Nauczyciele, dzieci, rodzice – trauma może stać się doświadczeniem każdego z nas. Nie da się o niej zapomnieć i „zostawić” w domu, przenika każdy aspekt naszego życia. Ignorowana może wrócić ze zdwojoną siłą. Nie trzeba być uchodźcą czy żołnierzem, by przeżyć traumę. Zmaga się z nią wielu uczniów. Możesz nauczyć się ją rozpoznawać i reagować na jej objawy. Choć nauczyciel nie jest psychotraumatologiem, wiedza na temat urazów psychicznych pomaga w pracy z osobami, które doświadczyły urazu psychicznego. To mogą być Twoi uczniowie. Zobacz serię szkoleń prowadzonych przez Tomasza Bilickiego, który przybliży ten temat z perspektywy psychotraumatologa, interwenta kryzysowego i nauczyciela. Tylko w Twojej Akademii Librus!

Trauma jest urazem psychicznym związanym z zagrożeniem życia lub zdrowia. Nie jest zjawiskiem nowym, ale mówimy o niej tym częściej, im głośniej jest o wydarzeniach, które mogą ją wywołać. Przede wszystkim kojarzy nam się z wojną lub śmiercią, jednak paradoksalnie można doświadczyć jej równie łatwo w domu i w szkole. Trauma nie wybiera – zmagają się z nią także dzieci. Choć nauczyciele nie są terapeutami, to ważne, by uświadomić sobie, że doświadczony uraz psychiczny staje się bagażem, który dzieci zabierają ze sobą do szkoły.

Czym jest trauma

Trauma ma charakter trwały. To odróżnia ją od chwilowego kryzysu czy chandry. Choć mówi się, że „co nas nie zabije, to nas wzmocni”, musimy uświadomić sobie, że w przypadku traumy takie myślenie może być nie tylko nietrafione, ale nawet szkodliwe.

Dziecko zmagające się z tego typu doświadczeniami potrzebuje szczególnego wsparcia i opieki. Trauma może skutkować powstaniem zespołu stresu pourazowego (PTSD), ale nie zawsze go wywołuje.

PTSD - zespół stresu pourazowego

Stres pourazowy został sklasyfikowany w latach 80. XX wieku. Wcześniej mówiono o nim głośno przy okazji wojny secesyjnej, I i II Wojny Światowej, wojny w Wietnamie. Musimy mieć jednak świadomość, że nie trzeba być na polu bitwy, by być na niego narażonym. To efekt ekspozycji na groźne lub przerażające wydarzenia, które mogą pojawić się w naszym życiu nieoczekiwanie. Nie da się o nich zapomnieć, doświadczenie powraca, jest ponownie przeżywane, łączy się także z unikaniem działań i osób, które mogą je przypominać.

Zobacz więcej w szkoleniu Traumy dzieci – podział na typy >>

Jak rozpoznać traumę

Objawy traumy mogą przybierać różne formy. Co powinno nas zaniepokoić, zwrócić naszą uwagę?

Charakter emocjonalny przeżywania traumy to m.in. obniżone samopoczucie, wahania nastroju, poczucie pustki emocjonalnej, flashbacki (to nie są wspomnienia!), emocjonalna depersonalizacja/defragmentacja, silny lęk powodujący unikanie tematu.

Trauma objawiająca się somatycznie łączy się z bólami niewiadomego pochodzenia, atakami paniki, kołataniem serca, biegunkami, wymiotami, silnym napięciem ciała, tikami nerwowymi, sygnałami ciała nieadekwatnymi do kontekstu.

Kognitywne objawy traumy to problemy z koncentracją uwagi, pamięcią, kreatywnością, myśli intruzywne (np. wspomnienia), amnezja, zmiany tożsamościowe, przekonania o własnej winie/bezsilności.

Objawy behawioralne obejmują silną drażliwość, naruszanie granic, brak zaufania lub zdolności do oddania kontroli, koszmary senne, korzystanie z/nadużywanie używek, unikanie więzi, izolację lub silne lgnięcie do ludzi, przymus powtarzania czy regres rozwojowy.

Więcej na temat objawów traumy zobaczysz już wkrótce w kolejnym szkoleniu Tomasza Bilickiego na Akademii Librus – Objawy traumy z perspektywy szkoły i przedszkola >>

Jak pomóc dziecku z traumą

Szkoła i przedszkole nie są ośrodkami terapeturycznymi, ale świadczą pomoc psychologiczno-pedagogiczną. To, w jaki sposób zareaguje otoczenie dziecka, ma znaczący wpływ na powrót do zdrowia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i dobre praktyki.

Warto zacząć od tworzenia przestrzeni do dobrej rozmowy. Ważnym aspektem jest rezyliencja, czyli zdolność do adaptowania się do zmieniających się warunków i przeciwności losu. Radzenia sobie z dyskomfortem psychicznym można się nauczyć. Pomocne w tym będą techniki redukcji napięcia, które można zastosować w szkole i w przedszkolu.

Zobacz więcej już wkrótce na ten temat w szkoleniu Tomasza Bilickiego – Dzieci z traumą – pomoc psychologiczno-pedagogiczna >>

Proponowane szkolenia zostały uzupełnione o:

• kwestionariusz wydarzeń poprzedzających traumę, zawierający przykład 36 sytuacji mogących prowadzić do urazów psychicznych u dzieci i młodzieży

• cztery scenariusze warsztatów profilaktyczno-wychowawczych związanych z urazami psychicznymi, adresowanymi do uczennic i uczniów od 10 roku życia

• ćwiczenie mające na celu poznanie samopoczucia uczniów.

Akademia Librus

Spotkania live z ekspertami, wyjątkowe szkolenia, praktyczne narzędziowniki, gotowe materiały do pobrania i poradniki dla użytkowników systemów Librus – dołącz do Akademii i zyskaj wsparcie w swojej codziennej pracy. Przeczytaj więcej o nowoczesnej platformie szkoleniowej.