komisją można pod warunkiem, że w ćwiczenia przedmaturalne zaangażujemy inną osobę. Najlepiej, by był to inny maturzysta, który podczas słuchania wystąpienia zanotuje pytania nawiązujące do tematu i prezentowanych treści. Taka nauka w grupie pozwala powtarzać materiał oraz przećwiczyć wszystkie części egzaminu – co sumarycznie przekłada się na efektywniejszą naukę.
Jest jeszcze trochę czasu do matury, ale pamiętajcie, że ten czas bardzo szybko ucieka i ani się obejrzycie – będziecie musieli stanąć przed komisją i zaprezentować się podczas egzaminu. Mam nadzieję, że powyższe rady pozwolą Wam podejść do niego ze spokojem (albo przynajmniej: względnym spokojem) i pewnością, że przygotowaliście się do niego rzetelnie, na miarę własnych możliwości i nie zaprzepaściliście żadnej okazji, by odnieść maturalny sukces.
Życzę powodzenia i trzymam za Was kciuki!
Katarzyna Żak
Polonistka, od początku związana ze szkołami ponadgimnazjalnymi, autorka scenariusza nagrodzonego w konkursie „Temat: Europa” i wydanego w publikacji pod tym samym tytułem. Opublikowała kryminały „Nie ma tego złego”, „Niedaleko pada jabłko” oraz powieść paragrafową „Wierzeje Czasu”.
Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:
Najbardziej aktualne artykuły:
