Jakie zmiany w podstawie programowej kształcenia ogólnego zostały wprowadzone od roku szkolnego 2023/2024 w poszczególnych typach szkół? Czy język łaciński jest przedmiotem obowiązkowym w szkole? W których klasach zostaną wprowadzone zmiany określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół?

Szkoła podstawowa – zmiany w podstawie programowej obowiązujące od dnia 1 września 2023

Na podstawie:

• §1 pkt 1, §2 ust. 1-2 rozp. MEiN z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2017 r. poz.356 ze zm.),

• §2 ust. 1, §3 ust. 1 rozp. MEiN z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. z 2023 r. poz. 277).

Język łaciński

W szkole podstawowej na II etapie edukacyjnym, obejmującym klasy IV-VIII, jest realizowany język obcy nowożytny, drugi język obcy nowożytny i język łaciński.
Język łaciński jest nauczany w klasach VII i VIII. Nauczanie języka łacińskiego różni się od nauczania języków obcych nowożytnych, co znalazło odzwierciedlenie w podstawie programowej tego przedmiotu.
W podstawie programowej, w części „II ETAP EDUKACYJNY: KLASY IV-VIII”, po części zatytułowanej „JĘZYK OBCY NOWOŻYTNY”, została dodana część zatytułowana „JĘZYK ŁACIŃSKI” w brzmieniu wskazanym w podstawie programowej.

Wymagania dla ucznia w zakresie treści nauczania zostały podzielone na:

1. kompetencje językowe,
   
   
2. kompetencje kulturowe przez rozumienie specyfiki kultury klasycznej,
   
   
3. kompetencje społeczne.

Podstawowym celem nauczania języka łacińskiego jest możliwie najefektywniejsze obcowanie ucznia z tekstami literackimi i nieliterackimi (np. inskrypcjami), zapisywanymi w języku łacińskim od ponad 2000 lat.
Metody pracy z uczniami, które nauczyciele, jak również autorzy podręczników uznają za najlepsze, nie są określone w podstawie programowej. W Polsce nauczanie języka łacińskiego jest niemal nieobecne, w związku z tym, niezależnie od wybranych metod nauczania, istotnym i trudnym zadaniem stojącym przed nauczycielami jest przekonanie uczniów o atrakcyjności i doniosłości tego języka

Niezbędne jest:

1. zapewnienie przez szkołę odpowiednio wyposażonej sali z dostępem do pomocy wizualnych, projektora, komputera i słowników,
   
   
2. tworzenie takich zadań, które wykażą aktualność języka łacińskiego jako kodu kulturowego elit w historii kultury świata zachodniego ostatnich 2000 lat,
   
   
3. tworzenie zadań językowych, które wykażą pokrewieństwo języków obcych nowożytnych z językiem łacińskim,
   
   
4. uświadomienie uczniom, że nauka każdego języka obcego, w tym języka łacińskiego, służy nie tylko wąsko pojmowanym celom pragmatycznym np. rozwój kariery zawodowej i umiejętności profesjonalnych, ale przede wszystkim poszerzeniu rozumienia świata i spotkaniu z inną kulturą,
   
   
5. zachęcanie uczniów do samooceny własnej pracy i stosowania różnych technik służących uczeniu się.

Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (zał. nr 2 do rozporządzenia) w brzmieniu zmienionym stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024.
W ramowym planie nauczania dla szkoły podstawowej, który stanowi załącznik nr 1 do zmieniającego rozporządzenia, język łaciński umiejscowiony jest w pozycji do wyboru z drugim językiem obcym nowożytnym, z tygodniowym wymiarem godzin: 2 godziny w klasie VII i 2 godziny w klasie VIII, czyli razem 4 godziny w pięcioletnim okresie nauczania.
Ramowy plan nauczania dla szkoły podstawowej do zmieniającego rozporządzenia stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w klasach I-VII szkoły podstawowej, a w latach następnych we wszystkich klasach tej szkoły.
Ramowy plan nauczania dla szkoły podstawowej, w brzmieniu dotychczasowym, stosuje się w roku szkolnym 2023/2024 w klasie VIII szkoły podstawowej.

Technika

Cele przedmiotu technika zostały rozszerzone o przygotowanie ucznia do świadomego i odpowiedzialnego uczestnictwa w ruchu drogowym, opartego na szacunku do drugiego człowieka oraz przestrzeganiu i poszanowaniu prawa.

Na zajęciach poświęconych wychowaniu komunikacyjnemu uczeń zdobywa wiedzę na temat przepisów i zasad obowiązujących uczestników ruchu drogowego (pasażerów, pieszych i kierujących rowerem lub innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym, takimi jak: hulajnogi elektryczne, urządzenia transportu osobistego, urządzenia wspomagające ruch i wózki rowerowe) oraz poznaje zagrożenia wynikające z ich nieprzestrzegania.

Treści nauczania przedmiotu technika zostały rozbudowane w części II. Wychowanie komunikacyjne. Ich szczegółowy zakres obejmuje umiejętności, w których uczeń:

1. przestrzega przepisów i zasad obowiązujących w ruchu drogowym oraz interpretuje znaki i sygnały drogowe dotyczące pasażera, pieszego oraz kierującego rowerem i innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym,
   
   
2. bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym jako pasażer, pieszy i rowerzysta,
   
   
3. konserwuje i reguluje rower oraz przygotowuje go do jazdy z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.

W warunkach i sposobie realizacji podstawy programowej “TECHNIKA” został położony szczególny nacisk na realizację edukacji ucznia w zakresie wychowania komunikacyjnego. Godziny przeznaczone na realizację tych treści powinny być rozłożone w cyklu trzyletnim – z uwzględnieniem specyfiki konkretnej klasy w danej szkole.

Szkoła powinna zapewnić możliwość uzyskania karty rowerowej przez ucznia, który ukończył 10 lat. Egzamin w zakresie karty rowerowej może odbywać się w klasach IV-VI. Ważne jest, aby szkoła miała na wyposażeniu różnorodne pomoce i środki dydaktyczne wspomagające zdobycie wiedzy w zakresie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a do praktycznej nauki jazdy niezbędny sprzęt, jakim jest rower.

Wychowanie komunikacyjne powinno być interdyscyplinarnym zadaniem szkoły. Oznacza to, że nauczyciele wielu przedmiotów powinni uwzględniać tematykę bezpieczeństwa na drogach w realizowanych przez siebie programach nauczania, a dyrektorzy szkół i rady pedagogiczne, tworząc program wychowawczo-profilaktyczny na dany rok szkolny, powinni umieścić w nim zadania z zakresu bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Możliwe jest również organizowanie zajęć przygotowujących do uzyskania karty rowerowej podczas innych zajęć, np. podczas zajęć z wychowawcą, na wychowaniu fizycznym, przyrodzie. Uczniowie mogą pogłębiać wiedzę i doskonalić swoje umiejętności w zakresie uczestnictwa w ruchu drogowym także podczas różnych form aktywności (np. na wycieczkach, rajdach).

Dobrą praktyką jest powołanie w szkole nauczyciela – koordynatora wychowania komunikacyjnego. Osoba taka powinna planować i nadzorować cały proces edukacji komunikacyjnej w danej szkole i współpracować ze środowiskiem lokalnym.

Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (zał. nr 2 do rozporządzenia) w zakresie przedmiotu technika w brzmieniu zmienionym stosuje się od roku szkolnego 2023/2024 w klasie IV.

Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej w zakresie przedmiotu technika w brzmieniu dotychczasowym stosuje się w roku szkolnym:

1. 2023/2024 w stosunku do uczniów klasy V i VI szkoły podstawowej,
   
   
2. 2024/2025 w stosunku do uczniów klasy VI szkoły podstawowej.

Liceum ogólnokształcące i technikum – zmiany w podstawie programowej obowiązujące od dnia 1 września 2023

Na podstawie:

▪ §1 pkt 1-10, §2 ust. 1 rozp. MEiN z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz. U. z 2018 r. poz. 467 ze zm.),

▪ §2 ust. 2, §3 ust. 2-3 rozp. MEiN z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. z 2023 r. poz. 277).

W czteroletnim liceum ogólnokształcącym i pięcioletnim technikum są realizowane przedmioty: „Język łaciński” oraz „Biznes i zarządzanie”. Przedmioty w liceum ogólnokształcącym i technikum mogą być nauczane w zakresie podstawowym lub w zakresie rozszerzonym:

1. tylko w zakresie podstawowym – przedmioty: język łaciński, muzyka, plastyka, historia i teraźniejszość, wychowanie fizyczne, edukacja dla bezpieczeństwa, wychowanie do życia w rodzinie, etyka;
   
   
2. w zakresie podstawowym i w zakresie rozszerzonym – przedmioty: język polski, język obcy nowożytny, matematyka, język mniejszości narodowej lub etnicznej, język mniejszości narodowej (język niemiecki) oraz język regionalny (język kaszubski), historia, geografia, biologia, chemia, filozofia, język łaciński i kultura antyczna, fizyka, informatyka, biznes i zarządzanie.

Po części podstawy programowej zatytułowanej „JĘZYK OBCY NOWOŻYTNY” została dodana część zatytułowana „JĘZYK ŁACIŃSKI” w brzmieniu „JĘZYK ŁACIŃSKI ZAKRES PODSTAWOWY, Wariant – nauka od podstaw oraz Wariant – kontynuacja ze szkoły podstawowej”.
Treści nauczania w wariancie podstawowym i w wariancie, który jest kontynuacją ze szkoły podstawowej, zostały podzielone na:

1. kompetencje językowe,
   
   
2. kompetencje kulturowe,
   
   
3. kompetencje społeczne.

Została uchylona część podstawy programowej zatytułowana „PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI”, została dodana część zatytułowana „BIZNES I ZARZĄDZANIE” w zakresie podstawowym oraz w zakresie rozszerzonym.

Wymagania w zakresie podstawowym podzielono na sześć części:

1. osoba przedsiębiorcza we współczesnym świecie,
   
   
2. zarządzanie projektami,
   
   
3. gospodarka rynkowa,
   
   
4. finanse osobiste,
   
   
5. osoba przedsiębiorcza na rynku pracy,
   
   
6. przedsiębiorstwo.

Wymagania w zakresie rozszerzonym podzielono na pięć części:

1. zarządzanie projektami,
   
   
2. gospodarka rynkowa,
   
   
3. finanse osobiste i rynek finansowy,
   
   
4. rynek pracy i zatrudnienie,
   
   
5. przedsiębiorstwo.

Zalecane formy pracy, metody i techniki kształcenia to: praca zespołowa, realizacja zadań metodą projektów, wykorzystanie studiów przypadków biznesowych (case studies), analiza rzeczywistych doświadczeń firm polskich i zagranicznych, symulacje biznesowe, dyskusje, symulacje inwestycyjne, prezentacje pomysłów na przedsięwzięcie biznesowe lub społeczne oraz obrona proponowanych rozwiązań, wizyty studyjne i wywiady z potencjalnymi odbiorcami, przedsiębiorcami, klientami, elementy rywalizacji.

Inne zmiany w podstawie programowej kształcenia ogólnego:

1. w „Warunkach i sposobie realizacji” podstawy programowej „GEOGRAFIA” – dostosowano zapisy treści do zmian związanych z wprowadzeniem przedmiotu „Historia i społeczeństwo” oraz „Biznes i zarządzanie”;
   
   
2. w części zatytułowanej „JĘZYK POLSKI ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY w treściach nauczania, po części zatytułowanej „Zalecane dzieła teatralne i filmowe” dodano „Zalecane gry o walorach edukacyjnych” w brzmieniu wskazanym w rozporządzeniu.

Podstawę programową kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum (zał. nr 1 do rozporządzenia) w brzmieniu zmienionym stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w klasie I liceum ogólnokształcącego i technikum, a w latach następnych również w kolejnych klasach tych szkół.

Ramowy plan nauczania dla liceum ogólnokształcącego (załącznik nr 4 do rozporządzenia w brzmieniu określonym w zał. nr 3 do zmieniającego rozporządzenia) stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w klasie I liceum ogólnokształcącego, a w latach następnych w kolejnych klasach tej szkoły.
Ramowy plan nauczania dla technikum (załącznik nr 5 do rozporządzenia w brzmieniu określonym w zał. nr 4 do zmieniającego rozporządzenia) stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w klasie I technikum, a w latach następnych w kolejnych klasach tej szkoły.

Ramowy plan nauczania dla liceum ogólnokształcącego, w brzmieniu dotychczasowym (zał. nr 4 do rozporządzenia), stosuje się w roku szkolnym 2023/2024 w klasach II-IV liceum ogólnokształcącego, a w kolejnych latach szkolnych zgodnie ze wskazaniami zawartymi w rozporządzeniu.

Ramowy plan nauczania dla technikum, w brzmieniu dotychczasowym (zał. nr 5 do rozporządzenia), stosuje się w roku szkolnym 2023/2024 w klasach II-V technikum, a w kolejnych latach szkolnych zgodnie ze wskazaniami zawartymi w rozporządzeniu.

Branżowa szkoła I stopnia – zmiany w podstawie programowej obowiązujące od dnia 1 września 2023

Na podstawie:

• §1 pkt 2, §2 ust. 3 rozp. MEiN z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2017 r. poz.356 ze zm.),

• §2 ust. 3, §3 ust. 4 rozp. MEiN z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. z 2023 r. poz. 277).

W branżowej szkole I stopnia realizowany jest przedmiot nauczania z zakresu kształcenia ogólnego „Biznes i zarządzanie”. Została uchylona część podstawy programowej zatytułowana „Podstawy przedsiębiorczości”.
Głównym celem przedmiotu „Biznes i zarządzanie” jest wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności oraz kształtowanie postaw, które pozwolą na aktywne działanie i odnoszenie sukcesów na różnych polach, nie tylko w wymiarze biznesowym, lecz także prywatnym, rodzinnym, zawodowym i społecznym. W przypadku uczniów branżowej szkoły I stopnia, którzy realizują przedmiot w zakresie podstawowym, efekty kształcenia są ukierunkowane głównie na kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych, w tym zarządzania sobą i finansami osobistymi.

Umiejętności ucznia dotyczące treści nauczania w zakresie podstawowym zostały podzielone na sześć części:

1. osoba przedsiębiorcza we współczesnym świecie,
   
   
2. zarządzanie projektami,
   
   
3. gospodarka rynkowa,
   
   
4. finanse osobiste,
   
   
5. osoba przedsiębiorcza na rynku pracy,
   
   
6. przedsiębiorstwo.

W procesie kształcenia przedmiotu „Biznes i zarządzanie” należy korzystać z nowoczesnych metod nauczania i materiałów edukacyjnych wykorzystujących nowe technologie i narzędzia cyfrowe.
Zalecane formy pracy, metody i techniki kształcenia to: praca zespołowa, realizacja zadań metodą projektów, wykorzystanie studiów przypadków biznesowych (case studies), analiza rzeczywistych doświadczeń firm polskich i zagranicznych, symulacje biznesowe, dyskusje, symulacje inwestycyjne, prezentacje pomysłów na przedsięwzięcie biznesowe lub społeczne oraz obrona proponowanych rozwiązań, wizyty studyjne i wywiady z potencjalnymi odbiorcami, przedsiębiorcami, klientami, elementy rywalizacji.

Podstawę programową kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia (zał. nr 4a do rozporządzenia) w brzmieniu zmienionym stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w klasie I branżowej szkoły I stopnia, w której kształcenie rozpoczyna się z dniem 1 września 2023 r. lub z dniem 1 lutego 2024 r., a w latach następnych również w kolejnych klasach tej szkoły.

Ramowy plan nauczania dla branżowej szkoły I stopnia (załącznik nr 8 do rozporządzenia w brzmieniu określonym w zał. nr 5 do zmieniającego rozporządzenia) stosuje się począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w klasie I branżowej szkoły I stopnia, w której kształcenie rozpoczyna się z dniem 1 września 2023 r. lub z dniem 1 lutego 2024 r., a w latach następnych również w kolejnych klasach tej szkoły.
Ramowy plan nauczania dla branżowej szkoły I stopnia, w brzmieniu dotychczasowym (zał. nr 8 do rozporządzenia), stosuje się w roku szkolnym:

1. 2023/2024 w:
   
   a) klasie I, w której kształcenie rozpoczęło się z dniem 1 lutego 2023 r.,
   
   b) w klasach II i III branżowej szkoły I stopnia,
   
   c) a w kolejnych latach szkolnych zgodnie ze wskazaniami zawartymi w rozporządzeniu.

Danuta Skrzypek
Edukator, menadżer oświaty, wieloletni dyrektor szkoły, specjalista organizacji procesu kształcenia i zarządzania jakością pracy szkoły, zdobywczyni licencji na prowadzenie grantów kuratoryjnych w zakresie: dokumentacji pracy szkoły, bezpieczeństwa uczniów, planowania procesu dydaktyczno-wychowawczego w świetle podstawy programowej kształcenia ogólnego, nauczyciel biologii i chemii w szkołach różnych typów. Laureatka licznych nagród kuratoryjnych i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN.

Dokładamy wszelkich starań w celu umieszczania prawdziwych i pełnych informacji. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone w artykule informacje lub ewentualne błędy czy braki w artykule.