Tradycja jest nieodłącznym elementem polskiej kultury. Nasi przodkowie z ogromną pieczołowitością dbali, aby obyczaje, wiedza i inne cenne wartości przekazywane były z pokolenia na pokolenie. Dokładano wszelkich starań, aby uchronić je przed zapomnieniem.

Dzisiaj, w dobie powszechnie panującego pędu oraz zalewającej nas z każdej strony „chińszczyzny”, warto chociaż na chwilę zwolnić tempo i zastanowić się nad sensem tego, dlaczego naszym przodkom tak bardzo zależało na pielęgnowaniu tradycji i przekazaniu jej kolejnym pokoleniom, do których my także należymy.

Własna perspektywa

Moja przygoda z tradycją zaczęła się już w dzieciństwie. Odkąd sięgam pamięcią, tradycja i tradycyjne rękodzieło były obecne w moim domu, gdyż wychowałam się w rodzinie, gdzie Babcia (Kazimiera Wnukowska) i Mama (Barbara Rutkowska), będąc twórczyniami ludowymi, wykonywały pisanki wielkanocne metodą batikową. Jako dziecko bardzo lubiłam i nadal lubię ten niezwykły okres przygotowywania pisanek, który sprzyja wspólnym rozmowom, wspólnemu spędzaniu czasu, kiedy w domu unosi się charakterystyczny zapach pszczelego wosku. 

Babcia zawsze wtedy opowiada różne historie związane ze zwyczajami, które zna z czasów swojego dzieciństwa lub młodości oraz te zapamiętane z opowieści swojej mamy. Dzięki temu nasza rodzina z zainteresowaniem gromadzi się wokół jednego stołu, poznając żywą historię i kulturę. Babcia nauczyła mnie także wykonywać ozdoby choinkowe ze słomy, uwzględniając rolę kreatywności w czasach, gdy nie było możliwości kupienia gotowych ozdób. 

Dzięki wspólnym rozmowom, poznawaniu dawnych zwyczajów opowiadanych z wielkim zapałem oraz praktycznej nauce rękodzieła przekazywanej z pokolenia na pokolenie zyskałam coś unikalnego, coś czego nie da się kupić. Czas, który jako rodzina spędziliśmy razem na wykonywaniu ozdób, jest bezcenny i na zawsze pozostanie w mojej pamięci. Jest to ogromna wartość, której nie każdy miał możliwość doświadczyć, dlatego tak bardzo trzeba o nią dbać i rozpowszechniać. Babcia zawsze podkreśla znaczenie ocalenia tradycji od zapomnienia i przekazania jej kolejnym pokoleniom. To właśnie postawa mojej Babci i Jej pasja zainspirowała mnie do rozpoczęcia działań mających na celu propagowanie twórczości ludowej.

Po co to wszystko

Nasi przodkowie dokładnie zdawali sobie sprawę z tego, że tradycja jest naszym bogactwem, narodowym dziedzictwem kulturowym, kopalnią wiedzy o przeszłości. Dzięki niej znamy swoją tożsamość, możemy korzystać z mądrości ludowych, wypracowanych przez wiele pokoleń oraz posiadamy informacje na temat życia w dawnych czasach. Czasy te w znacznym stopniu różniły się od czasów współczesnych, gdyż gwałtowny postęp cywilizacyjny nastąpił stosunkowo niedawno. Kiedy nie było telefonów komórkowych ani Internetu, kobiety spotykały się w domach i zajmowały rękodziełem. Wspólnie przygotowywały ozdoby bożonarodzeniowe i wielkanocne, przędły, wyszywały. Czynnościom tym zazwyczaj towarzyszył śpiew i wspólne pogawędki. Tego typu zajęcia zbliżały ludzi do siebie. Kobiety dzieliły się swoimi radościami i troskami. W razie problemów otrzymywały niezbędne wsparcie. Wytwarzane ozdoby były rękodziełem, z których każde miało swój indywidualny charakter. Prezenty wykonywane w ten sposób były unikalne, tworzone z myślą o osobie, która miała być obdarowana. Różne zwyczaje, np. polewanie panien wodą w lany poniedziałek, wielkanocne chodzenie z kogucikiem, sprzyjały integracji społeczności lokalnej. 

W obecnych czasach, pomimo rozwoju technologii oraz istnienia mnóstwa środków komunikacji, ludzie wydają się być dużo bardziej osamotnieni, skupieni na sobie i pochłonięci wyłącznie swoimi własnymi sprawami. Dzieci coraz więcej czasu spędzają przed komputerem, niekoniecznie wykorzystując go we właściwy sposób. Rozluźniają się więzi rodzinne, a najbliżsi stopniowo oddalają się od siebie. Jednak nie musi tak być.

Współczesny rodzic wobec tradycji

Rolą nas – rodziców jest troska o dobro i rozwój naszych dzieci. Korzystając z wiedzy oraz doświadczenia przeszłych pokoleń, pokażmy naszym dzieciom świat wartości, kultury i  obyczajów tak skrupulatnie chroniony przez naszych przodków. Patrząc w przyszłość, nie możemy zapominać o przeszłości, o tym kim jesteśmy i skąd się wywodzimy. Zaszczepmy w naszych dzieciach patriotyzm, ukażmy im piękno Polski przejawiające się w dorobku kultury oraz bogactwie różnorodności poszczególnych jej regionów. Pokażmy dzieciom tęczę kolorów i misternie wykonane hafty znajdujące się na naszych przepięknych polskich strojach ludowych, tak bardzo różniących się między sobą. Zapoznajmy dzieci z muzyką i choreografią naszych tradycyjnych tańców ludowych. Pozwólmy im zawirować w rytm oberka lub mazura. Niech w uszach naszych dzieci zabrzmią dźwięki ojczystych, wspaniałych pieśni ludowych. Zaoferujmy im dużo bardziej wartościową alternatywę niż samotne spędzanie czasu w wirtualnym świecie.

W dobie wszechobecnej komputeryzacji, szumu informacyjnego i pędu, ludziom niezwykle potrzebny jest czas na wyciszenie się, odstresowanie oraz kontakt z drugim człowiekiem. W związku z tym obserwowane jest zwiększenie zainteresowania tradycją i powrót do „korzeni”. Ogromną popularnością cieszą się warsztaty rękodzieła ludowego, podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat kultury i zwyczajów oraz własnoręcznie wykonują prace. W okresach poprzedzających Boże Narodzenie oraz Wielkanoc istnieje możliwość samodzielnego przygotowywania ozdób. Zajęcia tego typu prowadzone w szkołach poszerzają wiedzę uczniów, wspomagają rozwój ich motoryki małej oraz rozwijają kreatywność. Poza tym umożliwiają lepsze zintegrowanie dzieci poprzez wprowadzenie świątecznej atmosfery. Warsztaty, w których uczestniczą całe rodziny, sprzyjają zacieśnianiu więzi rodzinnych. W obu przypadkach jest to również okazja do dobrej zabawy oraz zapomnienia o troskach i problemach dnia codziennego, a tego niestety brakuje nam coraz bardziej. Na podstawie osobistych doświadczeń śmiało mogę stwierdzić, iż kontakt z tradycją wpływa na człowieka w bardzo pozytywny sposób.

Tradycja jest niezwykle cenną spuścizną, pozostawioną nam przez naszych przodków. Zapominając o dorobku kulturowym naszego kraju, nie stworzymy dobrego świata dla naszych pociech oraz przyszłych pokoleń. Dzieci, w których nie będzie zaszczepiony patriotyzm, wrażliwość na piękno, wartość jaką stanowi rodzina, szacunek do osób starszych i dziedzictwa narodowego, nie będą kierowały się w życiu kodeksem moralnym. Brak przywiązania do tradycji i czerpania z jej dorobku, doprowadzi do zatracenia tożsamości narodowej. Od nas – rodziców zależy, czy dopuścimy do takiej sytuacji. Mamy możliwość wprowadzenia dziecka w świat wartości, wiedzy oraz zwyczajów pielęgnowanych i przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Czy pokażemy dziecku piękno polskiej tradycji? Zależy już tylko od nas samych.






Magda Rutkowska
Twórczyni ludowa pochodząca z Podlasia. Propagatorka wartości związanych z tradycją. Przedstawicielka trzeciego pokolenia rodziny kultywującej zdobienie pisanek techniką batikową. Prowadzi własną działalność gospodarczą Moc Dekoracji. Z wykształcenia nauczyciel edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, filolog, absolwentka MBA. Pasjonatka dekoracji wnętrz. Więcej informacji o autorce i jej działalności znajdziesz tutaj.