Słowo „feedback”, czyli po prostu „odpowiedź zwrotna”, nie kojarzy się najlepiej. Szczególnie nieprzyjemne konotacje może nieść za sobą dla pracowników korporacji albo osób zajmujących się sprzedażą. I choć w założeniu dawanie odpowiedzi zwrotnej jest pożyteczne, bo umożliwia nam poprawienie tego, co robimy źle – w praktyce bywa różnie. Feedback wiąże się z oceną (nie zawsze przychylną) i wielu z nas wolałaby jej uniknąć. Tym bardziej niepokój może budzić propozycja, aby feedback wprowadzić pod dachy naszych domów. A przecież w wielu sytuacjach mógłby pomóc – choćby w uniknięciu „fochów”!

Kiedy stosować feedback w domu

Chyba każdy z nas miewa takie poranki, podczas których nic nie idzie zgodnie z planem, za to co chwila pojawiają się kolejne niespodzianki. Wyobraźmy sobie jeden z nich.

W czasie śniadania syn przypomniał sobie, że ma dziś w szkole przedstawienie, a jego koszula jest niewyprasowana. Córka mruczy pod nosem, bo już wie, że spóźni się na autobus. Zaspała, ale wini nie siebie, tylko tatę, który jej nie obudził. Tata czuje się niesprawiedliwie oceniany, bo uważa, że budzenie prawie dorosłej córki nie jest jego zadaniem. Do tego ma dziś prezentację w pracy, więc jest poddenerwowany. Mama chciała dziś pospać trochę dłużej, bo ma „home office”, ale usiłuje powstrzymać nadchodzącą domową katastrofę.

Wstaje, szuka koszuli syna, prasuje ją w pośpiechu, a w miedzyczasie namawia tatę, żeby odwiózł córkę do szkoły. Po kilkunastu minutach jednak nagle wybucha płaczem, bo widzi, że mimo jej wysiłków sytuacja wymknęła się spod kontroli i rodzina nadal jest poddenerwowana.

– Zobaczycie, jak to będzie jak mnie zabraknie! – mama krzyczy obrażona i trzaska drzwiami sypialni – Nikomu w tym domu na niczym nie zależy, tylko mnie!
Wszyscy patrzą na siebie zmieszani.
– Ale o co mamie chodzi? – pyta w końcu syn.
– Strzeliła focha, ale nie mam pojęcia o co – mówi mu tata.

A gdyby zamiast obrażenia się mama wybrałaby feedback?

„Ale po co?! Przecież dom to nie korporacja!” – pomyśli pewnie wielu z nas.Tymczasem odpowiedź zwrotna to jeden z elementów skutecznej komunikacji. To informacja na temat tego, jak odbieramy zachowanie drugiej osoby lub jak my jesteśmy postrzegani.W przeciwieństwie do obrażania się, pozostawia otwartą furtkę do kontynuowania rozmowy oraz budowania relacji. Daje też szansę na zmianę tego, co możemy w swoim zachowaniu skorygować.

Czym jest dobry feedback

Gdy kolejny raz usłyszysz od dziecka: „Bo na Ciebie nigdy nie można liczyć!”, zmień strategię. Zamiast wzruszać ramionami, obrażać się i mówić: „Zobaczysz, jak będziesz mieć własne dzieci”, usłysz to, co dziecko chce Ci w ten sposób powiedzieć i wyciągnij z tego wnioski. Nie musisz rzucać wszystkiego i w danej chwili ruszać na pomoc bliskim. To Ty ustalasz swoje priorytety. Ale taka wiedza pomoże Wam wszystkim zapobiegać trudnym sytuacjom lub działać lepiej, gdy się powtórzą.

Dobry feedback jest:

• Subiektywny – różne osoby mogą odbierać tę samą sytuację w odmienny sposób. Sprawa pogniecionej koszuli jest bardzo ważna dla mamy (bo martwi się, jak oceni ją nauczycielka syna), ale już mniej dla samego zainteresowanego. Córka wcale nie złości się na tatę, który jej nie obudził, ale na samą siebie, bo ma poczucie, że znowu zawiodła.

• Dwukierunkowy – kiedy tata spokojnie tłumaczy córce, że źle się czuje z tym, że ona obwinia go za to, że za późno położyła się spać i w konsekwencji tego zaspała – to córka słucha. Gdy ona mówi, że jest jej przykro, bo zwykle tata ją budził i dlatego oczekiwała, że zrobi to i tym razem – to słucha ojciec.

Jak nie powinien wyglądać feedback Feedback nigdy nie jest czystą krytyką. Może być krytyką konstruktywną, a więc dotyczącą tego, co można zmienić (poprawić) w swoim zachowaniu. Taka informacja nie będzie dotyczyła niezmiennych cech, np. osobowości, ale zachowań, nad którymi można pracować.

W praktyce, mówiąc np. „Jesteś beznadziejny(-a), zawsze się spóźniasz” – możemy popełnić błąd aż w trzech aspektach.

1. Wyładowujemy swoją złość kosztem drugiej osoby.
   
   
2. Mówimy nieprawdę, ponieważ nie ma znaku równości między byciem „beznadziejnym” a spóźnianiem się. Dodatkowo używając słowa „zawsze” zakładamy, że ten, kto spóźnia się do szkoły, nie zdąży też na spotkanie z przyjaciółmi.
   
   
3. Nasza odpowiedź w żaden sposób nie pomaga tej osobie się poprawić. Nie spełnia więc podstawowej funkcji feedbacku.

Jak wprowadzić feedback do życia rodzinnego

Zacznij wprowadzanie feedbacku do swojego domu od dostrzeżenia tego, co w zachowaniu domowników Ci się podoba. Podziel się tym z nimi, mówiąc np.

• „Podoba mi się, że zawsze pamiętasz o karmieniu kota. Odkąd Ty przejąłeś ten obowiązek, kot nie miauczy do wieczora z głodu”.

• „Dziękuję, że w tym tygodniu wyładowywaliście zmywarkę. Dzięki temu robiąc obiad, nie musiałem tracić czasu na szukanie czystych naczyń”.

• „To miłe, że przyjechałeś po mnie na czas. Byłam taka zmęczona, nie wiem, jak wytrzymałabym jeszcze kilkanaście minut czekania na Ciebie. Jestem Ci naprawdę wdzięczna, to było dla mnie ważne i pomogło mi zaplanować wieczór”.

To wcale nie muszą być wielkie rzeczy! Wystarczy zauważyć, co bliscy robią dla nas na co dzień i docenić to. Po takim komunikacie szanse na to, że podobne zachowanie się powtórzy rosną.

Wykorzystanie feedbacku rozwiązywania konkretnych problemów

Załóżmy, że mamę denerwuje, że syn na ostatnią chwilę szuka zawsze ubrań na uroczystości w szkole. Mama rozmawia z nim o tym, pamiętając o stosowaniu metody kanapki, która idealnie sprawdza się przy dawaniu odpowiedzi zwrotnej. Może powiedzieć:

1. „Zauważyłam, że ostatnio regularnie odrabiasz prace domowe. Widać po Twoich ocenach, że umiesz się spiąć. To bardzo dojrzałe”  (informacja pozytywna).
   
   
2. „Bardzo pomogłoby mi, gdybyś podobnie podchodził do szukania sobie ubrań na specjalne okazje. Czy mógłbyś takie dni zaznaczać w kalendarzu i nawet dwa dni wcześniej upewniać się, że masz na nie przygotowany strój? Bo ostatnio prawie spóźniłam się do pracy, gdy musiałam szukać przez dwadzieścia minut czystej koszuli na przedstawienie!” (informacja negatywna).
   
   
3. „Wiem, że będziesz umiał to zrobić, bo wszyscy podkreślają, że jesteś odpowiedzialny i można na Tobie polegać. Udowodniłeś to też na wycieczce klasowej, kiedy nie dałeś się namówić chłopakom na palenie e-papierosów. Jestem z Ciebie bardzo dumna. Możemy tak spróbować z tymi ubraniami?” (informacja pozytywna, wzmocnienie i zachęta).

Przekazywanie komunikatu metodą kanapki

Przekazując informację zwrotną metodą kanapki, przeplatamy komunikaty pozytywne i negatywne zgodnie ze schematem.

1. Informacja pozytywna – koncentrujemy się na omawianiu pozytywnych zachowań.
   
2. Informacja negatywna – wskazujemy obszary, które wymagają poprawy.
   
3. Informacja pozytywna – wzmocnienie do poprawy.

Innym sposobem przekazywania informacji zwrotnych tak, żeby działały na rzecz rodziny, jest metoda Start, Stop, Continue (Zacznij, Przerwij, Kontynuuj). Polega ona na przekazaniu adresatowi wypowiedzi związanych z trzema obszarami:

1. Co powinien zacząć robić?
   
2. Co powinien przestać robić?
   
3. Co powinien kontynuować?

Choć termin feedback kojarzy się z korporacyjnym językiem, spróbuj wprowadzić go do swojego domu. Właściwie udzielany może pomóc Wam w uniknięciu rodzinnych konfliktów. Sprawdź, jak wiele potrafią właściwie dobrane słowa!





Lilka Poncyliusz – Guranowska
Autorka jest anglistką, nauczycielem dyplomowanym, egzaminatorka i autorką wielu pozycji (w tym czterech książek) z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego i komunikacji międzyludzkiej. W marcu 2023r. ukazała się jej nowa książka, poradnik dla nastolatków z zakresu komunikacji społecznej – „Być nastolatkiem i przetrwać. Psychologia komunikacji”. Poradnik zawiera m.in. rozdział na temat udzielania odpowiedzi zwrotnej. Prywatnie jest mamą siedemnastolatki i czternastolatka.