Tworzenie szkolnych filmów krok po kroku

Artykuł sponsorowany
Skoro obraz jest wart tysiąca słów, to ile warty jest film?

Film łączy w sobie słowo, obraz, dźwięk, ruch, działa jednocześnie na kilka zmysłów i pobudza wyobraźnię. Wszyscy lubimy oglądać filmy. Wielu chciałoby je tworzyć. Niektórzy nagrywają i publikują własne produkcje, a tylko nieliczni mogą pochwalić się dużą liczbą widzów (czyli odsłonami lub kliknięciami). Dzieje się tak dlatego, że coraz łatwiej jest „zrobić” film, ale przez to coraz trudniej wybić się z tłumu – konkurencja o uwagę widza jest coraz większa, a widz uwagę ma tylko jedną na raz…

Wg Google co godzinę w YouTube publikowanych jest szacunkowo ok. 500 godzin filmów – to oznacza, że repertuar z 1 dnia wystarczy nam na 82 lata oglądania.
Ludzkość ogląda codziennie 5 mld filmów – 1 osoba przeciętnie przez ok 40 minut.
Wkrótce 90% treści w sieci będzie w formie video.
Film to najszybciej rozwijająca się forma (pop)kultury: bawi, uczy i informuje w sposób łatwy, szybki i przyjemny. I z pewnością będzie się rozwijać, więc kompetencje tworzenia filmów (rozumianych też jako „filmiki internetowe”) każdy z nas powinien posiadać. Tylko jak sprawić, by ktoś chciał mój film obejrzeć?

Po co film w szkole?

Film jako język kultury to nie tylko wymóg podstawy programowej. To doskonała metoda na zaangażowanie uczniów, rozwijanie kreatywności, przekazywania wartościowych treści oraz uczenie kompetencji zawodowych. Film skupia uwagę, angażuje, bawi, wywołuje emocje, a więc i… uczy.

Szkoły są coraz lepiej wyposażone w sprzęt multimedialny, w tym filmowy. Nauczyciele mają do dyspozycji aparaty, kamery, statywy, mikrofony, lampy itd. Pomysłów na film na pewno nie brakuje. Może jednak brakować wiedzy na temat procesu powstawania filmu oraz umiejętności obsługi sprzętu audio-wideo.

Jak można wykorzystać projekt filmowy w szkole? Oto kilka przykładów:
  • język polski: uczniowie przygotowują filmową adaptację lektury, przeprowadzają wywiad z bohaterem, nagrywają przedstawienie;
  • fizyka / chemia / przyroda: nauczyciele wraz z uczniami nagrywają eksperymenty i doświadczenia;
  • historia i WOS: uczniowie odgrywają życie codzienne w przeszłości, tworzą animację mapy historycznej świata;
  • lekcja informatyki: nauczyciel tworzy tutoriale z obsługi programów, uczniowie tworząc wideo, znajdują w internecie grafiki, muzykę, wyszukują, przetwarzają i weryfikują informacje z różnych źródeł;
  • język obcy: uczniowie tworzą obcojęzyczna wersję filmu (napisy lub dubbing);
  • godzina wychowawcza: uczniowie przedstawiają w filmie emocje, następnie je nazywają;
  • pozostałe przedmioty: nauczyciele lub uczniowie tworzą: webinary, pigułki wiedzy, filmy instruktażowe;
  • życie szkoły: nauczyciele i uczniowie nagrywają uroczystości, tworzą filmy promujące szkołę, relacjonują wydarzenia sportowe, prowadzą telewizję szkolną.
Projekty filmowe przygotowują również uczniów do rozwijających się zawodów, np. specjalista ds. marketingu internetowego, montażysta filmowy, specjalista ds. mediów społecznościowych, specjalista ds. reklamy i PR, twórca animacji na potrzeby Internetu.
Z poniższego artykułu dowiecie się Państwo, jak krok po kroku przejść z uczniami (lub samodzielnie) przez cały proces tworzenia filmu – od pomysłu, przez nagranie, po zmontowanie finalnej wersji i publikację w sieci.

Niezależnie, czy chcemy zrealizować filmik reklamowy na swój profil w sieci społecznościowej, nagrać tutorial na lekcję, szkolną akademię czy mamy ambicje na dłuższą formę fabularną, należy znać podstawowe zasady. Stworzenie filmu to jednocześnie akt kreacji i techniczny proces. Możemy go podzielić na 5 kroków.

a_itmedia_LS_graf5.png

KROK 1. Pomysł i scenariusz

Na początku jest pomysł. Należy wiedzieć, co, komu i dlaczego chcemy powiedzieć filmem oraz jaki efekt chcemy nim uzyskać.  Czy film ma być rozrywką dla widza, utrwaleniem jego wiedzy na dany temat czy zachęceniem go do zapoznania się z ofertą naszej szkoły?

Jeśli tworzymy fabułę, film musi mieć bohatera, z którym widz może się zidentyfikować. Bohater (niezależnie od płci) to nie tylko imię, twarz i znak wyróżniający (jak Clark Kent /Superman z lokiem na czole i logiem na piersi). To też cechy charakteru, zachowanie, emocje, słabości i talenty/moce. Inspiracją może być dla nas kanon 12-u archetypów postaci, np. odkrywca (Odyseusz, Alicja), buntownik (Neo z Matrixa, Panna Młoda z „Kill Bill”), kochanek (pan Tadeusz, Jagna z „Chłopów”), Mędrzec (Zagłoba, Atena), błazen (Osioł, rybka Doris).

Bohater przechodzi w opowieści pewną drogę – choćby tam i z powrotem jak Hobbit – z której wraca mądrzejszy o doświadczenie i odmieniony, czasem na inny archetyp. Bohater nie istnieje w próżni, dlatego na tym etapie tworzymy jego świat (obecny, historyczny, fantastyczny, oniryczny) i wypełniamy go sojusznikami i przeciwnikami/ przeciwnościami losu. Droga bohatera biegnie po symbolicznym kole i składa się z 12-u etapów. Kluczowy jest punkt docelowy, czyli wartość, jaką wraz z bohaterem zdobędzie widz. Tak ułożoną historię zapisujemy w formie scenariusza filmowego.

Tekst scenariusza możemy zbudować wg własnych potrzeb. Nie zawsze będzie to oczywiście fabuła, zwłaszcza jeśli nagrywamy relację z wydarzenia szkolnego. Istotne jest, by scenariusz został wyraźnie sformatowany, informacje spójnie oznaczone, a dokument był wygodny w czytaniu. Powinien zawierać: kilkuzdaniowe streszczenie, wykaz i opis ról, rekwizytów, miejsc, a następnie rozpisane sceny z wypowiedziami postaci, jeśli takie występują. 

a_itmedia_LS_graf6.png

KROK 2. Scenopis i/lub storyboard

Czas przełożyć słowo na obraz, czyli spojrzeć na scenariusz okiem kadru i ruchu kamery. Do tego potrzebujemy rozpisać scenopis, czyli rozpisaną na ujęcia instrukcję dla reżysera, aktorów, operatora kamery i ekipy filmowej – jak wyobrażamy sobie efekt wizualny. Lepszym – choć bardziej wymagającym sposobem – jest rozrysowanie storyboardu, który jest filmowym komiksem.

To nic innego jak rysunki z opisami obok. Rysunek powinien przedstawiać to, co w danym ujęciu zobaczy kamera. Strzałki mogą wskazywać ruch postaci, obiektów lub samej kamery. W tekście umieszczamy „niewizualne” informacje, np. dźwięki. To istotny etap, w trakcie którego możemy załatać wizualne dziury scenariusza (np. widocznych bohaterów, porę dnia, tło). I bez obawy – wcale nie trzeba być rysownikiem. Do uproszczonych rysunków wystarczą figury geometryczne, wycinki z gazet, a w wersji cyfrowej zdjęcia zrobione telefonem czy grafiki pobrane z Google.  Ważne, by była to przejrzysta ściągawka na planie filmowym.

a_itmedia_LS_graf4.png

KROK 3. Nagranie

Akcja! To etap nagrania filmu. Teraz potrzebny jest nam sprzęt, umiejętność jego obsługi oraz świadomość, co i jak chcemy nagrać. Podstawowy sprzęt filmowy mamy w kieszeni – to kamera, mikrofon, ekran i głośnik w jednym, czyli smartfon. Jeśli chcemy nagrać materiał na wyższym poziomie technicznym, potrzebujemy kamery lub aparatu z opcją video, statywu, osobnego światła i mikrofonu.

W aparacie lepiej wybrać ustawienia manualne niż automatyczne, bo ten tryb da nam większą kontrolę nad kadrem. Podstawą ustawień jest tak zwany „trójkąt ekspozycji”, czyli ustawienie czułości matrycy, prędkości migawki i przysłony, co pozwoli nam na wyeksponowanie z tła filmowanego obiektu. To od nich zależy, czy kadr będzie jasny/ciemny, głębia ostrości mała/duża, a ruch zamrożony/rozmyty.

Osobnym tematem jest oświetlenie, które bywa niedoceniane. W miarę możliwości warto skorzystać ze światła naturalnego i darmowego, czyli ze słońca, choć bywa kapryśne. W pomieszczeniu mamy zazwyczaj światło zastane, które łatwiej jest kontrolować. Aby uniezależnić się od światła, dobrze mieć własne – np. lampy LED lub zwykłą blendę. Najlepsze rezultaty daje połączenie światła rysującego, dopełniającego i kontrującego, czyli oświetlenie postaci z dwóch lub trzech kierunków. Osobno możemy budować atmosferę kolorem oświetlenia.

Pamiętajmy o dźwięku, od którego może zależeć powodzenie całego przedsięwzięcia. Najprostsze rozwiązania to mikrofon kierunkowy montowany na aparacie lub krawatowy, którym możemy nagrywać dźwięk bezprzewodowo. A wraz z rozbudową naszego warsztatu filmowego, możemy dodać do naszego arsenału kolorowe lampy, rig,  gimbal, greenscreen.
Zostało nam tylko skomponowanie kadru, zaplanowanie ruchu postaci i kamery, próby z aktorami i… można nagrywać.

Kadr – najmniejsza, statyczna jednostka filmu. Element ujęcia.
Ujęcie – suma kadrów od rozpoczęcia nagrywania do końca. Najmniejsza dynamiczna jednostka. Odcinek „taśmy” między dwoma najbliższymi połączeniami montażowymi (tak zwanymi sklejkami)
Scena/sekwencja – szereg połączonych ze sobą ujęć (kilkunastu, kilkudziesięciu). Utrwalony wycinek rzeczywistości nazywamy sceną w przypadku, gdy charakteryzuje go jedność miejsca i akcji. W innym wypadku nazywamy go sekwencją.
Plan – zawartość obrazowa kadru zależna od kąta widzenia kamery.
Sprawdź, jak dobrać sprzęt audio-wideo do programu Laboratoria przyszłości.

a_itmedia_LS_graf3.png

KROK 4. Montaż

Czas wrócić z planu filmowego i siąść do stołu montażowego. Spośród wielu programów do montażu mamy zarówno te najprostsze jak Camtasia czy Windows Movie Marker, jak i profesjonalne jak Avid, DaVinci Resolve czy Adobe Premiere Elements lub Adobe Premiere Pro. Osobiście preferuję ten ostatni, który w połączeniu z możliwościami Adobe After Effects daje niemal nieograniczone możliwości montażu audio-video oraz efektów specjalnych z wycinaniem tła i animacją zamaskowanych pól na czele.

Montaż dobrze jest zacząć od selekcji materiału i umieszczeniu go na linii montażowej (timeline) w programie. Następnie układamy w kolejności ujęcia, sekwencje i sceny, w razie potrzeby nakładając je na siebie przejściami. Osobno robimy korektę dźwięku, koloru, na koniec dokładamy efekty specjalne. Ostatnim krokiem jest eksport gotowego do emisji materiału z ustawieniami dopasowanymi do miejsca przeznaczenia (im lepszej jakości film, tym dłużej się będzie eksportował i będzie „cięższy”).

Kreatywny Start – profesjonalne narzędzia do tworzenia szkolnych filmów >

a_itmedia_LS_graf7.png

KROK 5. Emisja i promocja

Nasz film jest gotowy, pora pokazać go światu. Dziś próg wejścia do masowej widowni jest znacznie niższy niż kiedyś i właściwie każdy może go opublikować z domu. Przez to konkurencja jest spora i wymaga to od nas świadomych decyzji. Odpowiedzmy sobie na kilka pytań.

Do kogo chcemy dotrzeć? Do rodziców czy uczniów?

Gdzie chcemy film opublikować? Aktualnie najpopularniejszymi kanałami dotarcia do odbiorcy, w których możemy umieścić swoje filmy, są: szkolna strona WWW, szkolny kanał YouTube, szkolny Fanpage Facebook, konto na TikToku, LinkedIn czy Instagramie.

Jaki tytuł, opis, tagi, kategoria mogą zwiększyć oglądalność filmu?

Czy chcemy odpłatnie promować film? Możemy skorzystać z takich narzędzi jak Google Ads czy Menedżer reklam Facebook.

Czy nasz film jest technicznie dopasowany do wymagań platformy oraz różnych urządzeń, na których będzie odtwarzany?

Kiedy znamy już odpowiedzi, pozostało nam opublikować film i… cieszyć się liczbą widzów, lajków i komentarzy. I przygotowywać następny.

Mamy pomysł na film – co dalej?

To był krótki spacer po procesie tworzenia filmu. Jak z każdą nową kompetencją, pierwszy raz wydaje się trudny, póki nie spróbujemy. A gdy zrealizujemy pierwszy film, każdy kolejny będzie bardziej świadomy, łatwiejszy w realizacji i chętniej oglądany.

Możliwe, że ten artykuł zwiększył Twoją świadomość i poszerzył wiedzę na temat sztuki filmowej. Kolejnym krokiem jest doświadczenie w praktyce tworzenia scenariusza, przygotowania planu filmowego, manualnych ustawień aparatu, ustawienia światła i dźwięku, świadomego ruchu kamery i prowadzenia aktorów.

Wszystkich nauczycieli, którzy chcą zdobyć te umiejętności zapraszamy do ODN Akademia IT Media na praktyczne warsztaty z nagrywania i montażu filmu w szkole.

Szkolenie z nagrywania i montażu filmu w szkole – dowiedz się więcej >

Kurs Projekt filmowy w szkole – dowiedz się więcej >


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: