Thomas Boyce – lekarz psychiatra i psycholog – nazywa wysoko wrażliwe dzieci orchideami. Orchidea to niezwykle wymagający kwiat, który potrzebuje szczególnych warunków do rozwoju. Dopiero kiedy należycie o niego zadbamy, rozkwita bogatą liczbę kwiatów. Podobnie jest z wysoko wrażliwymi dziećmi. Jeśli będą kochane bezwarunkowo, traktowane z troską, pomimo różnych niedogodności, jest duże prawdopodobieństwo, że ich wysoka wrażliwość stanie się ich potencjałem, a nie problemem.

Pierwsza rzecz, którą powinni zrobić rodzice, to zaakceptować temperament swojego dziecka. Pomocna może być wiedza, że wysoka wrażliwość nie jest żadną chorobą czy zaburzeniem, które należy leczyć. To cecha uwarunkowana genetycznie (więcej na ten temat w 1 części artykułu tutaj). Zdarza się, że rodzice wysoko wrażliwych dzieci, sami w dzieciństwie nimi byli, a teraz są wysoko wrażliwymi dorosłymi. Oni też niejako intuicyjnie wiedzą, czego może potrzebować ich dziecko, aby czuło się akceptowane i rozumiane. Zdarza się jednak, że wysoko wrażliwe dziecko ma średnio lub mało reaktywnych rodziców (wrażliwych), którzy nie zawsze wiedzą, jak mogą wspierać swoje dziecko, aby nie dokładać mu napięcia.

Co może zrobić rodzic?

Przede wszystkim należy uwierzyć dziecku, że coś je boli, kłuje, drapie, przeszkadza. Nawet jeśli nam się wydaje to dziwne lub mało prawdopodobne. Zadbaj o to, aby szczególnie młodsze dzieci były najedzone, nawodnione i wypoczęte. Dzięki temu będą mniej narażone na przestymulowane, a jeśli do niego dojdzie, to szybciej będą wracać do równowagi.

Wskazówki dla rodzica

• Nie używaj sam i nie pozwól, by inni używali w stosunku do dziecka negatywnych, obrażających je etykiet np. beksa, histeryk, nadwrażliwy, odludek. Jeśli to możliwe staraj się zamienić je na pozytywne słowa np. bardzo wrażliwy, empatyczny współczujący.
• Staraj się rozumieć zachowanie dziecka w myśl zasady, że każde dziecko zachowuje się najlepiej, jak potrafi i robi to po to, żeby zadbać o siebie i swoje potrzeby. Warto pamiętać, że żadne zachowanie Twojego dziecka nie jest wymierzone przeciwko Tobie, a jedynie mówi, o jakimś jego dyskomforcie.
• Jeśli jesteś w stanie usunąć dyskomfort, to po prostu zrób to bez niepotrzebnego komentarza np. zmień mokre skarpetki na suche. Jeśli jest to niemożliwe, bo tak też się zdarza, to koniecznie powiedz o tym dziecku. Zaopiekuj się wówczas jego emocjami. Czasem sama Twoja obecność może być kojąca. Jeśli wiesz, kiedy zmiana będzie możliwa, powiedz o tym. Używaj przy tym spokojnego tonu, spokojnych gestów. Bądź delikatny w słowach i czynach.
• Doceniaj starania dziecka, nawet jeśli nie zakończą się one sukcesem. Ważne jest zauważenie wkładu pracy. Staraj się dopilnować, aby dziecko miało chociaż jedną szczególną kompetencję w obszarze, w którym będzie odnosiło sukcesy. Wzmocni to jego samoocenę. Może to być jakiś przedmiot w szkole, forma sztuki czy dyscyplina sportu, którą dziecko preferuje.
• Staraj się tak organizować życie rodzinne, aby było w nim jak najmniej presji czy rywalizacji. Jeśli wiesz, że nie jest to możliwe, to wcześniej porozmawiaj o tej sytuacji z dzieckiem, aby je na nią przygotować, ale i też ustalić, co wtedy może mu pomóc.
• Rozmawiaj z dzieckiem o emocjach, kiedy jest spokojne i czuje się komfortowo. Poprzez nazywanie uczy się samo nazywać to, co czuje. Poszukajcie również strategii radzenia sobie szczególnie z trudnymi emocjami jak lęk, strach, smutek, złość.
• Pamiętaj, że Twoje dziecko jest z natury ostrożne i nowe rzeczy, osoby, sytuacje muszą być wprowadzane powoli i z dużą cierpliwością. Sprawdzają się małe i łatwe do przyjęcia dla dziecka kroki np. kiedy jesteście na przyjęciu urodzinowym u jego kolegów, pozwól mu być blisko Ciebie. Nie oczekuj, że pobiegnie do kolegów i zacznie się z nimi bawić. Ono potrzebuje do tego kroku więcej czasu niż rówieśnicy.
• Zadbaj o chwile spokoju i wyciszenia, np. zabawy w samotności. U dzieci wysoko wrażliwych bardzo szybko i łatwo dochodzi do przeciążenia organizmu. Ponieważ mózg nie jest w stanie przerobić docierających do niego bodźców. Ten nadmiar skutkuje przestymulowaniem, a w zachowaniu objawia się nerwowością, nadpobudliwością, rozdrażnieniem, problemami z koncentracją. Dziecko orchidea potrzebuje cichego i odosobnionego miejsca na zabawę, naukę, relaks.
• Zaplanujcie czas w ciągu dnia tak, aby uniknąć nadmiernej stymulacji, a co za tym idzie przeciążenia układu nerwowego.
• Kiedy dziecko jest starsze, można z nim porozmawiać o wysokiej wrażliwości, czym jest i jak może się sobą zaopiekować, kiedy rodzica-wspieracza nie ma w pobliżu.
• Komunikacja z wysoko wrażliwym dzieckiem powinna być nacechowana życzliwością, spokojem i cierpliwością. Pamiętaj, że Twoje dziecko odbiera nawet subtelne komunikaty wysyłane przez ciało. Dlatego potrzeba delikatności, tak aby nasze słowa czy gesty nie przytłoczyły dziecka. Mów delikatnie i spokojnie o swoich oczekiwaniach, granicach, potrzebach.

Dzieci wysoko wrażliwe potrzebują bezpiecznych relacji w domu i w szkole. Muszą czuć, że są bezwarunkowe akceptowane, szanowane, a ich zdanie jest brane pod uwagę. Aby było to możliwe, musisz wyłączyć w głowie różne niesprzyjające głosy z otoczenia, np. że je rozpieszczasz, robisz z niego maminsynka czy zbytnio się nad nim rozczulasz. Bezpieczne relacje to takie, w których do niczego nie zmuszasz dziecka, niczego nie forsujesz na siłę, nie naciskasz z obawy przed oceną, a dajesz czas i jesteś otwarty(-a) na to, aby dziecko osiągnęło swoje cele w swoim tempie. Rodzice mają jedynie towarzyszyć, być obok gotowi, aby udzielić wsparcia.




Źródło:

• Elaine Aron. Wysoko wrażliwe dziecko. Wydawnictwo GWP. Sopot 2017.
• Thomas Boyce. Dziecko orchidea czy mlecz. Wydawnictwo Czarna Owca. Warszawa 2019.
• https://www.babyboom.pl/przedszkolak/rozwoj/wysoko-wrazliwe-dziecko dostęp 01.01.2021
• https://zwierciadlo.pl/psychologia/wysoko-wrazliwe-dzieci-jak-je-wychowywac dostęp 04.01. 2021

Marzena Jasińska
Trener, dyplomowany coach, doradca rodzinny. Od lat wspiera rodziców w konsultacjach indywidualnych oraz warsztatach psychoedukacyjnych. Swoją pracę opiera na filozofii Jespera Juula, założeniach Rodzicielstwa Bliskości oraz Porozumienia Bez Przemocy. Specjalizuje się w zakresie neurodydaktyki oraz uczenia się uczniów. Ekspert rozwoju osobistego, komunikacji, negocjacji. W swojej pracy zajmuje się także tematyką mediacji szkolnych, procesów grupowych, zarządzania zmianą w organizacji i zarządzania zespołem. Na co dzień prowadzi konsultacje dla rodziców w gabinecie pomocy rodzinie – Familia w Gdańsku. Prywatnie mama dwóch dorosłych synów.