Z badań przeprowadzanych przez HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) wynika, iż jesteśmy obecnie świadkami globalnego kryzysu dotyczącego zdrowia psychicznego młodych ludzi. Niestety ten stan rzeczy obserwujemy od wielu lat, z absolutną stanowczością trzeba zaznaczyć, że jest coraz gorzej. Dlatego tak ważne jest wspieranie młodych ludzi i otoczenie ich szczególną troską i uwagą. Od najmłodszych lat należy uczyć nasze dzieci postawy asertywnej i autentycznej pewności siebie.

Wyniki badań alarmują!

Badania HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) realizowane są od 40 lat i odbywają się co cztery lata. Obecna sieć badawcza skupia wokół siebie 51 krajów lub regionów Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce badania te przeprowadzane są od 1989 roku. W ostatniej ich rundzie, która realizowana była w drugiej połowie roku szkolnego 2021/2022, poproszono o wypełnienie anonimowych ankiet 6,5 tys. uczniów i uczennic w wieku 11, 13, 15 i 17 lat. Badania przeprowadzone zostały losowo w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych na terenie całej Polski. Dotyczyły zdrowia i zachowań związanych ze zdrowiem oraz funkcjonowaniem uczniów w środowisku domowym, szkolnym a także rówieśniczym.

Na wstępne wyniki tych badań musimy jeszcze poczekać. Zostaną one opublikowane dopiero na przełomie roku 2022/2023. Chcę jednak przedstawić wyniki z poprzedniego badania. Dlaczego o tym piszę? Abyś wiedział(-a), że problem, z jakim się mierzymy nie leży gdzieś daleko za wielką wodą, lecz dotyka nas, nasze dzieci.

Z badań nad dobrostanem psychicznym wynika, że ogólne dobre samopoczucie psychiczne pogarsza się wraz z wiekiem, przy czym dziewczęta są na to bardziej narażone niż chłopcy. Prezentowane wyniki pochodzą z badania w latach 2017/2018. Pamiętajmy, że najnowsze badanie będzie zawierało wyniki z lat 2021/2022, a co za tym idzie odzwierciedli wpływ pandemii i izolacji społecznej na życie polskich nastolatków.

Co należy z tych badań zapamiętać

• Polskie nastolatki mają najwyższy w rankingu wskaźnik negatywnego postrzegania własnego ciała.

• Ponad 60% badanych nie miała nadwagi, a co za tym idzie, nie istniała obiektywna potrzeba podejmowania przez nich działań w celu redukcji masy ciała, jednocześnie, jak wynika z badania, odchudzał się co piąty badany, a co czwarty widział taką potrzebę.

• Polska młodzież znajduje się na przedostatnich pozycjach w rankingu oceny swojego zdrowia wśród 45 krajów.

• Samoocena zdrowia i zadowolenia z życia pogarsza się wraz z wiekiem.

• Nastolatki nisko oceniają poziom spostrzeganego wsparcia społecznego, wraz z wiekiem oceniają je coraz gorzej.

• Nastolatki czują deficyt wsparcia ze strony rodziców, nauczycieli oraz rówieśników.

• W 45 krajach objętych badaniem co czwarty nastolatek zgłasza uczucie zdenerwowania, rozdrażnienia lub trudności w zasypianiu co najmniej raz w tygodniu.

• W porównaniu do poprzednich edycji badania widoczny jest spadek wraz z wiekiem odsetka nastolatków aktywnych fizycznie.

• Pogorszyła się dieta badanych nastolatków, spożywanie zbilansowanych posiłków wskazuje niespełna 1/3 badanych, zaś 2/3 spożywa słodycze częściej niż raz w tygodniu, a blisko połowa piła dosładzane napoje.

• Tylko jedna czwarta ankietowanych uczniów codziennie spożywa z rodzicami co najmniej jeden posiłek.

• Zwiększył się odsetek uczniów odczuwających duży poziom stresu szkolnego, dziewczęta i starsi uczniowie są nim częściej obciążeni.

Asertywność

Czy Ciebie również zszokowały powyższe dane? Wyniki badania nie nastrajają pozytywnie. Dlatego ważne jest wsparcie przez rodzica i wyposażenie młodego człowieka w umiejętności psychospołeczne, które pomogą mu osiągnąć dobrostan psychiczny. Dlaczego asertywność? To umiejętność mówienia NIE, wyrażania własnych uczuć, potrzeb i emocji z poszanowaniem praw własnych i innych. Szacunek do siebie i drugiego człowieka są podstawą asertywności. Nie rodzimy się z tą umiejętnością, lecz uczymy się jej wraz z wiekiem. Brak asertywnej postawy u nastolatka będzie prowadził do ukrywania jego emocji i potrzeb oraz do eskalacji złości, frustracji czy niezadowolenia z siebie.

Skąd bierze się brak asertywności? Między innymi z:

• poczucia winy

• obawy przed oceną

• potrzeby akceptacji

• potrzeby przynależności

• naszych przekonań

• opinii innych

• poczucia wstydu

• nadmiernej grzeczności

• wyuczonej bezradności czy uległości

• niskiego poczucia własnej wartości

• przekonań pokoleniowych, które wynosimy z domu

Warto poznać źródło braku asertywności, by efektywniej trenować tę umiejętność.

Pewność siebie

Przekonania na swój temat kształtują się w okresie wczesnego dzieciństwa i związane są bezpośrednio z tym, jak traktują nas najbliżsi i jakie komunikaty do nas kierują. To ma związek z późniejszym poczuciem własnej wartości. Pewność siebie i związana z nią wysoka samoocena to pierwszy krok do poprawnych i udanych relacji z innymi oraz osiągnięcia dobrostanu psychicznego. Dzięki pewności siebie nastolatek będzie:

• lepiej radził sobie problemami i niepowodzeniami

• otwarty na rozwój i zdobywanie nowych doświadczeń

• miał większą motywację do nauki

• budował satysfakcjonujące relacje społeczne

• podejmował wyzwania

Co możemy zrobić?

Aby wychować dziecko asertywne i pewne siebie pamiętaj o kilku poniższych zasadach:

• doceniaj wysiłki swojego dziecka, bez względu na efekt działań, jakie podejmuje

• pozwól mu samodzielnie rozwiązywać problemy, konfrontować się z trudnościami

• zachęcaj je do rozwoju, zwiększania kompetencji, wyzwań i zdobywania doświadczeń

• pobudzaj jego naturalną ciekawość

• pozwól mu na bycie dzieckiem, na popełnianie błędów

• unikaj krytyki

• chwal, chwal, i jeszcze raz chwal

• bądź stanowczym i konsekwentnym rodzicem, ale nie surowym

• bądź wzorem i przykładem do naśladowania

• spędzaj z nim czas

• rozmawiaj!

• motywuj do działania

• okazuj zainteresowanie

• traktuj jak równego sobie, okazując mu szacunek

Na zakończenie

Aby wychować dziecko asertywne i pewne siebie przyjrzyj się sobie. Zastanów się, jak jest z Twoją wiarą we własne możliwości? Czy potrafisz być asertywny? Jeśli czujesz, że w tych obszarach jest przestrzeń do samodoskonalenia, możesz doskonalić swoje kompetencje w tym zakresie. Nigdy nie jest za późno na trening asertywności. Pamiętaj, że dla swojego dziecka jesteś lustrem, w którym się przegląda. Daj mu dobry przykład. A na zakończenie pamiętaj, że asertywność i pewność siebie nie jest nam dana raz na zawsze, to umiejętności i przekonania, które mogą zmieniać się wraz z wiekiem i zdobytymi życiowymi doświadczeniami. Dając dziecku solidne fundamenty, pomożesz mu lepiej funkcjonować we współczesnym świecie. To największy prezent, jaki możesz mu podarować.

Życzę Ci wielu sukcesów na tym polu!





Źródła:

• https://hbsc-polska.pl/dla-mediow/

Teresa Tymrakiewicz
Wykładowca i trener, a także filozof, certyfikowany coach, menadżer oświaty, nauczyciel dyplomowany, wieloletni nauczyciel akademicki, edukator MEN, specjalista w zakresie kształcenia kompetencji psychospołecznych i zarządzania zasobami ludzkimi. Ponad 30 lat szkoli nauczycieli i dyrektorów placówek oświatowych. Były nauczyciel, w-ce dyrektor szkoły, wizytator, doradca ds. wychowania. Autor i realizator licznych programów szkoleń z zakresu psychosocjologii i efektywnego nauczania. Autor i współautor publikacji z zakresu wychowania i dydaktyki. Uczestnik wielu ogólnopolskich programów edukacyjnych. Laureatka nagród: branżowych (ministra i kuratora oświaty) i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty, odznaczona medalem KEN.