Podróżowanie z dziećmi czy z nastolatkami może przynieść wiele przyjemności – w codziennym zabieganiu nie możemy sobie zbyt często pozwolić na wspólne spędzanie czasu i bliższy kontakt, których potrzebuje przecież cała rodzina. Taki wyjazd potrafi jednak okazać się również niekończącym się pasmem uciążliwości, przekraczających naszą cierpliwość… i rodzić konflikty. Jak zatem zorganizować wspólną podróż?

Podróż podróży nierówna

Inaczej wygląda organizacja wyjazdu na kilka dni do dziadków mieszkających na drugim końcu Polski, inaczej na weekend w góry, od których nas dzieli 100–200 kilometrów, a jeszcze inaczej wyjazd na tygodniowy urlop na innym kontynencie. Są jednak pewne reguły, których stosowanie może zapobiec trudnym sytuacjom podczas każdej podróży. I o nich chciałabym dzisiaj pisać.

Dobre przygotowanie do podróży z dzieckiem

Przygotowania można zacząć nawet kilka miesięcy przed planowaną daleką podróżą, szczególnie jeśli mają to być wczasy dla całej rodziny. Pierwszym celem „rodzinnych narad” powinno być wtedy ustalenie miejsca, do którego się wybierzemy, a także rodzaj pobytu: zwiedzanie, przebywanie wśród bliskich, ale rzadko widywanych osób, leniuchowanie na plaży czy nad basenem, górskie wędrówki czy też żeglowanie. Jeśli dzieci (młodsze czy starsze) nie miały wcześniej doświadczeń z aktywnością, którą planujemy, dobrze jest pomyśleć o wyjaśnieniu wszelkich niejasności, na przykład wspólnie oglądając w Internecie zdjęcia czy filmy na dany temat. Dzisiaj można wirtualnie „przewieźć się” kolejką linową, zejść do lochów historycznej budowli czy spojrzeć z wieży widokowej. To może zapobiec napadom lęku, gdy nieprzygotowane dziecko nagle znajdzie się w sytuacji, której nie miało możliwości nawet sobie wyobrazić.

W rozmowie z dziećmi dobrze jest podkreślać, że w wyborze atrakcji jej/jego zdanie jest ważne: Co sądzisz o…? Jak myślisz, co najlepiej wybrać? I wspólnie planować, wybierać, analizować, wyszukiwać dodatkowe informacje o miejscach, w których planujemy się znaleźć. Takie przygotowanie rozbudza ciekawość i zwiększa przyjemność oczekiwania na realizacje czegoś, w co jesteśmy osobiście zaangażowani.

Wybór środka lokomocji

To ważny element planowania, ponieważ zdeterminuje on kolejne etapy przygotowania. Jeśli zdecydujemy się na autokar, pociąg czy samolot, ważne będzie ograniczenie do minimum ilości bagaży, stąd konieczność ustalenia priorytetów dotyczących tego, co ze sobą bierzemy, a z czego rezygnujemy.

Jeśli podróż będzie się odbywała w obecności obcych osób, ważne miejsce w przygotowaniach powinno zająć ustalenie zasad zachowania, które nie zakłóca komfortu innych podróżnych. Dla młodszych dzieci można zabrać książeczki, może audiobooki (mniej miejsca) i słuchawki, kilka rodzajów gier (dzisiaj dostępne są całe zestawy podróżne). Przyda się także dmuchana poduszka, np. rogal, do umilenia drzemki. Audiobooki sprawdzą się także przy starszych dzieciach, ale w ich przypadku warto też pomyśleć o przewodnikach z dobrze zredagowanymi opisami miejsc, w których się znajdziemy, nawet jeśli tylko przejazdem. Mogą to być również zebrane w jednym folderze wakacyjnym zestawy wyszukanych wcześniej przez nastolatka stron internetowych. Smartfon zajmuje mało miejsca i jeśli informacje zostaną zapisane na urządzeniu, dostęp do Internetu nie będzie konieczny. W podróży różnie z tym bywa, a taka „baza danych” zapewni nam stały temat do rozmów: A co to za miasteczko, przez które przejeżdżamy? Masz tam jakieś informacje? Czas biegnie szybciej, młody człowiek zajmuje się tym, co lubi (telefonem), ale nie jest przy tym wyizolowany z relacji i w dodatku jest ważną postacią, bo ma dostęp do informacji, których rodzice są ciekawi.

Podróże samochodem dają więcej możliwości, ponieważ wiążą się z mniejszym ograniczeniem ilości bagażu, a poza tym rytm podróży można dostosowywać do potrzeb podróżujących. Nie zmienia to jednak faktu, że podczas postojów przebywamy w towarzystwie obcych osób, a dobry nastrój w trakcie dłuższej podróży w małej przestrzeni jest trudny do utrzymania. Audiobooki, zestawy gier podróżnych i ciekawostki o mijanych miejscach są zatem jak najbardziej wskazane. Ale nie tylko to.

Zadania dla każdego uczestnika podróży

Ustalenie zadań dla każdego z członków rodziny może być działaniem zapobiegającym nudzie i nerwowości w podróży. Dla dzieci wczesnoszkolnych mogą to być: zadbanie o odpowiedni dobór muzyki do samochodu, uwzględniający gusta wszystkich uczestników, zadbanie (we współpracy np. z mamą) o drobne przekąski (pamiętając o tym, co kto lubi), napoje, serwetki, a także np. worek na śmieci. Nastolatki mogą przygotować marszrutę podróży, sprawdzić miejsca postoju pod względem oczekiwań całej rodziny (parking i toalety, bar, restauracja, plac zabaw itd.), a podczas podróży pełnić rolę pilota. Podczas dłuższych, wielogodzinnych podróży, dobrze jest zaplanować kilka postojów różnej długości, np. jeden godzinny na obiad, dwa „na rozciągnięcie się” po piętnaście minut. Takie zaplanowanie czasu sprawia, że zniecierpliwienie dziecięcych „kiedy będziemy?” zostaje rozłożone na kilka kolejnych terminów, a poza tym pozwala zadbać o ruch fizyczny i rozładowanie energii, co będzie miało szczególne znaczenie w przypadku najmłodszych podróżników.

Podsumowanie podróży z dzieckiem

Kiedy już dotrzemy na miejsce, rozpakujemy bagaże, odsapniemy, zjemy posiłek, warto jeszcze wrócić w rozmowach do zakończonej podróży: Co zostało dobrze zaplanowane? Co mogłoby odbyć się inaczej? Z czego jesteśmy zadowoleni, a z czego nie? To moment, gdy dzieci bardzo wiele mogą się nauczyć, analizując z rodzicami przedsięwzięcie, w którym od początku brały udział: Jak planować? Jak modyfikować plany? Co jest korzystne dla wszystkich uczestników podróży? Co było przyjemne dla mnie? A co dla innych? Co wykorzystamy w kolejnych podróżach? W ten sposób dzieci i nastolatki otrzymują także coś absolutnie bezcennego: nieustające potwierdzenia, że są częścią rodziny, że ich życie jest splecione z życiem rodziców i rodzeństwa, że mają tam swoje miejsce, w którym są akceptowani. Bo dzieci i nastolatki nie przygotowują się do życia kiedyś, w przyszłości, ale żyją tu i teraz. A jakość tego, co odczuwają jako swoje życie, zależy od poczucia bezpieczeństwa i bezwarunkowej akceptacji ich obecności w relacjach z każdym członkiem rodziny.




Maria Tuchowska
Nauczyciel dyplomowany, polonista i teolog. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą w placówkach integracyjnych różnego poziomu, edukator, coach, przeprowadziła ok. 600 szkoleń z zakresu kompetencji psychospołecznych nauczycieli, prawa oświatowego, pracy z dziećmi i młodzieżą z różnego typu zaburzeniami. Specjalizuje się również w tematyce dotyczącej zagadnień związanych z obecnością rodziców w szkole.