Dziś już nikogo chyba nie trzeba przekonywać, jak ważna jest ekologia. Ten temat pojawia się już nie tylko w kontekście firm kojarzonych z „zieloną” branżą, związanych z ochroną środowiska czy surowcami odnawialnymi. Restauracje, marki odzieżowe, budownictwo czy transport – w tych obszarach także coraz ważniejsze są postawy proekologiczne. Można odnieść wrażenie, że mieszkańcy różnych zakątków świata obudzili się po latach letargu i zrozumieli, że jeśli natychmiast nie podejmiemy działań pomagających chronić naszą planetę, niewiele z niej zostanie dla przyszłych pokoleń.

Dzieci są świadome zagrożeń ekologicznych, często o wiele bardziej niż dorośli. W rozmowach młodych ludzi wybrzmiewa lęk o to, co przyniesie przyszłość – zwłaszcza w kontekście zmian klimatycznych czy industrializacji. Ty jako rodzic nie możesz pozostawać obojętny wobec tych zjawisk. Od najmłodszych lat masz możliwość wprowadzania do swojego domu działań proekologicznych. Zacznij to robić wspólnie z dzieckiem – to Ty modelujesz jego przyszłe zachowania jako konsumenta i uczestnika życia społecznego.

Rozwiązania ekologiczne, które możesz wprowadzić w domu

Dziecko uczy się na przykładzie rodzica. Jeśli widzi że mama czy tata chętnie mówią o ekologii, a później beztrosko wrzucają odpady do jednego pojemnika zamiast segregować je zgodnie z prawem, „bo tak jest wygodniej”, to istnieją duże szanse, że ich dziecko w przyszłości będzie postępować podobnie. Dlatego zamiast puszczać filmiki na YouTubie o gatunkach zagrożonych wyginięciem, wspólnie z pociechą ustal, co możecie już dziś zrobić dla planety w Waszym domu. Działajcie w mikroskali.

• Porozmawiaj z dzieckiem o tym, jak poważnym problemem jest marnowanie energii elektrycznej. Podkreśl, jak istotne jest dla planety, żeby zawsze wszyscy domownicy wyłączali światło, kiedy wychodzą z pokoju. Zacznij od siebie i dawaj dobry przykład. Nie zostawiaj urządzeń w trybie czuwania. Specjaliści obliczyli, że w przeciętnym polskim domu średnio cztery urządzenia pracują jednocześnie w tym trybie. Generują one zauważalne ilości energii elektrycznej (telewizor starszego typu nawet 5W, dekoder telewizji cyfrowej nawet 28 W, zasilacz wyłączonego komputera nawet 2W, router ok. 6W).
  
  Razem z dzieckiem wybierz się też do sklepu ze sprzętem AGD i tam porozmawiaj o tym, czym jest klasa energetyczna urządzeń i jak między sobą różnią się żarówki. Wyjaśnij także dziecku, dlaczego ważne jest używanie energooszczędnych źródeł światła (choć one również mają wady, czego warto być świadomym).

• Wprowadź w Waszym domu nawyk picia wody z kranu lub filtrowanej w dzbankach zamiast kupowania wód w plastikowych butelkach. Badania Głównego Inspektora Sanitarnego wykazały, że w 99,7% polskich domów woda z kranu bez specjalnego przygotowania (np. filtrowania) jest zdatna do picia. Co ciekawe, najwyższą jakością wody mogą poszczycić się mieszkańcy dużych miast: Trójmiasta, Krakowa, Poznania, Łodzi, Warszawy czy Katowic. Skład wody w kranie bywa korzystniejszy dla naszego organizmu niż skład czasem wyjałowionej wody butelkowanej. Kranówka zawiera m.in. wapń, magnez, fosfor, sód, siarkę, miedź czy potas i wszystkie te związki są dobre dla naszego organizmu. Co ciekawe np. woda w Trójmieście miała w badaniach więcej magnezu niż specjalnie wzbogacane o ten pierwiastek wody butelkowane.

• Naprawdę segreguj śmieci. Jeśli macie w domu zamontowane pojemniki do segregacji, ale nikt z nich nie korzysta zgodnie z przeznaczeniem, to w przyszłości Twoje dziecko może podobnie podchodzić do tego zagadnienia. Tymczasem efektywna segregacja to lepsze zużycie materiału i mniej bezużytecznych, problematycznych śmieci na wysypiskach. Jeśli Twoje dziecko wciąż ma wątpliwości, czy plastik powinien się znaleźć w osobnym pojemniku niż odpady organiczne, możecie wspólnie poszukać informacji o Wielkiej Pacyficznej Plamie Śmieci – olbrzymim dryfującym skupisku śmieci i plastikowych odpadów utworzonym przez prądy oceaniczne w północnej części Oceanu Spokojnego, między Kalifornią a Hawajami.

• Gotujcie tyle, żeby nie marnować jedzenia. Na pewno na początku nie jest łatwo przestawić się na efektywne zarządzanie jadłospisem i np. gotowanie mniejszych porcji, wykorzystywanie resztek z obiadu itd. Pomocne może być wprowadzenie zwyczaju dzielenia się jedzeniem, np. poprzez otwarte w niektórych miastach jadłodzielnie czy po prostu zaniesienie niezjedzonej zupy mieszkającej w pobliżu sąsiadce.

• Spraw, żeby przyroda nie była czymś dalekim, o czym Twoje dziecko uczy się tylko w szkole. Zbudujcie wspólnie więź z naturą. Zabieraj swoje dziecko na spacery do lasu i do parku. Pokazuj bioróżnorodność różnych ekosystemów. Zamiast równo przyciętego trawniczka i szpaleru tui posadź łąkę kwiatową. Kupcie (albo lepiej zróbcie) budki dla ptaków i owadów. Niech natura stanie się częścią Waszej codzienności.
  
  Wyjaśnij dziecku, skąd bierze się mleko czy chleb, które ma na stole. Przerażająca większość polskich dzieci jest przekonana, że mleko czy bułki bierze się „z półki sklepowej”. Niech Twoje nie należy do tej grupy.

Postawy proekologiczne w domu

Dobro naszej planety jest dla Ciebie ważne, ale nie masz pomysłu, jak wprowadzić dobre zmiany w domu? Skorzystaj z tych podpowiedzi.

• Gotuj z przykrywką. Naukowcy udowodnili, że zmniejsza to ilość zużywanej energii o 85%, a parowanie prawie o 100%. (Wykazały to badania G.W. Brundrett oraz G. Poultney z 1979 r., powtórzone przez M. Newborough i S.D. Probert w 1987 r.).
• Korzystaj ze ściereczek, nie z ręczników papierowych. Wbrew opinii, że ręczniki papierowe są eko, generują one duże zużycie papieru. Do tego często są sztucznie bielone.
• Rozcieńczaj wodą płyn do naczyń.
• Rób samemu bułkę tartą. Wystarczy zmielić suche, niezjedzone (byle nie spleśniałe!) bułki.
• Ustaw lodówkę na nieco wyższą temperaturę (4° zamiast zwyczajowych 2°).
• Zamiast kupować zioła, z których połowa czasami trafia do kosza na śmieci, zamrażaj ziołowe kosteczki gotowe od razu do wrzucenia do zupy. Tak samo możesz zamrozić sok z cytryny.
• Zamiast długich kąpieli bierz prysznic.
• Zakręcaj kran, gdy myjesz zęby.
• Oddawaj do sklepu wytłoczki po jajkach.
• Kupuj bilety w wersji elektronicznej, unikaj zbędnych wydruków.

Małe dzieci z reguły mają naturalną chęć chronienia tego, co słabsze, a w tym wypadku elementem wymagającym ochrony jest środowisko naturalne. Rolą dorosłych jest głównie wspierać ten kierunek i pokazywać realne, dopasowane do wieku dziecka działania, w które może się zaangażować. W przypadku nastolatków sytuacja wygląda już nieco inaczej. Wielu przedstawicieli młodego pokolenia samo zgłasza potrzebę głębszego zaangażowania w akcje proekologiczne. Co możesz zrobić? Oczywiście, wspierać. I zaproponować realne działania, które może podjąć dziecko w tym wieku.

• Zaangażowanie szkoły w działania proekologiczne. Działania mające na celu ochronę przyrody są jednym z priorytetów polityki oświatowej. Dlatego szkoła zapewne z chęcią podejmie działania zaproponowane przez Twoją latorośl, chociażby zorganizowanie punktu bookcrossingu (wymiany przeczytanych książek), tworzenie sprzętów z niepotrzebnych palet, warsztaty zero waste (dotyczące niemarnowania żywności) czy nauka naprawiania zepsutych sprzętów tak, by uniknąć zbędnych zakupów.

• Wsparcie działań instytucji zrzeszających wolontariuszy aktywnych w temacie ochrony środowiska, takich jak Fundacja Ekologiczne Forum Młodzieży, Fundacja dla Edukacji Ekologicznej i inne, o których informacje można znaleźć poprzez popularne wyszukiwarki internetowe.

Młodzi ludzie chętnie angażują się w działania proekologiczne.

Przykładem jest Greta Thunberg, która jako szesnastolatka prowadziła jednoosobowy strajk dla klimatu pod siedzibą szwedzkiego parlamentu. Ekologicznie udziela się także Boyana Slat, CEO Fudacji The Ocean Cleanup, który jako nastolatek nurkował w greckich wodach. Wówczas zauważył, że jest tam nieomalże tyle śmieci co ryb. To go tak zasmuciło, że założył fundację promującą na rzecz sprzątania oceanów. Do tej pory udało jej się zebrać ponad 33 miliony dolarów.

W Wielkiej Brytanii grupa nastolatków wypromowała hasztag #TrashtagChallenge. Swoje wpisy oznaczyło nim już 50 tysięcy osób. Dotyczą one sprzątania najbliższego otoczenia: campusów uniwersyteckich, plaż, parków. W akcjach udziela się także polska młodzież. Wolontariusze kampanii „Dzielnica Wisła” wspierają sprzątanie nadrzecznych plaż.

O czym mówią te wszystkie przykłady? O tym, że dzieci chcą się angażować, chcą być aktywne i proekologiczne. Dajmy im tylko na to szansę, a jeszcze nas pozytywnie zaskoczą.





Źródła:

• www.gov.pl
• www.pap.pl

Lilka Poncyliusz – Guranowska
Autorka jest anglistką, nauczycielem dyplomowanym, egzaminatorką i autorką wielu pozycji (w tym czterech książek) z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego i komunikacji międzyludzkiej. W marcu 2023r. ukazała się jej nowa książka, poradnik dla nastolatków z zakresu komunikacji społecznej – „Być nastolatekiem i przetrwać. Psychologia komunikacji”. Prywatnie jest mamą osiemnastolatki i czternastolatka.