Choć przedstawiciele wielu gatunków zwierząt komunikują się między sobą, posługiwanie się skomplikowanym językiem i dar mowy to zdolności typowo ludzkie. Wraz z rozwojem aparatu oddechowego (np. płuca), fonacyjnego (głównie krtań) i artykulacyjnego (np. jama ustna) oraz mózgu, przed ludźmi otworzył się świat zupełnie nowych możliwości i doświadczeń. Pielęgnuj tę wyjątkową umiejętność. Sprawdź, jak możesz zadbać o język ojczysty na co dzień.

Nie wiemy kiedy i z czyich ust padło pierwsze słowo. Niektórzy badacze wskazują, że nie tylko homo sapiens, ale i homo neanderthalensis mogli posługiwać się mową. Współcześnie różnorodność językowa maleje. Dziś szacuje się, że na świecie jest ok. 6 tys. języków, a wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem. Polszczyzną posługuje się ok. 45 milionów ludzi. Dbając o nią, troszczymy się również o wspólne dziedzictwo kulturowe i tożsamość.

Język naszych przodków

Słowa kryją w sobie wiele znaczeń, także takich, z których nie zdajemy sobie na co dzień sprawy. Już samo słowo ojczysty, określające nasz rodzimy język, nawiązuje do naszej tradycji. Na świecie częściej w tym kontekście pojawia się słowo macierzysty, tzn. pochodzący od matki. Nasz „ojczysty” pokazuje, jak duże znaczenie dla Polaków miała ojczyzna, ojcowizna. Ojciec to również jedno z najstarszych słów w języku polskim.

Dbaj o język na co dzień

Możesz to robić bez wysiłku. Wystarczy mówić „ładnie”.

• Zacznij od lektury. To najprzyjemniejszy sposób utrwalania wiedzy.
• Jeśli masz wątpliwości co do poprawnego zapisu, sięgaj do słownika.
• Zwracaj uwagę na interpunkcję, zapomniany przecinek może zmienić znaczenie Twoich słów. Szukaj polskich odpowiedników dla zapożyczeń z innych języków.
• W komunikacji elektronicznej posługuj się poprawną polszczyzną i znakami diakrytycznymi.

Przynajmniej, czy bynajmniej

Czy drażni Cię niewłaściwe używanie wyrazów? Powstrzymujesz się przed poprawianiem znajomych i zawsze zwracasz uwagę, że światło się wyłącza, tekst jest napisany, a na ręce można coś wziąć? Na co dzień dokonujesz ważnych wyborów. To, jakich słów używasz ma znaczenie. Wśród błędów językowych możemy wyróżnić ortograficzne, gramatyczne, leksykalne, stylistyczne i interpunkcyjne. To one najczęściej stanowią inspirację do tzw. humoru z zeszytów szkolnych.

Bądź „ąę”

Znaki diakrytyczne to dodatkowe oznaczenie graficzne dodawane do litery, zmieniające jej brzmienie. Litery ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż – to jedne z najbardziej charakterystycznych wyznaczników języka polskiego. Mimo to, zwłaszcza używając komunikatorów i telefonów komórkowych, pisząc w biegu wiadomości, zapominamy o tzw. ogonkach. W ten sposób rezygnujemy z dźwięków, które tak mocno związane są z polszczyzną, a przy okazji pomijamy nasze dziedzictwo i jesteśmy w swoich wypowiedziach mniej precyzyjni.

Nowe życie starych słów

Z biegiem czasu język się zmienia, niektóre słowa znikają, nie tyle ze słownika, co z mowy codziennej. Inne powracają obdarzone nowym znaczeniem. Młodzieżowe Słowo Roku to plebiscyt organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Po raz pierwszy odbył się w 2016 r. w ramach inicjatywy związanej z projektem „Ojczysty - dodaj do ulubionych”. Młodzieżowe Słowo Roku nie musi być nowe, slangowe czy nawet cieszyć się największą popularnością. Dlatego też wśród propozycji pojawiają się takie, które od dawna znajdują się w słowniku języka polskiego, np. masny, dzban, sztos czy prestiż. Poniżej przedstawiamy wyniki rozstrzygniętych konkursów z ubiegłych lat:

• 2016 – sztos,
• 2017 – xD,
• 2018 – dzban,
• 2019 – alternatywka,
• 2021 – śpiulkolot,
• 2022 – essa.

Polszczyzna nie jest łatwa, błędy zdarzają się każdemu z nas. Aby, jak pisał Juliusz Słowacki, „język giętki, powiedział wszystko, co pomyśli głowa (…)”, warto dbać o poprawność językową na co dzień. To łatwiejsze, niż myślisz!



Źródła:

• http://www.jezykojczysty.pl/
• https://polszczyzna.pl/
• https://ewolucjamyslenia.pl/mowa-wyjatkowa-umiejetnosc-czlowieka/
• https://www.polskieradio.pl/399/7979/Artykul/2906033,21-lutego-obchodzimy-miedzynarodowy-dzien-jezyka-ojczystego