„Już nie obcy”. Uczeń z doświadczeniem migracji #psychologia
W pułapce Blue Monday, czyli najbardziej depresyjnego dnia roku
Najbardziej depresyjny dzień w roku
Pojęcie Blue Monday wprowadził brytyjski psycholog Cliff Arnall w roku 2004.Podobno w tym dniu mamy odczuwać największy spadek nastoju.
Od kilku lat dzień ten wypada w trzeci poniedziałek stycznia, wcześniej był to poniedziałek ostatniego pełnego tygodnia pierwszego miesiąca roku.
Do obliczenia tej daty autor opracował specjalny wzór. Czym się kierował? Cliff Arnall wziął pod uwagę następujące czynniki:
- Warunki atmosferyczne, czyli nasłonecznie i długość dnia.
- Warunki psychologiczne, czyli naszą świadomość, że nie dotrzymaliśmy postanowień noworocznych, a także fakt znikania naszej euforii po świętach.
- Warunki ekonomiczne, czyli fakt dochodzenia do naszej świadomości, ile pieniędzy wydaliśmy na święta.
Jak widać jest niezwykle skomplikowany. Warto dodać, że budzi też wiele kontrowersji, gdyż autor nie określił żadnych jednostek, z których wylicza się wynik. Są to więc jednostki niepoliczalne. Jednak sam pomysł jest na tyle chwytliwy, że media do dziś rozpisują się o „niebieskim poniedziałku”.
Realny problem czy mistyfikacja
Ten zimowy poniedziałek stał się powodem gorących debat ludzi na całym świecie. Brak wiarygodnych badań i źródeł, niemierzalne czynniki uwzględnione we wzorze dowodzą, że Blue Monday to mit, który możemy włożyć między książki. Okazuje się bowiem, że psycholog ten został zaproszony do współpracy przez jedną z agencji PR, która na zlecenie biura podróży poprosiła Arnall’a o wyliczenia dnia, który to pomógłby w sprzedaży większej liczby wycieczek. Co ciekawe sam autor po latach uznał, że teoria jest szkodliwa i należy z nią walczyć. Dlaczego zatem są osoby, które uskarżają się, że właśnie tego dnia czują przygnębienie i wyraźny spadek nastroju?Dlaczego niektórzy wierzą w Blue Monday
Jeśli raczej przeżywamy nieprzyjemne uczucia (widzimy szklankę do połowy pustą) i mamy skłonności depresyjne, a do tego jesteśmy bombardowani przez media informacjami o Blue Monday,- Wewnątrzsterownych – mam poczucie panowania nad własnym życiem, biorę odpowiedzialność za własne działania, ale też odpowiedzialność za brak działań. To ja decyduję, a nie ktoś czy coś z zewnątrz, nie jestem podatny na opinie z zewnątrz. Ludzie wewnątrzsterowni mają przekonanie, że ich życie zależy tylko od nich, bo tylko oni mają na siebie wpływ.
- Zewnątrzsterownych – to osoba zależna od otoczenia, z brakiem pewności siebie. To inni są odpowiedzialni za moje samopoczucie czy moje niepowodzenia, np. los, pogoda czy właśnie Blue Monday. To bardzo wygodne myślenie, ale też bardzo niebezpieczne i uzależniające od wielu zewnętrznych czynników.
Na to zwróć uwagę!
Samospełniająca się przepowiednia lub inaczej samospełniające się proroctwo czy efekt Pigmaliona1 to zapewne jeden z powodów, przez który sam autor Blue Monday chce zerwać z tą teorią. To również powód, dla którego niektórzy ludzie właśnie tego dnia odczuwają wyraźny spadek formy psychicznej. Samospełniające się proroctwo to zjawisko psychologiczne. Określa ono sytuację, gdy oczekiwania istotnie zmieniają zachowania ludzi w taki sposób, że osiągają to, czego oczekiwali. W książce „Możesz uzdrowić swoje życie” Louise L. Hay pisze, że myśli i wypowiedziane słowa kreują nasz los. To, co myślimy o sobie, o zdarzeniach i sytuacjach, staje się dla nas prawdą. Każda myśl jest początkiem kreowania naszej przyszłości. A zatem jeśli uporczywie myślimy o tym, że 21 stycznia, to najbardziej depresyjny dzień w roku, to z dużym prawdopodobieństwem tego dnia będziemy odczuwali wyraźne pogorszenie naszego samopoczucia. Każdy człowiek żyje wg schematu, który moglibyśmy opisać w następujący sposób: myśl – emocje – zachowania. Dana myśl na temat siebie i świata staje się prawdą. Dla dzieci staje się prawdą to, co myślą o nich i mówią do nich inni dorośli, np. rodzice czy nauczyciele. W edukacji efekt Pigmaliona ma dwie odmiany:- Efekt Golema – oczekiwania negatywne, niskie oczekiwania wobec dziecka prowadzą do zahamowania postępów.
- Efekt Galatei – oczekiwania pozytywne, wysokie oczekiwania prowadzą do rozwoju.
Nasze myśli i przekonania na temat innej osoby są w stanie wyzwolić w niej takie zachowania, których my sami oczekujemy i w które uwierzymy, że są prawdziwe. Przykładem tego zjawiska będzie dziecko, które od lat słyszy od nauczycieli i rodziców:
- „jesteś bardzo zdolna, na pewno sobie poradzisz”
- „to jest dla Ciebie za trudne, dam Ci coś prostszego”
- „jesteś najgorszym uczniem w klasie, nic z Ciebie nie będzie”
- „to największy urwis w klasie, stale przeszkadza w lekcji”
- Jestem beznadziejny nie ma dla mnie szansy, jestem do niczego – co wyzwala uczucie np. smutku i w działaniu wycofanie (efekt Golema).
- Jestem dobra, dam radę, zrobię to – co wyzwala np. uczucie radości i w działaniu podjęcie wyzwania (efekt Galatei).
Jaka więc nauka płynie dla nas z Blue Monday? To Twoje myśli kreują Twoje uczucia, a te wpływają na Twoje zachowania. Jeśli będziesz sobie przez jakiś czas powtarzał, że 21 stycznia to będzie najlepszy dzień w miesiącu, to tak się właśnie stanie! Zaplanuj na ten dzień coś wyjątkowo miłego, nastaw się pozytywnie na ten poniedziałek – działaj niestandardowo. Wyjdź z przyjacielem czy rodziną do kina czy kolację. Uśmiechaj się! Na koniec dnia nawet nie pomyślisz o tym, że właśnie zakończył się najbardziej depresyjny dzień w roku. I na koniec zapamiętaj! Jeśli mimo to zdarzy Ci się spadek nastroju, to nie jest to związane z teorią Blue Monday, a jedynie z chwilowy, pogorszeniem nastroju spowodowanym zimową aurą.
1 Pigmalion był greckim rzeźbiarzem. Stworzył statuę kobiety, w której się zakochał. Wyobrażał sobie i marzył o tym, że jest żywa. Poprosił więc boginię Afrodytę, żeby spełniła jego życzenie i tchnęła w posąg życie. Niemożliwe stało się możliwe
Marzena Jasińska
Trener z rekomendacją trenerską Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, dyplomowany coach Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, doradca zawodowy. Na co dzień pracuje w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sopocie. Specjalista z zakresu rozwoju osobistego, komunikacji, negocjacji, mediacji szkolnych, procesów grupowych, zarządzania zmianą w organizacji, zarządzania zespołem, neurodydaktyki oraz uczenia się uczniów. Prowadzi całościowy proces wspomagania szkół i placówek od diagnozy potrzeb do ewaluacji działań. Wielokrotnie pełniła funkcję eksperta w ramach projektów i programów ogólnopolskich np. System Doskonalenia Nauczycieli oparty na Ogólnodostępnym Kompleksowym Wspomaganiu Szkół, Wspieranie Tworzenia Szkół Ćwiczeń. Autorka artykułów i publikacji nt. kompleksowego wspierania szkół, realizacji doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkołach, rozwoju dziecka, efektywnych metod nauczania i uczenia się.
Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również: