Nauczycielu, dbaj o swój głos. Poznaj zestaw różnorodnych ćwiczeń

Znajomość zasad prawidłowej emisji głosu jest niezbędna dla wszystkich, którzy głosem pracują. Jednak nie wystarczy opanowanie teorii. Praktyka jest najważniejsza. Poznaj różnorodne ćwiczenia, które pomogą wzmocnić mięśnie, artykułować wyraźnie oraz prawidłowo oddychać.

Wyrobienie prawidłowych nawyków, nauka świadomego korzystania z mięśni, których przecież nie widzimy, zajmuje dużo czasu. Nie chodzi tu jednak o jednorazowe przećwiczenie wszystkich elementów. Może to spowodować niepotrzebne zmęczenie i bardziej zaszkodzić niż pomóc. Dla prawidłowej pracy głosem lepsze są krótsze (wystarczy nawet 10 minut), ale częstsze ćwiczenia i utrzymywanie stałej samokontroli. Przyzwyczajenia całego życia są na tyle silne, że nawet krótki okres zaniedbania ćwiczeń prowadzi do regresu i trzeba zaczynać od nowa. Nie zapominajmy, że dużą część narządów mowy stanowią mięśnie, które trzeba stale ćwiczyć, rozciągać i wzmacniać. 
Istnieje tu duża analogia do sportowców, którzy również muszą stale pracować nad mięśniami. I tak jak sportowcy pamiętajmy, że trzeba rozgrzewać mięśnie. Początek dnia, po kilkugodzinnej przerwie w aktywności, wymaga ich rozruszania. Wstając rano, przeciągamy się przecież, by rozciągnąć mięśnie. Organizm sam wie, co dla nas dobre, każąc nam ziewać, co rozciąga klatkę piersiową oraz aparat artykulacyjny. Kilka wdechów torem brzuszno-piersiowym, poruszanie wargami, językiem, żuchwą i wreszcie mruczenie ulubionej melodii w czasie przygotowania śniadania, na pewno pomogą.

Ćwiczenia ruchów żuchwy

Celem tych ćwiczeń jest zlikwidowanie szczękościsku, który bywa powodem zamazanej artykulacji.

  1. Włóż wskazujące palce do zagłębień pod nasadami uszu, tak by się opierały o tyły kości szczękowej. Opuszczaj szczękę aż do pełnego jej rozwarcia w tempie na pięć. Powrót szczęki do pozycji wyjściowej również na pięć. Powtarzaj ten ruch w tempie na cztery, trzy, dwa i jeden. Ćwiczenie to wykonuj legato i staccato. Uwaga: szczęka powinna opadać miękko, bez napięcia, jakby bezwolnie. Język spoczywa obojętnie na dnie jamy ustnej i nie powinien wykonywać żadnych ruchów.
  2. Przesuwaj żuchwę w lewo, a potem w prawo, zwiększając tempo od bardzo wolnego do szybkiego i następnie od szybkiego do wolnego.
  3. Wysuwaj żuchwę do przodu i cofaj – wargi pozostaw rozchylone.
  4. Wykonuj ruchy żucia. Uczestniczą w nich: żuchwa, wargi i policzki. Zacznij od przymkniętych ust, a potem stopniowo je otwieraj. 
  5. Czytaj proste zdania z korkiem włożonym między zęby i powtarzaj je bez korka. Korka nie wkładamy zbyt głęboko i nie trzymamy w ustach zbyt długo.

Grafika-artykulu-glos.jpg

Ćwiczenia języka

Ćwiczenia te wypracowują celowość ruchów artykulacyjnych języka, poprawiają ruchowość żuchwy oraz wzmacniają czynność układu mięśniowego miękkiego podniebienia.

  1. Szybko wysuwaj język do przodu w płaszczyźnie poziomej i równie szybko cofaj go do pozycji wyjściowej, zamykając przy tym usta.
  2. Wysuń język do przodu, potem skieruj jak najbardziej w prawą stronę i przesuwaj go w linii poziomej w stronę lewą, starając się, aby podczas zmiany położenia język był jak najdalej wysunięty na zewnątrz.
  3. Przy opuszczonej dolnej szczęce wysuwaj język „szeroki” w kierunku brody i unoś go w kierunku nosa. Uważaj, aby dolna szczęka była nieruchoma i nie pomagała językowi w wykonywaniu tego ruchu. 
  4. Wysuń język jak najdalej z ust i chowaj jak najgłębiej do jamy ustnej.
  5. Przesuwaj język po zewnętrznych powierzchniach górnych i dolnych zębów, później wolno oblizuj wargi przy szeroko otwartych ustach i nieruchomej szczęce.
  6. Przy opuszczonej dolnej szczęce, dotykaj czubkiem języka na zmianę do górnych zębów, a następnie do górnej wargi.
  7. Uderzaj czubkiem języka o twarde podniebienie, naśladując przy tym odgłos biegnącego konia. Towarzyszy temu aktywny ruch warg.

Ćwiczenia warg

Ćwiczenia te służą uaktywnieniu warg podczas artykulacji, bowiem leniwość ich jest częstym powodem niedbałej mowy.

  1. „Przeczesuj” zębami górną i dolną wargę, a następnie prawą i lewą ich część.
  2. Przymknij zęby i cofaj mocno raz prawy, raz lewy kącik warg, a potem równocześnie obydwa kąciki.
  3. Zagwiżdż parę razy na jednym tonie.
  4. Ściągnij usta tak jak przy samogłosce „u”, a następnie cofnij kąciki ust jak przy artykulacji „i”. Powtórz to kilkakrotnie.
  5. Ściągnięte i zamknięte usta przesuwaj w lewą i prawą stronę, a następnie wykonuj nimi obroty.
  6. Unieś górną wargę do nosa. Ideałem jest utrzymanie ołówka między górną wargą a nosem, bez pomocy dolnej wargi.

Ćwiczenia oddechowe

Oddychania brzuszno-przeponowego najłatwiej jest się nauczyć w pozycji leżącej. Można ćwiczyć również na stojąco lub na siedząco. Pomocne jest położenie ręki lub książek na przeponę, co jeszcze bardziej ją wzmacnia.

  1. Wykonujemy 5 oddechów brzuszno-przeponowych.
  2. Wykonujemy 5 wydechów, wymawiając głoskę „s” równomiernie głośno. Następnie zrób to samo, tylko cicho.
  3. Wykonujemy 5 wydechów, dmuchając na skrawek papieru, dbając o to, by odchylanie papieru było cały czas jednakowe.
  4. Na jednym wydechu liczymy: jedna wrona bez ogona, druga wrona...
  5. Wymawiamy długie „s”, robiąc pauzy co 3 sekundy. W czasie pauzy nie wydychamy powietrza.
  6. Wymawiamy „s” staccato, tzn. przerywając 10 lub więcej razy.




Źródło:
  • Materiał szkoleniowy Centrum Kształcenia Nauczycieli LIBRUS


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: