Zbliża się koniec półrocza, Kamila – siódmoklasistka – ambitnie liczy na wysokie stopnie. Przez całe półrocze pilnie i systematycznie pracowała, ale w ostatnim czasie chorowała i teraz ma dwutygodniowe zaległości. Mimo że poświęca mnóstwo czasu na naukę, czuje, że nie nadąża ze wszystkim – Zwariuję! Czy oni myślą, że jesteśmy robotami – cała rodzina słyszy niemal codziennie. Kamila jest stale napięta, drażliwa, łatwo się irytuje.

Wsparcie dziecka w chwili zwątpienia – scenariusz 1

Mama zagląda do pokoju Kamili. Widzi pochyloną nad biurkiem dziewczynkę i włączony komputer. Kamila właśnie sięga po telefon i zaczyna wystukiwać coś na ekranie.
- Widzę, że znowu zajmujesz się głupstwami, a mówiłaś, że tyle masz nauki – komentuje z przekąsem.
- Nie głupstwami – protestuje gwałtownie nastolatka – pytałam Aśkę o rozwiązanie jednego zadania, bo nie wiem, czy mam dobrze.
- Tak, tak. Wiem, że tylko pytasz, tylko sprawdzasz, a potem nie nadążasz z obowiązkami – mama wchodzi do pokoju – Przygotowałam kolację, późno już. 
- Ale ja naprawdę mam dużo nauki – w głosie dziewczynki brzmi płacz – Zjem, jak to skończę.
- A potem znowu okaże się, że zapomniałaś. Trzeba się odżywiać, więc idziesz teraz na kolację – w głosie mamy słychać zdecydowanie – Gdybyś mniej czasu poświęcała głupstwom, a więcej nauce, nie miałabyś teraz takich kłopotów. A ponieważ masz czas i na rozmowy z Aśką, i na komputer, to będziesz miała czas na kolację i wyjście z psem.
- Ale… – zaczyna Kamila.
- Nie ma ale… – mama wychodzi z pokoju. Kamila kładzie głowę na biurku i wybucha płaczem.

Co czuje dziecko, gdy nie ma wsparcia w rodzicu

„Przecież naprawdę się uczę! Nie chcę jeść. A z psem może wyjść Kaśka, ona ma dużo mniej w szkole niż ja. Dlaczego się mnie wszyscy czepiają! A co ja robot jestem, żeby tylko się uczyć i uczyć? Nawet z Aśką już tylko o nauce gadamy. Przecież można zwariować. I jeszcze mama. Mogłaby czasem stanąć po mojej stronie Zawsze wie lepiej”.

Kamila jest zmęczona i sfrustrowana, bo nadrobienie zaległości oraz poradzenie sobie z wszystkimi obowiązkami szkolnymi zabiera jej bardzo dużo czasu. Komputer i telefon są narzędziami w tej nauce, ale mama widzi to inaczej. Nie docieka, jak jest w rzeczywistości, skupia się tylko na szybkiej ocenie i wydaniu polecenia. Kamila czuje, że jej emocje i kłopoty nie mają dla mamy znaczenia.

Wsparcie dziecka w chwili zwątpienia – scenariusz 2

Mama zagląda do pokoju Kamili. Widzi pochyloną nad biurkiem dziewczynkę i włączony komputer. Kamila właśnie sięga po telefon i zaczyna wystukiwać coś na ekranie.
- Ciągle się uczysz kochanie? – podchodzi do córki i kładzie jej rękę na ramieniu.
- Tak, jeszcze historia, a potem biologia – Kamila nawet nie odwraca głowy, sprawdza wynik zadania, który napisała jej Aśka.
- Wiesz co? Jak skończysz te zadania, przyjdź na kolację. Przy okazji porozmawiamy o tym, jak możemy Ci pomóc? – mama głaszcze włosy dziewczynki.
- Ale wiesz przecież, że tego mam tyle, że chyba musiałabym być robotem, żeby to ogarnąć – Kamila odwraca się gwałtownie do matki.
- Rozumiem, że jesteś już zmęczona. Bardzo ciężko pracujesz. Dużo Ci zostało? – mama siada na fotelu obok biurka.
- Właściwie, to chyba już nie – po dłuższej chwili milczenia odzywa się dziewczyna – Tak teraz myślę, że na lekcji historii było bardzo ciekawie i cały czas byłam skupiona. Może tylko wystarczy przeczytać ten rozdział z książki i notatki? Szkoda, że Aśka nie może do mnie przyjść, powtórzyłybyśmy razem.
- Może ja z Tobą powtórzę? – proponuje mama – Zawsze lubiłam historię, sprawdzę, co jeszcze pamiętam.
- Ale mówiłaś, że masz tyle pracy w domu, chciałaś umyć podłogę i uprasować… – niepewnie mówi Kamila.
- Wiesz co, córcia? Podłoga do jutra wytrzyma, wyprane rzeczy też. A sprawdzić siebie z historii… Miła perspektywa! – Mama uśmiecha się szeroko – To kiedy zaczynamy?
- Skończę to zadanie, potem uzupełnię tabelę z biologii i będę miała wolną głowę na historię. To pewnie jakieś pół godziny. Nie za późno?
- To w takim razie pójdę dotlenić mózg i przejdę się z psem. Do zobaczenia za pół godziny! – mama podśpiewując, wychodzi z pokoju. Na twarzy Kamili po raz pierwszy pojawia się uśmiech.

Co czuje dziecko, gdy ma wsparcia w rodzicu

„Ale super! Z mamą pójdzie mi szybciej. Teraz tylko ta tabela z biologii i już gotowe. Nie było tego aż tak dużo, jak mi się zdawało. Ważne, że plan na dzisiaj zrealizowany. Mama jest świetna. Zawsze gotowa, żeby mi pomóc”.

Mama Kamili odczytała trafnie emocje swojej córki. Zniechęcenie, frustrację i związane z tym negatywne myślenie o ilości obowiązków. Doceniając pracę córki i proponując pomoc, dała Kamili szansę na zobaczenie spraw we właściwych proporcjach. I mimo że jeszcze przed nią dużo pracy, dziewczynka optymistycznie myśli o stojących przed nią zadaniach.

Istota wsparcia rodzicielskiego

Emocjonalne reakcje na trudne sytuacje są naturalne. Jednak u nastolatków reaktywność jest silniejsza ze względu na rewolucję, która zachodzi w głowie i ciele. Stąd ta łatwość przechodzenia od jednej skrajności do drugiej. W drugiej rozmowie mama Kamili skupiła się na emocjach córki, wspierając słowem i gestem wyciszenie tych negatywnych. Wtedy dopiero zadała pytanie, które pozwoliło Kamili zobaczyć właściwą miarę zadań i oszacować czas i wysiłek potrzebny do ich ukończenia. Ważnym elementem tego procesu była propozycja zaangażowania się mamy w naukę, kosztem rezygnacji z innych prac, które miała zaplanowane. W rezultacie Kamila, skupiona na planowaniu celów do osiągnięcia, z optymizmem patrzy na piętrzącą się przed nią pracę.




Maria Tuchowska
Nauczyciel dyplomowany, polonista i teolog. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą w placówkach integracyjnych różnego poziomu, edukator, coach, przeprowadziła ok. 600 szkoleń z zakresu kompetencji psychospołecznych nauczycieli, prawa oświatowego, pracy z dziećmi i młodzieżą z różnego typu zaburzeniami. Specjalizuje się również w tematyce dotyczącej zagadnień związanych z obecnością rodziców w szkole.