Aneta jest bardzo dobrą uczennicą klasy szóstej. Liczy na świadectwo z wyróżnieniem. Jednak ma kłopot z dyscypliną na lekcji. Często się nudzi i wtedy rozmawia z najlepszą koleżanką Zuzią. Nauczyciel geografii po raz kolejny upomniał Anetę i Zuzię – a nastepnie poprosił je, aby usiadły przy osobnych stolikach z dala od siebie i wykonały zadania dodatkowe, w czasie gdy reszta uczniów będzie kończyć pracę. Aneta zaczęła dyskusję o niesprawiedliwości, jaka je spotkała. Włączyło się kilka innych osób z klasy. Pan sięgnął po zeszyt uwag.

– Mamo, Pan z geografii wpisał mi uwagę za rozmowę z koleżanką podczas lekcji, a to jest niesprawiedliwe, wszyscy rozmawiali, a tylko ja dostałam uwagę! – Aneta wyrzuca z siebie słowa z prędkością karabinu maszynowego.
– Zaraz, zaraz, ale przecież Twoja wychowawczyni mówiła, że jeśli jeszcze raz dostaniesz uwagę, nie będziesz mieć wzorowego zachowania! – Pani Zielińska aż usiadła z wrażenia na krześle przy kuchennym stole, na którym przygotowywała posiłek.
– No właśnie, to wszystko przez niego! Ja mówiłam, że to niesprawiedliwe, ale mnie nie słuchał! – w tonie Anety zaczyna pobrzmiewać płacz.
– Dobrze już, uspokój się. Porozmawiam z wychowawczynią, na pewno jakoś to załatwi, przecież jesteś bardzo dobrą uczennicą – mama głaszcze głowę córki. Aneta uspokaja się szybko i skupia uwagę na niemal gotowym obiedzie.

O czym pamiętać, gdy dziecko dostanie uwagę

W rozmowie z córką Pani Zielińska skupiła się tylko na emocjach swoich i córki. Nie podjęła wysiłku, aby poznać kontekst i ocenić sytuację obiektywnie. Nie zapytała o szczegóły zdarzenia. Utwierdziła Anetę w przekonaniu, że dobre stopnie są wystarczającym argumentem, aby nie respektować zasad. Prawdopodobnie podczas rozmowy z wychowawczynią (i nauczycielem geografii) mama będzie musiała stanąć wobec przedstawionej przez nauczyciela wersji wydarzeń i będzie jej trudno zmierzyć się z negatywną oceną zachowania córki.
Jak może się potoczyć takie spotkanie? Czy mama przyjmie do wiadomości przedstawiony w szkole opis sytuacji? Czy zrozumie, że córka nie pierwszy raz łamie zasady i oczekuje specjalnego traktowania? Jeszcze najważniejsze pytanie: co Aneta wyniesie z tej sytuacji? Jeśli nauczyciel nie wycofa się z uwagi (a była sprawiedliwa, więc pewnie tak będzie), dziewczyna upewni się w przekonaniu, że została skrzywdzona. Jak to wpłynie na jej zachowanie na lekcjach?

Jak rozmawiać z dzieckiem, które dostało uwagę

– Mamo, Pan z geografii wpisał mi uwagę za rozmowę podczas lekcji, a to jest niesprawiedliwe, wszyscy gadali, ale tylko ja dostałam uwagę! – Aneta wyrzuca z siebie słowa z prędkością karabinu maszynowego.
– Zaraz, zaraz, spokojnie! Pozwól mi najpierw zebrać myśli. Opowiedz mi wszystko po kolei – Pani Zielińska siada na krześle przy kuchennym stole, na którym przygotowywała posiłek. Po wysłuchaniu relacji córki, zaczyna zadawać pytania i podsumowywać fakty.
– Rozmawiałaś z Zuzią, bo się nudziłaś. Nie miałaś nic innego do roboty?
– No, nauczyciel dał nam jakieś zadania, ale dlaczego my mamy robić więcej od innych?
– Po to, by zdolne uczennice, takie jak Ty i Zuzia mogły się rozwijać na miarę swoich możliwości. Miałyście możliwość zajęcia się czymś pożytecznym dla siebie, ale wolałyście plotkować? – mama konsekwentnie prowadzi swoją narrację.
– Oj, mamo! Ty to tak od razu! A my nie chcemy siedzieć oddzielnie! – Aneta spuszcza głowę.
– A kiedy przesiadłyście się do osobnych ławek, zajęłyście się pracą? – pani Zielińska uważnie przygląda się córce.
– No, nie… Ja chciałam wytłumaczyć Panu, że to niesprawiedliwe. I nawet chłopcy mnie poparli 
– dziewczyna mówi coraz ciszej.
– Chyba już teraz rozumiem – wzdycha mama.
– Pamiętasz konsekwencje rozmowy na lekcjach, o których mówiła wychowawczyni podczas ostatniej rozmowy – znowu uważnie patrzy na Anetę.
– Pamiętam, nie będę miała zachowania wzorowego – w oczach dziewczynki pojawiają się łzy 
– To niesprawiedliwe, przecież mam same piątki i szóstki!
– Ale to stopnie z przedmiotów, a zachowanie wzorowe oznacza rzeczywisty wzór do naśladowania – podchodzi do córki i mocno ją przytula – Z zachowaniem bardzo dobrym także możesz mieć świadectwo z wyróżnieniem. Tym razem dostałaś tylko nauczkę, że zasady są po to, aby je przestrzegać. Jak załatwisz sprawę z nauczycielem?
– Chyba muszę iść go przeprosić za niepotrzebną dyskusję. I tak jeszcze pomyślałam, że pogadam o tym z Zuzką – dziewczyna także przytula się do mamy, która uśmiecha się do siebie nad jej głową.

Jak reagować, gdy dziecko mówi, że otrzymało uwagę

Mama Anety skupiła się najpierw na opanowaniu emocji swoich i córki. Następnie podjęła próbę obiektywizacji całego zajścia, aby zrozumieć zarówno punkt widzenia córki, jak i nauczyciela. A potem – okazując Anecie cały czas poczucie bezpieczeństwa (poprzez słuchanie, przytulanie) – przekierowała jej uwagę na rzeczywisty przebieg zajścia i pomogła zaakceptować skutki.

1. Dziewczyna otrzymała potwierdzenie, że zasady obowiązują wszystkich, bez względu na wyniki w nauce.
2. Zmierzyła z utratą oceny wzorowej z zachowania, choć już była pewna, że je otrzyma. Zaakceptowała to jednak razem z przyjęciem do wiadomości konsekwencji swojego postępowania.
3. Wzrosło jej poczucie sprawstwa i kontroli nad swoim życiem – sama zdecydowała, że porozmawia zarówno z nauczycielem, jak z koleżanką.

Dzieci uczą się świata naśladując dorosłych, zwłaszcza tych, którzy odgrywają w ich życiu ważną rolę. Dlatego z uwagą obserwują rodziców. Każdy człowiek (i mały, i duży) popełnia błędy. U dzieci i nastolatków są one najczęściej związane z brakiem szerszego oglądu świata i podejmowania emocjonalnych decyzji w oparciu o skąpe jeszcze doświadczenie. Rolą rodziców jest pokazywać dzieciom sposoby rozwiązywania problemów i radzenia sobie w trudnych sytuacjach, a także mierzenia się z konsekwencjami swoich czynów. To czasem bardzo trudne. Ale bez tego dzieci nie nauczą się życia w świecie, w którym przecież zasady obowiązują. I dobrze, że obowiązują. To daje poczucie bezpieczeństwa każdemu członkowi społeczeństwa.



Maria Tuchowska
Nauczyciel dyplomowany, polonista i teolog. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą w placówkach integracyjnych różnego poziomu, edukator, coach, przeprowadziła ok. 600 szkoleń z zakresu kompetencji psychospołecznych nauczycieli, prawa oświatowego, pracy z dziećmi i młodzieżą z różnego typu zaburzeniami. Specjalizuje się również w tematyce dotyczącej zagadnień związanych z obecnością rodziców w szkole.