Librus

Oficjalna aplikacja Librus

Zaburzenia przetwarzania słuchowego u dzieci

Czy masz czasem wrażenie, że Twoje dziecko zachowuje się tak, jakby nie reagowało na to, co do niego mówisz? Wydaje Ci się, że słucha, bo jest z Tobą w kontakcie, ale nie słyszy i nie zapamiętuje tego, o co je prosisz? Kiedy pytasz dziecko, czy słyszy, mówi, że tak, ale po chwili nie rozumie, co do niego mówisz i nie potrafi powtórzyć Twoich słów? Zaczynasz uważać, że dziecko jest złośliwe, rozkojarzone, leniwe, nieuważne i specjalnie nie słucha? STOP! Być może przyczyna jest zupełnie inna. Sprawdź, czy Twoje dziecko nie cierpi na zaburzenia przetwarzania słuchowego.

Termin zaburzenia przetwarzania sensorycznego w Polsce pojawił się stosunkowo niedawno. Wielu rodziców, nauczycieli czy specjalistów nie zna jeszcze ani objawów, ani przyczyn tego zaburzenia, a tym samym dzieci, które mają kłopot z odbiorem bodźców słuchowych są oceniane jako mało zdolne czy leniwe. Słyszenie nie jest tym samym, co słuchanie. Słyszenie zależy od stanu narządu słuchu, czyli ucha. Słuchanie zależy od przetwarzania tego, co ucho dostarcza do mózgu.

Zaburzenie przetwarzania słuchowego

Dziecko z zaburzonym przetwarzaniem słuchowym ma trudności z prawidłowym funkcjonowaniem wyższych funkcji słuchowych. Jego mózg nie potrafi rozpoznać i zinterpretować dźwięków z otoczenia, w tym mowy. Ucho słyszy i przekazuje informacje do mózgu, ale ten ma kłopot, żeby je odpowiednio przetworzyć i zinterpretować. Można powiedzieć, że nie ma pomiędzy nimi właściwej współpracy. Dlatego w diagnozie zaburzeń przetwarzania słuchowego w pierwszej kolejności należy wykluczyć wady czy ubytki słuchu.

Objawy

Dziecko ma problem z uwagą słuchową, ponieważ nie potrafi właściwie różnicować i selekcjonować bodźców, które docierają do niego z otoczenia. Ma kłopot, żeby właściwie rozumieć mowę, w tym polecenia, szczególnie w tzw. niekorzystnych warunkach akustycznych, czyli np. w hałasie.

Inne sygnały

1. Problemy z nabywaniem kompetencji językowych, które sprawiają, że dzieci:

  • później mówią,
  • mają kłopot, aby zlokalizować skąd pochodzi słyszany przez nie dźwięk,
  • przejawiają trudności ze zrozumieniem szczególnie dłuższych poleceń, pytań (np. „Idź do kuchni, przynieś sok, a po drodze umyj ręce, bo masz brudne po spacerze”),
  • mogą mieć zaburzoną tzw. prozodię mowy, czyli dziecko mówi bardzo głośno i szybko albo wręcz przeciwnie wolno i cicho.
2. Trudności z bezpośrednią percepcją słuchową, co objawia się tym, że osoby nią dotknięte mają problemy z:

  • wysoką wrażliwością na dźwięki; skarżą się na hałas, który wywołuje u nich napięcie, niepokój frustrację, zmęczenie, bóle głowy; mogą nawet z tego powodu odmawiać chodzenia do szkoły,
  • zapamiętaniem ze słuchu, zwłaszcza nowych informacji, co wpływa negatywnie na umiejętność prowadzenia swobodnej konwersacji i skutkuje unikaniem rozmów z innymi,
  • z uczeniem się „na pamięć”, zwłaszcza jeśli w tym procesie jest uruchamiany głównie kanał słuchowy,
  • rozróżnianiem i zapisem podobnie brzmiących dźwięków mowy, takich jak d-t, w-f, k-g, c-dz; mają problemy w nauce języka polskiego, języków obcych, ale także na lekcjach muzyki czy wychowania fizycznego, kiedy trzeba zapamiętać sekwencje ruchowe ćwiczeń,
  • rozumieniem samodzielnie czytanego tekstu, szczególnie na głos oraz wypowiedzi ustnych innych osób czy wielowątkowych poleceń.
Jeśli trudności z przetwarzaniem słuchowym w porę nie zostaną zdiagnozowane, a dziecko objęte terapią, mogą pojawiać się zaburzenia psychosomatyczne oraz problemy z zachowaniem. Dziecko zaczyna skarżyć się wówczas na częste bóle głowy, zmęczenie. Może reagować nadmierną reaktywnością emocjonalną, szybko się denerwować. Zaczynają pojawiać się kłopoty w nauce, ponieważ dziecko nie może wykorzystać swojego potencjału poznawczego. Szczególnie wyraźne jest to w przypadku stosowania przez nauczyciela podawczych metody pracy, czyli wykładu, którego uczniowie słuchają, a następnie notują i zapamiętują zaprezentowane treści.

Diagnoza

W diagnozie zaburzeń przetwarzania słuchowego bierze udział wielu specjalistów.

  • Lekarz audiolog-laryngolog, który określa stan kanału słuchowego i ucha, wyklucza niedosłuch, co jest podstawą dalszej diagnozy.
  • Psycholog, który diagnozuje funkcje poznawcze i funkcjonowanie emocjonalne. Dziecko musi wykazywać prawidłowy rozwój intelektualny. Upośledzenie umysłowe wyklucza dalszą diagnozę.
  • Neurologopeda, który bada kompetencje językowe i komunikowanie się oraz sprawdza aparat mowy.
  • Pedagog, który ocenia, jaki jest poziom opanowania umiejętności szkolnych w zakresie czytania i pisania.
Po diagnozie dziecko powinno być objęte terapią. W jej skład wchodzi:

  • trening słuchowy – ćwiczenie koncentracji uwagi, pamięci słuchowej, umiejętności wykrywania i ignorowania zakłócających sygnałów z otoczenia, ćwiczenie rozumienia mowy w hałasie,
  • zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, aby poprawić analizę i syntezę słuchowo- fonemową oraz pamięć słuchową,
  • trening poznawczy – to ćwiczenie rozumienia przekazu słownego oraz innych niezbędnych umiejętności poprawiających ogólne funkcjonowanie dziecka np. umiejętności organizacyjnych, rozwiązywania problemów, wykonywania notatek, zadawania potrzebnych pytań do tekstu, umiejętność odpowiadania na pytania.
Wielu dzieciom pomaga zastosowanie cyfrowego systemu FM, który wspomaga funkcje słuchowe. Jest to stosunkowo niewielkie urządzenie składające się z nadajnika (mikrofonu), który nauczyciel nosi przy sobie oraz małej słuchawki, którą dziecko umieszcza bezpośrednio w uchu. Zadaniem systemu jest wzmocnienie głosu nauczyciela, co pozwala dziecku lepiej różnicować dźwięki.

Dziecko z zaburzeniem przetwarzania słuchowego jest obciążone emocjonalnie i nieustannie przeżywa stres, szczególnie w szkole. Dlatego właściwa diagnoza i podjęcie terapii są niezbędne. Ich brak może prowadzić do różnych zaburzeń wtórnych, takich jak niska samoocena, trudności w nauce przy prawidłowych, a nawet wysokich możliwościach intelektualnych, nadmierna drażliwość, wybuchowość, agresja, co skutkuje zaburzeniami zachowania.

To, co możesz zrobić jako rodzic, to zwracać uwagę na niepokojące objawy u dziecka. Zadbać o właściwą diagnozę, a następnie terapię i rehabilitację. Pamiętaj, że Twoje dziecko często w szkole, ale i w domu, kiedy do niego mówisz, czuje się jakby było w obcym kraju i nie znało miejscowego języka. Słyszy, że ktoś coś do niego mówi, ale nic z tego nie rozumie.




Źródła:
  • https://ppp23.waw.pl/zaburzenia-przetwarzania-sluchowego-u-dzieci-przyczyny-symptomy-terapia/ dostęp 21.02.2023.
  • https://www.audika.pl/blog/zaburzenia-apd dostęp 21.01.2023

Marzena Jasińska
Trener, dyplomowany coach, doradca rodzinny. Od lat wspiera rodziców w konsultacjach indywidualnych oraz warsztatach psychoedukacyjnych. Swoją pracę opiera na filozofii Jespera Juula, założeniach Rodzicielstwa Bliskości oraz Porozumienia Bez Przemocy. Specjalizuje się w zakresie neurodydaktyki oraz uczenia się uczniów. Ekspert rozwoju osobistego, komunikacji, negocjacji. W swojej pracy zajmuje się także tematyką mediacji szkolnych, procesów grupowych, zarządzania zmianą w organizacji i zarządzania zespołem. Prywatnie mama dwóch dorosłych synów.


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: