Wakacje już za nami. Czas zadbać o bezpieczny powrót do szkoły. Nosorożec Rogatek, bohater Kampanii Kolejowe ABC II realizowanej przez Urząd Transportu Kolejowego, radzi, co robić, aby podróżowanie było bezpieczne nawet wtedy, gdy pojawiają się niespodziewane sytuacje.

Po wakacjach pełnych wrażeń, podróżach po całym kraju i różnych wydarzeniach na świeżym powietrzu Rogatek wraz z edukatorami z Urzędu Transportu Kolejowego wraca do szkół i przedszkoli, by przypominać dzieciom o zasadach bezpieczeństwa na kolei i nie tylko.

Czego uczy Rogatek?

Nie zawsze możemy przewidzieć, co przydarzy się w podróży. Dlatego, aby zadbać o bezpieczeństwo swoje i naszych bliskich, zawsze warto być uważnym, ostrożnym, a w przypadku wystąpienia zagrożenia reagować zgodnie z zasadami. Podczas zajęć z Rogatkiem dzieci dowiadują się m.in. tego, że w przypadku nietypowych sytuacji, kiedy nam lub komuś innemu grozi niebezpieczeństwo, powinniśmy zawiadomić odpowiednie służby, dzwoniąc pod numery alarmowe.

Najważniejsze z nich to:

• Europejski numer alarmowy: 112
• Pogotowie ratunkowe: 999
• Straż pożarna: 998
• Policja: 997
• Straż miejska: 986
• Straż Ochrony Kolei: 22 474 00 00
• Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego: 987

Pamiętajmy jednak, że telefonów alarmowych możemy używać tylko w sytuacji zagrożenia, aby nie blokować połączeń od osób, które potrzebują pomocy. Kontaktując się ze służbami, powinniśmy krótko opisać zdarzenie i podać najważniejsze informacje: począwszy od miejsca (adres lub charakterystyczne cechy otoczenia), poprzez istotne szczegóły, takie jak np. pociąg relacji A – B stoi na peronie C. Informujemy również o tym, czy występuje zagrożenie dla życia i zdrowia, a jeśli są osoby poszkodowane – jaki jest ich stan. Kolejnym krokiem jest przedstawienie się: podanie swojego imienia i nazwiska oraz numeru telefonu, z którego przekazujemy informacje o zdarzeniu. Następnie trzeba czekać na wskazówki operatora dyżurującego pod numerem alarmowym, który wyjaśni, jak należy dalej postępować – nie można rozłączać się do czasu potwierdzenia przez niego przyjęcia zgłoszenia, aby mógł odnotować zdarzenie i zlecić działanie odpowiednim służbom.

W trakcie podróży mogą przydarzyć się różne niespodziewane sytuacje, np. nasz współpasażer może zasłabnąć lub zablokować się w przestrzeni pomiędzy krawędzią peronu a pociągiem. Wówczas należy niezwłocznie uruchomić hamulec bezpieczeństwa, żeby pociąg nie mógł ruszyć, następnie powiadomić obsługę pociągu (bezpośrednio lub jeśli jest taka możliwość, za pomocą przycisku alarmowego SOS albo interkomu). Osoby, które potrafią udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy, powinny od razu przystąpić do akcji ratowniczej. Najlepiej przenieść osobę, która upadła w bezpieczne miejsce, zwracając uwagę na to, czy nie doszło do złamań, a przy omdleniu niezwłocznie przystąpić do udzielania pierwszej pomocy, ponieważ każda minuta może zaważyć na zdrowiu lub życiu. Do przybycia służb medycznych lub obsługi pociągu trzeba pozostać z poszkodowanym, a następnie stosować się do ich poleceń.

W pociągach na wypadek zagrożenia podczas podróży przygotowano specjalne urządzenia (składy mogą różnić się wyposażeniem, ale warto wiedzieć, z czego możemy skorzystać):

• Przycisk alarmowy SOS – po jego wciśnięciu maszynista lub drużyna konduktorska otrzymują komunikat SOS (takie przyciski są zwykle oznaczone na czerwono lub zielono i znajdują się obok miejsc dla osób z niepełnosprawnością oraz w toalecie).

• Urządzenia bezpieczeństwa / młotek bezpieczeństwa, które służą do zbicia szyby wyjścia awaryjnego. 

• Hamulec bezpieczeństwa, którym możemy zatrzymać pociąg (awaryjny hamulec znajduje się w przedsionku przy drzwiach wejściowych do pojazdu, a także w przedziałach; w razie konieczności należy mocno pociągnąć za rączkę, by zerwać plombę zabezpieczającą).

• Urządzenie AED (defibrylator) jest na wyposażeniu niektórych nowoczesnych pociągów i dworców. Sposób jego użycia jest zwykle komunikowany za pomocą instrukcji głosowych.

• Dźwignie awaryjnego otwierania drzwi – przy niektórych drzwiach wejściowych pociągów są rozmieszczone specjalne uchwyty pozwalające na otwarcie drzwi w sytuacjach awaryjnych i umożliwiające ewakuację pasażerów, których bezpieczeństwo jest zagrożone.

*Jeśli w przedsionku przy drzwiach wejściowych pociągu znajduje się interkom (nie wszystkie pojazdy są wyposażone w system łączności wewnętrznej), to w nietypowej sytuacji można skontaktować się za jego pomocą z maszynistą lub drużyną konduktorską. 

Rogatek, specjalista od bezpieczeństwa i bohater Kampanii Kolejowe ABC II, radzi także, jak postępować podczas awarii w pociągu.

1. Najważniejsze, by zachować spokój, który pomaga znaleźć najlepsze rozwiązanie.
   
   
2. W sytuacji zagrożenia najlepiej działać według sprawdzonego schematu: poinformować o zdarzeniu obsługę pociągu osobiście lub używając przycisku alarmowego SOS, stosować się do jej poleceń, w razie konieczności zatrzymać pociąg hamulcem bezpieczeństwa, ale nie opuszczać pojazdu bez wyraźnego polecenia obsługi, która poinstruuje pasażerów, jak należy postępować.
   
   
3. Jeśli w pociągu pojawi się pożar lub zadymienie, niezwłocznie trzeba użyć przycisku SOS lub osobiście powiadomić obsługę, stosować się do poleceń personelu i wykonywać jej dalsze polecenia. W przypadku braku kontaktu z obsługą pociągu trzeba powiadomić Straż Pożarną, a w razie konieczności użyć hamulca bezpieczeństwa (pamiętając jednak, że nieuzasadnione użycie hamulca bezpieczeństwa w pociągu wiąże się z karą finansową). Po zatrzymaniu pociągu w razie konieczności należy użyć młotka bezpieczeństwa do wybicia „szyby wyjścia awaryjnego”, po czym jak najszybciej ewakuować się z miejsca zagrożenia (jeśli to możliwe należy wyjść z pociągu lub w czasie jazdy pociągu przemieszczać się w kierunku przeciwnym do zagrożenia).
   
   
4. Przy wysiadaniu z pociągu koniecznie trzeba uważać na sąsiednie tory (mogą nimi jeździć inne pociągi).
   
   
5. Lepiej działać, szukać pomocy lub jej udzielać oraz zawiadomić odpowiednie służby niż pozostać biernym lub obojętnym. Jednak zawsze należy zachować ostrożność.

Warto zawsze pamiętać o swoim bezpieczeństwie. Nigdy nie narażajmy się na utratę życia lub zdrowia. Jeśli jesteśmy świadkiem zdarzeń, które mogą wskazywać na popełnienie przestępstwa lub czynu zabronionego albo czyjeś zachowanie wzbudza nasz niepokój, na przykład ktoś jest agresywny w stosunku do innych podróżujących czy niszczy mienie, nie działajmy sami. Koniecznie poinformujmy o tym kierownika pociągu lub odpowiednie służby: Straż Ochrony Kolei lub Policję. Gdy zauważymy pozostawiony bez opieki bagaż, porzucony pakunek lub podejrzanie wyglądające przedmioty (przewody, elementy elektroniki, proszek, pył, wydobywający się dym lub dziwny zapach), nie dotykajmy ich i nie zbliżajmy się do nich – to potencjalne źródło zagrożenia. W takiej sytuacji należy odejść na bezpieczną odległość, następnie zawiadomić pracowników obsługi pociągu i stosować się do ich poleceń.

Podczas każdej podróży warto zachować szczególną ostrożność w miejscach, w których panuje duży ruch, na przykład na dworcach i peronach, w trakcie wsiadania do pociągu i wysiadania z niego, a także podczas dojazdu, w środkach komunikacji publicznej i ruchliwych przejściach. W takich okolicznościach łatwo stać się ofiarą złodziei kieszonkowych, a utrata portfela lub telefonu w czasie podróży jest szczególnie uciążliwa. Nie pozostawiajmy bagażu bez opieki, zwłaszcza torebek i plecaków. Mogą spowodować wywołanie alarmu bombowego i sprowadzić na nas kłopoty. Torebkę najlepiej przewiesić przez ramię i trzymać ją przed sobą, a dokumenty, pieniądze i telefon schować w wewnętrznych kieszeniach. Jeśli jednak zdarzy się nam sytuacja zagubienia bagażu, zgłośmy to służbom porządkowym, np. Policji. Warto również sprawdzić w Biurze Rzeczy Znalezionych, czy ktoś ich nie oddał podczas przerwy w podróży. Na czas oczekiwania na pociąg warto wybrać miejsce, które daje nam poczucie bezpieczeństwa – pod okiem kamer monitoringu lub wśród innych podróżnych. Ponadto bezpiecznie jest zachować ostrożność w stosunku do nieznajomych i nie obdarzać zbytnią ufnością przypadkowo poznanych osób, zwłaszcza gdy podróżujemy sami.

Urząd Transportu Kolejowego (UTK) istnieje od czerwca 2003 r. Przez 20 lat Urząd zmieniał się i dostosowywał do potrzeb i wymagań rozwijającego się transportu kolejowego. Obecnie UTK to nowoczesna, przyjazna i otwarta instytucja, której głównym założeniem jest działanie na rzecz poprawy bezpieczeństwa sektora kolejowego oraz standardów usług świadczonych w tym obszarze.

Więcej informacji na temat Kampanii Kolejowe ABC II oraz materiały dla dzieci, rodziców i nauczycieli można znaleźć na stronie www.kolejoweabc.pl. Kampania Kolejowe ABC II realizowana przez Urząd Transportu Kolejowego jest dofinansowana przez Unię Europejską z Funduszu Spójności Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.