Zaburzenia odżywiania mogą dotyczyć wszystkich grup wiekowych. W przypadku dzieci i młodzieży są one szczególne niebezpieczne ze względu na okres intensywnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Młode organizmy w procesie dojrzewania potrzebują odpowiednio zbilansowanej diety, która dostarcza niezbędnych składników odżywczych. Ważne jest, aby w okresie rozwoju i dorastania zadbać o zdrowe żywienie z odpowiednią kalorycznością, z zawartością białka, witamin i minerałów.

Zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania wpływa zarówno na zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Wśród nich wyróżnia się wiele chorób. Z perspektywy hospitalizacji dzieci i młodzieży najczęściej są to bulimia i anoreksja. Prowadzą one do znacznych niedoborów, które mogą zakłócić proces wzrostu i prawidłowego rozwijania młodego organizmu.

Anoreksja

Schorzenie, w którym następuje ograniczenie spożycia pokarmów w celu utraty masy ciała. Osoba cierpiąca na anoreksję zwykle zaczyna odmawiać jedzenia lub spożywa niewielkie ilości, pomimo odczuwanego uczucia głodu. W wyniku tego dochodzi do utraty wagi i osłabienia organizmu. Anoreksja to także zniekształcony w psychice obraz samego siebie. Osoby z anoreksją postrzegają siebie jako otyłe nawet wówczas, gdy są szczupłe. Nierealistyczny, negatywny obraz ciała powoduje doprowadzenie się do stanu niedożywienia. W konsekwencji następuje osłabienie mięśni, problemy z sercem oraz florą bakteryjną w układzie pokarmowym. W przypadku anoreksji mamy do czynienia z obsesyjnym myśleniem o diecie i wadze – dążenie do osiągniecia bardzo niskiej wagi staje się głównym celem funkcjonowania. To wszystko doprowadza do dezorganizacji organizmu. W obszarze zdrowia psychicznego pojawia się „gonitwa myśli”. Ma to wpływ na zaniżoną samoocenę oraz subiektywny (nieprawidłowy) obraz ciała. W dalszej konsekwencji rozwój choroby przyczynia się do nasilenia objawów lękowych, epizodów depresyjnych oraz innych problemów psychicznych. Anoreksja jest poważnym zagrożeniem dla życia - jeżeli nie jest leczona może prowadzić nawet do śmierci. W skrajnych przypadkach anoreksji, gdzie utrata wagi jest już bardzo zaawansowana, istnieje potrzeba pilnej interwencji medycznej. Osoba z anoreksją może być bardzo osłabiona wskutek zaburzeń metabolicznych. W takiej sytuacji konieczna pozostaje hospitalizacja na oddziale somatycznym w celu odżywienia organizmu oraz przywrócenia równowagi elektrolitowej.

Bulimia

Podobnie jak anoreksja, wiąże się z doświadczaniem trudnych emocji i myśli. Osoby cierpiące na bulimię często doświadczają poczucia winy, wstydu oraz lęku przed utratą kontroli nad przyjmowaniem posiłków. Po nawracającym napadzie jedzenia osoba z bulimią odczuwa poczucie winy i wstydu. Zachowania te doprowadzają do poczucia bezsilności, rozpaczy, załamań emocjonalnych. Osoby z bulimią często spędzają dużo czasu myśląc o jedzeniu, kaloriach i wadze. Obsesyjne myśli stają się przytłaczające. Zachowania związane z bulimią doprowadzają do izolacji społecznej. Osoba z bulimią unika spotkań towarzyskich ze względu na obawę odkrycia jej nawyków żywieniowych. Ponadto bulimia wywołuje wiele negatywnych konsekwencji dla organizmu. Kontakt z kwasami żołądkowymi doprowadza do uszkodzenia zębów i próchnicy. Częste nawroty pokarmu mogą prowadzić do podrażnienia przewodu pokarmowego i zaburzeń w trawieniu.

Obie te choroby powodują wyniszczenie organizmu także w aspekcie zdrowia psychicznego. Leczenie zaburzeń odżywiania, zwłaszcza bulimii i anoreksji, wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Kluczową rolę w tym procesie odgrywają oddziaływania psychoterapeutyczne. Psychoterapia pomaga pacjentom zrozumieć źródła powstałych zaburzeń oraz staje się pomocna w pracy nad mechanizmami radzenia  sobie ze stresem. Działania te uzupełniane są terapią zajęciową, w tym także działalnością edukacyjną w zakresie budowania zdrowych nawyków żywieniowych.

Leczenie zaburzeń odżywiania

W leczeniu zaburzeń odżywiania często stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną. Pozwala ona identyfikować mylne przekonania na temat jedzenia i wyglądu ciała. W przypadku anoreksji psychoterapeuci pomagają pacjentom przywrócić „zdrową relację z jedzeniem”. Praca psychoterapeutyczna koncentruje się na wzmocnieniu pozytywnej samooceny oraz nauczenia się korzystania z narzędzi do nabycia umiejętności w zakresie radzenia sobie ze stresem.

Istotną rolę w procesie zdrowienia odgrywa samoświadomość. Jeżeli czujesz, że nie jesteś w stanie poradzić sobie z problemem związanym z zaburzeniami odżywiania, to zacznij korzystać z pomocy profesjonalistów. Im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym większa szansa na powrót do zdrowia. Zaburzenia odżywiania znajdują swoje podłoże w psychice człowieka. Zdrowie psychiczne jest tak samo ważne jak zdrowi fizyczne, dlatego warto o nie dbać. Kompleksowe leczenie psychiatryczne uzupełnione psychoterapią pozwoli na powrót do pełni sił. Ogromną rolę odgrywa także wsparcie rodziny i bliskich – zarówno na etapie leczenia, jak i rekonwalescencji.

Zapewnienie właściwego żywienia w okresie dorastania nie tylko sprzyja zdrowiu fizycznemu, ale także ma ogromne znaczenie dla równowagi psychicznej.  Dlatego tak ważne jest promowanie zdrowych nawyków odżywiania, aktywności fizycznej oraz kształtowania pozytywnego obrazu ciała wśród dzieci i młodzieży. Rodzice, opiekunowie oraz nauczyciele powinni odgrywać kluczową rolę w rozwijaniu zarówno świadomości na temat zagrożeń związanych z nieprawidłowym odżywianiem, jak i środowiska, w którym młodzi ludzie mogą czuć się wspierani i akceptowani – będący takimi, jakimi są.

Pomocne materiały

Czy moje dziecko ma anoreksję? Psychiczne zaburzenia odżywiania - jak chronić dzieci, Akademia NFZ

Departament ds. Zdrowia Psychicznego w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta