Życie prywatne i zawodowe – jak je pogodzić

Ile razy zdarzyło Ci się „przynieść” pracę do domu? A może na co dzień pracujesz w domu i trudno Ci rozdzielić życie prywatne od zawodowego? Przypomnij sobie, czy potrzeba dokończenia ważnych tematów zawodowych nie zmusiła Cię do rezygnacji z rodzinnych planów. Zachowanie równowagi między życiem prywatnym i pracą zawodową oraz umiejętne balansowanie między nimi jest niezwykle ważne, bo dotyczy nie tylko Ciebie, ale wpływa także na Twoją rodzinę.

Umiejętność rozgraniczenia życia prywatnego i pracy zawodowej ma związek nie tylko z naszą efektywnością w pracy, ale także naszym zdrowiem i relacjami w rodzinie. Work-life balance (ang. work – praca, life – życie) to koncepcja z przełomu lat 70. i 80. ubiegłego wieku, która wciąż jest aktualna. Mówi o zachowaniu spójności między życiem zawodowym a prywatnym i towarzyszących im zasadach oraz wartościach, jakie wyznajemy. To stan, w którym łapiemy równowagę między: życiem rodzinnym, karierą, realizacją pasji, rekreacją, aktywnością fizyczną, kontaktami z przyjaciółmi i potrzebą rozwoju. Pewnie w Twojej głowie pojawia się pytanie: dlaczego to takie ważne? A zaraz po nim kolejne: jak to osiągnąć?

Czym jest work-life balance?

Na przełomie lat 70. i 80. XX wieku w Wielkiej Brytanii, gdzie narodziła się koncepcja work-life balance, dostrzeżono, że pracownicy wielkich korporacji byli przemęczeni, pracowali za dużo i coraz częściej mniej efektywnie. Utrata zapału do pracy wiązała się z mniejszą wydajnością, a to z kolei negatywnie przekładało się na zdrowie i życie osobiste. Czy to, co działo się ponad 40 lat temu w Wielkiej Brytanii nadal jest aktualne i dotyczy również Polaków? Niestety nie mam dobrych wiadomości – jest gorzej niż mogłoby się wydawać. Międzynarodowa Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w badaniu na temat zatrudnienia wskazuje, że Polacy są w dziesiątce najbardziej zapracowanych narodów spośród 35 państw należących do OECD. Nasze życie częściej wypełnia „work” niż „life” i coraz trudniej nam balansować między nimi.

Dlaczego muszę się tego nauczyć?

B.G. Dyson – prezes i dyrektor generalny Coca-Cola Enterprises – podczas jednego ze swoich wystąpień porównał życie do gry, w której żonglujemy piłeczkami. Każda z tych piłeczek to inna sfera naszego życia: praca, rodzina, zdrowie, przyjaciele i dusza. Pracę porównał do piłeczki gumowej, która po upuszczeniu, odbije się i wróci do nas, jednak pozostałe piłeczki są szklane. Te po upuszczeniu mogą nieodwracalnie się porysować, okaleczyć, uszkodzić lub wręcz zbić – i już nigdy nie będą takie same. Równowaga w naszym życiu jest konieczna. Aby do niej dążyć, musimy o tym pamiętać i to zrozumieć.

Badania związane z jakością życia i szczęściem dowodzą, że nasz dobrostan jest związany z relacjami społecznymi, udanym życiem rodzinnym oraz czasem wolnym. A niestety właśnie te obszary są najczęściej przez nas zaniedbywane. I dlatego właśnie pogodzenie życia prywatnego i pracy zawodowej stanowi ogromne wyzwanie dla społeczeństwa.

Zaniedbania w obszarze „life” będą skutkować pogorszeniem stanu zdrowia (również psychicznego), przewlekłym stresem, wpadaniem w uzależnienia, niskim poczuciem własnej wartości, zaburzeniami snu i łaknienia, brakiem poczucia bezpieczeństwa i satysfakcji z życia rodzinnego, konfliktami z bliskimi. Myślę, że to wystarczy, by odpowiedzieć twierdząco na pytanie „Czy muszę dbać o work-life balance?”.

Jak osiągnąć upragniony balans?

Temat jest niezwykle złożony i bardzo poważny. Trudno zatem o jedną złotą radę, która będzie uniwersalna i zadziała szybko. Przeskakiwanie między życiem zawodowym a prywatnym oraz łapanie balansu wymaga czasu i świadomego wglądu w nasze życie. Sprawdzaj różne opcje, wychodź poza utarte ścieżki. Poniższe propozycje niech będą dla Ciebie inspiracją i początkiem Twojej pracy nad osiągnięciem stanu równowagi. Pamiętaj, że to nie jest zamknięta lista.

Co pomoże w osiągnięciu work-life balance?

• Planuj! Planuj! Planuj! Zaplanuj swój dzień, tydzień, miesiąc, kwartał. Rozpisz dokładnie, co będziesz robił(-a) i ile czasu Ci to zajmie.

• Zaplanuj dzień w blokach czasowych: czas na pracę, rodzinę, obowiązki domowe, przyjemności etc.

• Planuj czas swojej rodziny. Rodzinny planer (plan dnia, tygodnia, miesiąca) pozwoli spojrzeć “z lotu ptaka” na obowiązki i potrzeby wszystkich domowników oraz wpleść w rodzinny kalendarz te działania, które są wspólne dla wszystkich.

• Korzystaj z dostępnych papierowych lub elektronicznych planerów, kalendarzy, notatników – to wiele ułatwia. Często do nich zaglądaj, wprowadzaj zmiany, dbając o równowagę.

• W ciągu dnia znajdź czas na odpoczynek, relaks, czas tylko dla siebie, np. czytanie książek lub gazet – może to być nawet 15 minut. Ale zaplanuj to i konsekwentnie się tego trzymaj.

• Zadbaj o dobry sen.

• Zaplanuj w ciągu tygodnia czas na oglądanie telewizji lub filmów lub słuchanie dobrej muzyki – możesz to robić sam(-a) lub z całą rodziną.

• Przebywaj z dziećmi, małżonkiem, rodziną – niech to będzie czas spędzony wspólnie na wybranej aktywności (np. rozmowie, wspólnym oglądaniu filmu, wyjściem na spacer etc.).

• Zadbaj o życie towarzyskie: zaplanuj spotkania z przyjaciółmi, odwiedziny rodziny.

• Nie zapominaj o rozrywce: kawiarnia, obiad w restauracji, wyjście do kina, teatru, na koncert, na mecz, na wystawę.

• Pamiętaj o aktywności fizycznej: może to być uprawianie sportu, spacery, rower, piesze wycieczki.

• Zaległe prace w domu (np. remonty) planuj z wyprzedzeniem.

• Rozwijaj swoje zainteresowania.

• Bądź elastyczny. Życie to ciągłe zmiany, wydarzenia, nieprzewidziane sytuacje – pamiętaj o tym i nie pozwól, by zakłóciły Twój spokój.

• Naucz swoje dzieci organizacji i planowania – dzięki temu zyskasz czas na obowiązkach, które wykonujesz za domowników.

• W domu dzielcie się obowiązkami.

• Zadbaj o komunikację w rodzinie, np. gdy będziesz potrzebował(-a) chwili dla siebie lub godziny na dokończenie ważnych spraw zawodowych, zakomunikuj to wprost domownikom.

• Pamiętaj o zasadzie, że Twoje potrzeby są tak samo ważne, jak potrzeby Twojego dziecka, partnera, małżonka.

• Naucz się odpuszczać – perfekcjonizm nie jest Twoim sprzymierzeńcem w walce o work-life balance.

• Z domownikami rozmawiaj o potrzebach i marzeniach. Uwzględniajcie je w planowaniu życia rodzinnego.

Bill Gates powiedział: „Wierzę, że jeśli pokażesz ludziom problemy i wskażesz ich rozwiązania, to pobudzisz ich do działania”. Mam nadzieję, że tym artykułem wskazałam na potrzebę umiejętnego rozgraniczania życia prywatnego i pracy zawodowej oraz dałam przyczynek do podjęcia prób zachowania balansu.





Źródła:

• red. M. Górnik-Durose, B. Kożusznik, Perspektywy psychologii pracy, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007.
• E.Robak, Wsparcie w miejscu pracy a równowaga praca–życie pracowników, „Management” 2012, 16, 1, s. 660-672.

Teresa Tymrakiewicz
Wykładowca i trener, a także filozof, certyfikowany coach, menadżer oświaty, nauczyciel dyplomowany, wieloletni nauczyciel akademicki, edukator MEN, specjalista w zakresie kształcenia kompetencji psychospołecznych i zarządzania zasobami ludzkimi. Ponad 30 lat szkoli nauczycieli i dyrektorów placówek oświatowych. Były nauczyciel, w-ce dyrektor szkoły, wizytator, doradca ds. wychowania. Autor i realizator licznych programów szkoleń z zakresu psychosocjologii i efektywnego nauczania. Autor i współautor publikacji z zakresu wychowania i dydaktyki. Uczestnik wielu ogólnopolskich programów edukacyjnych. Laureatka nagród: branżowych (ministra i kuratora oświaty) i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty, odznaczona medalem KEN.