Czym jest wszawica? Jakie są jej objawy? Jak dochodzi do zarażenia? Dlaczego tak ważna jest szybka reakcja? Najważniejsze fakty i mity o wszach.

Poznajmy „wroga” bliżej

Wszawica to choroba inwazyjna wywoływana przez pasożyty zewnętrzne – wszy.  Wszyscy wiemy o jej istnieniu. Powszechnie mówi się, iż nie jest związana z  problemem ubóstwa, ale nadal pozostaje tematem tabu.

Wesz głowowa jest zarówno w Polsce, jak i w Europie najbardziej rozpowszechnionym rodzajem wszy. Rzadziej spotykana w naszych obszarach geograficznych jest wesz łonowa lub odzieżowa, która również może przenosić się na ludzi. Wesz głowowa (Pediculus capitis) występuje najczęściej u dzieci w wieku od 3 do 15 lat.  Dorosły pasożyt osiąga wielkość około 3 mm długości, a jego ubarwienie jest zależne od koloru włosów żywiciela. Wszy bytują na owłosionej skórze głowy i odżywiają się krwią. Żyją ponad miesiąc i w tym czasie samice zdolne są do złożenia u nasady włosów 200 – 300 jaj, czyli gnid. Gnidy, koloru biało-brązowego mają wielkość ziarenka piasku. Niekiedy bywają mylone z łupieżem. Ten jednak łatwo można odróżnić dzięki temu, że ma biały kolor i nieregularny kształt. Łupież ponadto daje się łatwo usunąć przez potarcie włosów dłonią – gnida już nie. Jajeczka dzięki substancji klejącej przyczepiają się do skóry głowy. Stąd jeśli zauważmy gnidy na włosach znajdujących się ponad centymetr od skóry głowy, świadczy to o „starym zakażeniu”. Po upływie około 7-8 dni z jaj wykluwają się larwy – nimfy, które kolejno w ciągu 17-18 dni osiągają zdolność do rozmnażania się. W 18-20 dniu składane są już pierwsze jajeczka. Dorosła wesz żyje do 50 dni.

Jakie są objawy wszawicy?

Pierwszym objawem wszawicy jest bardzo silny świąd skóry głowy. Jest na tyle uciążliwy, że dziecko drapiąc się powoduje powstanie mikrourazów, strupków na głowie, w skrajnych przypadkach może również dojść do wyrywania sobie włosów. Skąd tak dokuczliwe swędzenie? Wesz odżywia się ludzką krwią. By się do niej dostać, wkłuwa się w skórę głowy narządem gębowym – ssawką. Ssąc krew wydziela jednocześnie substancje ułatwiające jej swobodny przepływ, które to powodują nieprzyjemne uczucie swędzenia, dochodzi bowiem do powstania odczynu zapalnego. 

Wszawica! I co dalej?

Jeżeli po sprawdzeniu włosów i skóry głowy dziecka zauważymy, że cierpi na wszawicę, należy niezwłocznie rozpocząć leczenie i zastosować odpowiedni środek eliminujący pasożyty z głowy. Wskazana jest również kontrola włosów na głowie wszystkich członków rodziny, ponieważ prawidłowe postępowanie obejmuje również kurację pozostałych domowników. Ponadto niezwłocznie należy poinformować o pojawieniu się pasożytów władze placówki, do której dziecko uczęszcza, by uniknąć rozprzestrzeniania się choroby. Ważne jest, by wszystkie osoby zostały poddane leczeniu w tym samym czasie.

Jak rozmawiać na temat tego problemu? Pomogą w tym materiały dydaktyczne w ramach kampanii edukacyjnej Wszawica to nie wstyd Po prostu trzeba działać!, które w przystępny sposób przekażą temat i uzmysłowią, że choć problem się pojawił, to już w 10 minut można się go pozbyć podejmując odpowiednie kroki.

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów bez recepty przeciwko wszawicy. Przed wyborem jednak warto zasięgnąć rady farmaceuty bądź lekarza, by wybrać ten o najwyższej, sprawdzonej skuteczności i dobrej tolerancji dla dziecka. Skuteczny preparat działa na wszystkie stadia wszy, eliminuje je bez użycia neurotoksycznych insektycydów, które mogą wywołać nietolerancję na wrażliwej skórze głowy. Preparat powinien zwalczać pasożyty już po pierwszej aplikacji, dzięki czemu zahamowane jest ryzyko przeniesienia wszy na inną osobę. Ważne jest, by szczególnie dokładnie wetrzeć roztwór w skórę głowy u nasady włosów i za uszami, ponieważ tam znajduje się najwięcej wszy i gnid. Długie i gęste włosy warto jest podzielić na pasma przed zastosowaniem preparatu, by prawidłowo go rozprowadzić. Po upływie zalecanego czasu kolejno wyczesuje się pasożyty z głowy za pomocą gęstego grzebienia. Niektóre z preparatów zawierają dodatkowo substancje ułatwiające rozczesywanie włosów, dzięki czemu cała kuracja nie jest męcząca dla dziecka.

Bardzo istotna jest także profilaktyka wszawicy. Należy pamiętać, iż najbardziej narażone na zarażenie są osoby przebywające w dużych skupiskach ludzkich (np. w szkołach, przedszkolach, internatach, akademikach, koloniach i obozach organizowanych dla dzieci i młodzieży). Zatem wskazana jest jak najczęstsza kontrola stanu włosów dziecka, szczególnie jeżeli przechodziło wszawicę.

Fakty i mity o wszach

Wszy głowowe przeskakują z głowy na głowę?

Fałsz! Wszy nie potrafią skakać ani latać, jedynie pełzać. Aby przemieścić się z jednej głowy na inną, czekają aż dojdzie do kontaktu włosów z obydwu głów. Kontakt nie musi być długi – w minutę wesz jest w stanie pokonać aż 23 cm!

Wszami można się zarazić przez czapkę, grzebień, pościel itp.?

Prawda, ale bardzo rzadko! Jedynie głowa zapewnia idealne warunki termiczne i źródło pożywienia. Poza tym idealnym środowiskiem wszy mogą przeżyć tylko 2 dni.

Wszawica jest wynikiem złych warunków higienicznych?

Fałsz! Atak wszawicy nie ma nic wspólnego z higieną. Nawet jeśli włosy są myte codziennie, nie zapewnia to odporności na wszy! Wszawica zazwyczaj występuje w miejscach, gdzie przebywa wiele osób, które są ze sobą w bezpośrednim kontakcie – gdy stykają się ich włosy. Ten szeroko rozpowszechniony stereotyp jest powodem tego, iż wciąż wielu rodziców ukrywa fakt, że ich dzieci mają wszy, co daje owadom czas na rozprzestrzenienie się.

Koty i psy mogą przenosić wszy głowowe?

Fałsz! Wszy głowowe żyją wyłącznie w ludzkich włosach i nie są przenoszone na ludzi przez zwierzęta domowe. Aby przetrwać, wszy potrzebują ludzkiej krwi. Owszem, istnieje wiele rodzajów wesz zwierzęcych, ale te nie atakują ludzi.

Po wykryciu wszy należy wszystko w domu wyprać?

Fałsz! Pranie pościeli, ubrań, dywanów itp. nie jest konieczne, ponieważ wszy nie mogą przetrwać zbyt długo poza ludzką głową (maksymalnie 2 dni). Potrzebują żywiciela – człowieka, by funkcjonować.

Wszy głowowe przenoszą choroby?

Fałsz! Wszy głowowe zwykle nie przenoszą żadnych chorób. Są z pewnością irytujące, ale nieszkodliwe. Jednakże ich kał i ślina mogą powodować reakcje alergiczne. Ponadto skaleczenia spowodowane drapaniem mogą być źródłem zakażenia.

Krótko o wszawicy

1. Wszawica jest najczęstszą chorobą pasożytniczą występującą u dzieci w wieku szkolnym.
2. Zarażenie się wszami może powodować silne swędzenie.
3. Wszy umiejscawiają się najczęściej za uszami, z tyłu głowy i we włosach w okolicach skroni.