Wyzwania zdalnego nauczania – jak pokonać przeszkody?

Artykuł sponsorowany
Ograniczenie funkcjonowania jednostek systemu oświaty spowodowało skok technologiczny w rzeczywistości szkolnej. Praca stała się wyzwaniem – każda lekcja jest nowa, nie ma gotowych scenariuszy. Prezentujemy kilka sprawdzonych rozwiązań, które przydadzą się również po unormowaniu pracy placówek edukacyjnych, a także scenariusze zajęć zdalnych do pobrania.

Warsztat pracy zdalnej – praca synchroniczna i asynchroniczna

Tworząc warsztat pracy zdalnej, trzeba zastanowić się, czy wybrane metody i narzędzia są dostosowane do celów, jakie mają zostać osiągnięte, oraz w jaki sposób wybrane narzędzia oddziałują na uczniów. Zadania muszą uwzględniać zarówno pracę w trybie synchronicznym, jak również asynchronicznym, zaś komunikacja z uczniami musi być możliwa za pośrednictwem różnych środków komunikacji. Taka potrzeba nie wynika wyłącznie ze zróżnicowanego dostępu do infrastruktury informatycznej, ale także z czynników neurobiologicznych.

Między 12. a 17. rokiem życia następuje przebudowa mózgu wynikająca z zachodzącego procesu redukcji sieci neuronalnej. To właśnie te zmiany tak bardzo wpływają na skoki nastroju czy stanu emocjonalnego nastolatka. Jak wpływa to na lekcje przez internet? Otóż właśnie w tym okresie młody człowiek bardziej niż kiedykolwiek odczuwa lęk i zagrożenie. Wysoki poziom stresu negatywnie wpływa na zdolność zapamiętywania nowych informacji, a może on wzrastać jeszcze bardziej w wyniku przedłużającej się ekspozycji na światło emitowane przez ekrany komputerów.

Projektując każde kolejne zajęcia, należy więc planować pracę tak, aby czas ekranowy był podzielony innymi zajęciami, a kiedy to możliwe – co jakiś czas całkowicie wyeliminowany. Będzie to sprzyjało nie tylko wyrównaniu szans uczniów nieposiadających swobodnego dostępu do komputera, ale także pozytywnie wpłynie na ośrodkowy układ nerwowy ucznia.

Brak dyscypliny, czyli chaos w wirtualnej klasie

Jak zapanować nad klasą, kiedy skuteczna reakcja na niepożądane zachowanie ucznia jest niemożliwa? To najczęściej pojawiające się pytanie nauczycieli, którzy zdecydowali się na prowadzenie lekcji w trybie synchronicznym. Nie istnieją narzędzia, którymi nauczyciele mogą w pełni zdyscyplinować uczniów, ponieważ zakłócenia w przebiegu zajęć stanowią nieodłączny ich element. Podczas zdalnej lekcji uczniowie wchodzą w interakcje podobne do tych na tradycyjnych zajęciach, które również rzadko przebiegają zgodnie z planem, bez jakichkolwiek zakłóceń. Uczniowie spotykając się na interaktywnej lekcji, spotykają kolegów i koleżanki, z którymi mają ograniczony kontakt, a przez to wyzwala się u nich naturalna potrzeba rozmawiania czy żartowania.

Zamiast karać za niezdyscyplinowanie, lepiej ustalić jasne zasady i określić plan zajęć, uwzględniając w nim kilka minut na swobodne rozmowy. Jednocześnie jednak w ustaleniach należy wyraźnie wskazać, jakie zachowania nie będą akceptowane, o których zostaną poinformowani rodzice, a nawet – przełożą się na ocenę z zachowania. Obowiązkiem nauczyciela jest konsekwentne przestrzeganie ustalonego regulaminu – zarówno w odniesieniu do tego, co uczniom wolno, jak i do tego, co jest zabronione.

Nowe doświadczenie – stresująca praca przed kamerą

Odrębnym, lecz równie istotnym problemem jest stres związany z występowaniem przed kamerą. Przezwyciężeniu tego lęku sprzyjają dwa rodzaje działań. Po pierwsze – warto poznać najważniejsze techniczne aspekty pracy z kamerą. Odpowiednie ustawienie kadru, właściwe wykorzystanie światła czy dobranie stroju „przyjaznego” kamerze istotnie wpływa na to, jak uczniowie będą widzieć nauczyciela. Po drugie natomiast trzeba pamiętać, że stres to naturalne uczucie towarzyszące człowiekowi w nowych i nieznanych sytuacjach. Istnieją natomiast proste techniki pozwalające pozbyć się napięcia. Regularne ich stosowanie przełoży się nie tylko na swobodne prowadzenie lekcji, ale także ułatwi panowanie nad emocjami we wszystkich innych, także niezwiązanych z życiem zawodowym, sytuacjach życiowych.

Więcej praktycznych porad, które przydadzą się także podczas zajęć w szkołach, znajdą Państwo w naszym szkoleniu online: Zdalne lekcje bez tajemnic. Do 15 czerwca mogą Państwo skorzystać ze specjalnego kodu rabatowego: ZDALNIE, który zapewnia 10% rabatu przy zakupie szkolenia. 

a_wip_LS_graf1.jpg

Aktywne uczestnictwo uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Zapewnienie odpowiedniego wsparcia uczniom ze specjalnymi potrzebami wymaga wypracowania specyficznego warsztatu pracy dostosowanego do rodzajów niepełnosprawności i wynikających z nich potrzeb. Metody i formy wsparcia stosowane w toku stacjonarnej pracy nie mają jednak pełnego zastosowania w warunkach pracy zdalnej. Ograniczenie funkcjonowania szkół i przedszkoli w wielu przypadkach doprowadziło do wyhamowania wsparcia uczniom z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.

Zapewnienie aktywnego uczestniczenia w procesie dydaktycznym realizowanym na odległość nie jest możliwe bez zaangażowania nauczycieli wspomagających. Aktualnie nauczyciele ci pełnią przede wszystkim rolę translatora przekładającego podawane treści na język zrozumiały dla ucznia i jego rodziców. Ma to ułatwić uczniowi opanowanie treści oraz zapewnić mu uczestniczenie w życiu klasy w takich formach, w jakich jest ono obecnie organizowane. Efektywność działań włączających nadal pozostaje w nierozerwalnym związku z pracą nauczycieli prowadzących poszczególne zajęcia. Szeroko ten temat omawialiśmy wielokrotnie na ePedagogika.pl. Każde działanie, w szczególności zaś działanie wymagające współpracy między uczniami, musi być odpowiednio wcześniej zaplanowane i przedyskutowane przez nauczycieli tak, aby nauczyciel wspomagający miał możliwość uprzedniego ustalenia form i zakresu wsparcia dla ucznia posiadającego orzeczenie.

Zajęcia rewalidacyjne, wparcie psychologa i terapeuty

Każdy uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi musi mieć zapewnioną możliwość uczestniczenia w zajęciach rewalidacyjnych prowadzonych zdalnie. Zajęcia oraz ćwiczenia powinny obecnie koncentrować się na rozwijaniu umiejętności społecznych i komunikacyjnych. Jakkolwiek nie jest błędem przekazywanie rodzicom zestawów ćwiczeń, to konieczna jest także praca wymagająca kontaktu z nauczycielem. Wykorzystywane w tym celu narzędzia muszą odpowiadać potrzebom i możliwościom ucznia, jednak warto pamiętać, że zajęcia online prowadzone w czasie rzeczywistym z wykorzystaniem kamery i mikrofonu są tylko jedną z możliwości. Obecną sytuację warto wykorzystać do rozwijania kompetencji związanych z komunikacją realizowaną w formie pisemnej. Wymiana maili z nauczycielem da uczniowi nie tylko poczucie bycia zaopiekowaniem, ale umożliwi mu także rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem i pisania. Na ePedagogika.pl nauczyciele znajdą wiele miniscenariuszy do pracy zdalnej z uczniem – trzy z nich mogą Państwo pobrać pod tym artykułem. Utrzymywanie regularnego kontaktu, niekiedy ograniczającego się wyłącznie do rozmowy, może przynieść lepsze rezultaty terapeutyczne niż kolejne karty do samodzielnej pracy.

a_wip_LS_graf2.jpg

Współpraca z rodzicami

Organizując proces kształcenia uczniów, nie można pomijać oczekiwanego poziomu zaangażowania rodziców. Kluczowe jest zrozumienie, że wpływy szkoły i rodziców na proces kształcenia powinny na siebie nachodzić, ale nie można doprowadzić do sytuacji, w której rodzina zastępuje nauczycieli. W szczególności należy pamiętać, że rodzice, aby skutecznie wspierać swoje dziecko, muszą otrzymać od nauczycieli informacje o stosowanym modelu kształcenia wraz z wyjaśnieniem ich roli w procesie. Co do zasady wkład pracy rodzica nie powinien pod względem ilościowym i jakościowym przekraczać wkładu pracy w edukacji tradycyjnej. Nieuwzględnienie tego aspektu powoduje nie tylko frustrację rodziców, ale przede wszystkim hamuje osiąganie efektów nauczania. Dziecko niemogące liczyć na wsparcie rodziców lub starszego rodzeństwa w sytuacji, gdy samo nie radzi sobie z udostępnionym materiałem zamiast wiedzy, gromadzi zaległości.

Od wypracowania satysfakcjonującego wszystkie strony modelu partnerstwa edukacyjnego uzależnione będą ostateczne efekty pracy zdalnej w obecnej rzeczywistości. Stąd tak ważne jest wsłuchanie się nauczycieli w głosy rodziców oraz udzielanie wyjaśnień, kiedy istnieje taka potrzeba. Brak regularnej komunikacji rodziców i nauczycieli, rezygnacja z informowania o osiągnięciach lub problemach uczniów, ograniczenie się do przesyłania kolejnych materiałów czy wystawiania ocen bez jakiekolwiek komentarza nie wpłynie pozytywnie na budowanie relacji partnerskiej, w której nauczycielowi będzie towarzyszyła świadomość, że rodzic jest sojusznikiem.

Miniscenariusze do pobrania


Przeżywanie emocji i radzenie sobie z nimi

pobierz

Rozwijanie umiejętności rozumienia sytuacji społecznych i nazywanie emocji

pobierz

Portret rodzeństwa

pobierz





Marta Wysocka
Redaktor prowadząca portal dla pedagogów i wychowawców ePedagogika.pl.


Literatura:
  • Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2009.
  • Specjalne potrzeby edukacyjne. Identyfikacja, obszary dostosowania i oddziaływania edukacyjno-terapeutyczne, red. B. Pituła, J. Wolny, Kraków 2019. 
  • Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, red. J. Pyżalski, Warszawa 2020.


Najbardziej aktualne artykuły: