Zmiany klimatu są faktem, a ich skutki są przez nas coraz bardziej odczuwane. Nie tylko dorośli, ale także dzieci i młodzież czują z tego powodu niepewność, smutek oraz niepokój. Dlatego warto, aby rodzice przygotowali swoje dziecko na zmiany, których już teraz jesteśmy świadkami i uczestnikami.

Z badania „Rodzice wobec zmian klimatu” zrealizowanego w 2022 r. przez Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją Humanistyczną Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach wynika, że dla 80% ankietowanych rodziców tematyka zmian klimatu jest istotna. Jednocześnie aż 63% rodziców nie zna żadnych filmów, książek i tekstów kultury związanych ze zmianami klimatu, a 79% z nich wskazuje, że czerpie informacje na temat zmian klimatu z wiadomości znalezionych na stronach internetowych, które przecież nie zawsze zawierają wiarygodne i rzetelnie opracowane informacje. Jednocześnie 58% rodziców uważa, że to właśnie oni, po nauczycielach, powinni przekazywać dzieciom wiedzę na temat zmian klimatu.

Wszystkich rodziców, którzy planują rozmowę z dzieckiem o zmianach klimatu, zachęcamy do zapoznania się z pomocami multimedialnymi, które zostały przygotowane przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB), w ramach projektu Klimada2.0.

Od czego zacząć?

Przede wszystkim – najpierw zweryfikuj, czy Twoja wiedza bazuje na wiarygodnych danych o zmianach klimatu. Nie musisz być ekspertem, aby rozmawiać na ten temat z dzieckiem. Warto się jednak do tego przygotować i bazować na rzetelnych źródłach informacji. Zainteresowanych weryfikacją i poszerzeniem wiedzy o klimacie zachęcamy do ukończenia naszego kursu e-learningowego opracowanego w ramach projektu Klimada2.0. 

Szkolenie możesz zrealizować w całości lub wybrać interesujące Cię zagadnienie spośród 3 następujących modułów tematycznych:

1. Podstawowe informacje o klimacie
2. Klimat wczoraj, dziś i jutro
3. Jak ograniczyć zmiany klimatu i sobie z nimi radzić

Interaktywny materiał został przygotowany w przystępnej, angażującej formie, a za jego treści odpowiadają eksperci IOŚ-PIB.

Rozmowa z dzieckiem

Rozmowa z dzieckiem na temat zmian klimatu przygotowuje je na przyszłość oraz stanowi wsparcie w radzeniu sobie z lękiem klimatycznym, z którym zmaga się coraz więcej osób. Dlatego powinna dawać nadzieję, że na ochronę klimatu i łagodzenie zmian nie jest jeszcze za późno i to od nas zależy, jaka będzie przyszłość planety.

Rozmowę rozpocznij od wysłuchania dziecka i upewnienia się, co już wie na ten temat. Dowiedz się także, co je w tej kwestii najbardziej martwi, smuci lub złości. Pozwól dziecku wyrazić emocje, np. poprzez rysunek, opis, odgrywanie ról lub inną aktywną zabawę. W przypadku starszej młodzieży ważne jest aktywne słuchanie i zachęta do wspólnego poszukiwania możliwych rozwiązań oraz pokazywanie, jak nasze codzienne wybory wpływają na stan środowiska naturalnego.

Szczegóły samej rozmowy powinny zależeć od fazy rozwojowej dziecka:

1. Dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat)
   
   Małe dzieci uczą się przez obserwację. Dlatego jest to bardzo dobry moment, aby odkrywać przyrodę i budować więź dziecka z naturą. Okazją do podjęcia pierwszych rozmów z małym dzieckiem mogą być spacery i pokazanie mu, jak pogoda oraz pory roku wpływają na zmiany w przyrodzie.
   
   Przy okazji poznawania otaczającego świata warto dziecku wyjaśniać, że Ziemia jest naszym wspólnym domem, o który wszyscy powinniśmy się troszczyć. Ważne, aby dziecko od najmłodszych lat widziało, jak dbamy o środowisko w najbliższym otoczeniu (np. segregacja odpadów, oszczędzanie wody, ograniczanie zużycia prądu) i uczyło się od nas dobrych nawyków przez naśladowanie.
   
   
2. Dzieci w młodszych klasach szkoły podstawowej (7-12 lat)
   
   Dziecko w szkole podstawowej zaczyna zadawać więcej pytań na temat otaczającego świata, dlatego w rozmowach z nim można zacząć wyjaśniać przyczyny zmian klimatu, operując przy tym prostymi pojęciami. Na początku warto dowiedzieć się, co już wie i skąd czerpie informacje. Jeśli zauważysz, że jego wiedza jest niepełna lub nie bazuje na faktach, pomóż mu w uzupełnieniu braków. W rozmowach o zmianach klimatu stosuj obrazowe metafory, porównania i analogie, np. ukazując zjawisko efektu cieplarnianego i globalnego ocieplenia. Inspiracją do przeprowadzenia takiej rozmowy oraz rozprawienia się z mitami na temat zmian klimatu może być film „Trudna lekcja o globalnym ociepleniu i zmianach klimatu” dostępny na stronie Klimada2.0.
   
   Z dzieckiem w tym wieku warto także rozmawiać o tym, jak osobiste wybory wpływają na środowisko oraz zachęcić je do podejmowania działań na rzecz ochrony przyrody. Przed podjęciem dyskusji zachęcamy do obejrzenia filmów na temat obiegu węgla w przyrodzie oraz śladu węglowego, które również są udostępnione na stronie Klimada2.0.
   
   
3. Młodzież w starszych klasach szkoły podstawowej oraz w szkole ponadpodstawowej (13-18 lat)
   
   Starsza młodzież podchodzi do zmian klimatu dużo bardziej świadomie. Rodzice powinni więc spodziewać się trudnych pytań dotyczących np. stanu środowiska przekazywanego im przez starsze pokolenia. Dlatego w rozmowach warto wykazać się otwartością i nie unikać odpowiedzi na trudne pytania.
   
   Rozmawiając z młodzieżą o zmianach klimatu, szukaj wzajemnych zależności - zwracaj uwagę nie tylko na to, jak zmiany wpływają na różne aspekty życia jednostek, ale pokaż również, jakie niosą konsekwencje dla społeczeństw i globalnej gospodarki. W rozmowach odwołuj się do bieżących wydarzeń, np. informacji o występujących zjawiskach ekstremalnych. Spróbujcie wspólnie zastanowić się nad tym, jak zmiany klimatu przyczyniły się do ich wystąpienia, jakie przyniosły skutki i co można zrobić, aby łagodzić konsekwencje tych zmian.
   
   Przy tej okazji warto także poruszyć temat odróżniania faktów od fake newsów, których pełno jest w sieci. Można to zrobić, sięgając do przykładów takich informacji w Internecie albo zobrazować kwestię filmem „Trudna lekcja o globalnym ociepleniu i zmianach klimatu”, który zestawia fakty i mity na ten temat.
   
   Podczas dyskusji z nastolatkiem można już używać terminologii naukowej. Warto mu także polecić przejrzenie wartościowych i wiarygodnych źródeł informacji. Mogą to być np. rekomendowane wcześniej filmy edukacyjne lub kurs e-learningowy przygotowane przez ekspertów i naukowców zajmujących się od wielu lat tematyką zmian klimatu. Młodzież w tym wieku może już z powodzeniem korzystać z tego typu materiałów samodzielnie. To również dobra okazja do wspólnego spędzania czasu i pogłębienia wiedzy.

Rozmawiajmy z naszymi dziećmi o tym, jak chronić przyrodę, przystosowywać się do zmian klimatu i łagodzić ich skutki. Nie roztaczajmy przed nimi wzbudzających lęk, katastroficznych wizji zagłady świata. Zamiast tego wspierajmy je w poszukiwaniu jak najlepszych rozwiązań, które pomogą im przygotować się na przyszłość i pomóc naszej planecie. Wciąż mamy czas na powstrzymanie najgorszych konsekwencji zmian klimatu, ale już teraz trzeba zaangażować się we wspólne działania.

Bądźmy dla naszych dzieci najlepszym przykładem w podejmowaniu starań na rzecz ochrony klimatu.





Źródło:

• Steph Lee, How to Talk With Children About Climate Change: https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/all-around/Pages/Talking-with-Children-about-Climate-Change.aspx