Marzenia o szkolnej ławce, czyli o dostępie do edukacji na świecie

Obchodzony niedawno Dzień Edukacji Narodowej, popularnie nazywany Dniem Nauczyciela, jest jedną ze stałych pozycji w kalendarzu szkolnym. To święto to dobra okazja do refleksji nad tym, jak prezentują się polskie szkoły w skali globalnej i z jakimi problemami z zakresu edukacji zmaga się świat.

Na wstępie warto podkreślić, że polski system oświaty od samych jego początków był wzorem dla innych. 14 października upamiętnia w końcu powstanie Komisji Edukacji Narodowej, która była pierwszą w Polsce i w Europie władzą oświatową o charakterze ministerstwa oświaty. I choć rodzice i uczniowie często narzekają i widzą liczne pola do poprawy w systemie polskiej edukacji, pamiętajmy, że Polska wciąż widnieje wysoko w światowych rankingach oceniających jakość oświaty, a poziom wykształcenia Polaków zawstydza wielu mieszkańców krajów znacznie lepiej prosperujących niż my (informacje podane wg Rankingu PISA).

Dzień Nauczyciela to święto, które obchodzi większość państw – czy to oficjalnie, czy zwyczajowo – a daty, podobnie jak w Polsce, uzależnione są od lokalnych wydarzeń związanych z edukacją. 5 października obchodzi się Światowy Dzień Nauczyciela, objęty patronatem UNESCO. Okazja ta jest często przyczynkiem do dyskusji nad poziomem oświaty i jej problemami w skali globalnej.

grafika_artykul_edukacja_swiat.jpg

Czy szkoła jest za karę?

Większości dzieci w Polsce szkoła kojarzy się przede wszystkim z przykrym obowiązkiem codziennego wstawania o poranku, odrabiania prac domowych, żmudnej nauki i ciężkimi powrotami z wakacji i ferii. Tymczasem dla wielu młodych ludzi na świecie szkolna ławka jest wymarzonym miejscem, które krótkoterminowo uwolniłoby ich od konieczności pracy na roli czy w przemyśle i zapewniłoby po prostu szczęśliwe dzieciństwo. W perspektywie dorosłego życia edukacja jest szansą na stabilną pracę i bezpieczną przyszłość. Niestety dane publikowane przez różnego rodzaju organizacje pokazują, że dla wielu młodych ludzi na świecie dostęp do edukacji wciąż jest i długo jeszcze będzie poza zasięgiem.

Analfabetyzm to wciąż palący problem


Mimo wagi, jaką od lat w skali globalnej przykłada się do edukacji, świat wciąż zmaga się z ogromnymi nierównościami, jeśli chodzi o dostęp do nauki. Bezpośrednim i najbardziej wymownym skutkiem wynikającym z niepobierania edukacji jest analfabetyzm. Okazuje się, że jego poziom sięga, w zależności od regionu, od kilku do kilkudziesięciu procent. Podczas gdy w Europie zaledwie 3% ludzi zalicza się do grona niepiśmiennych, to już w Ameryce Południowej, Azji i Afryce odsetek ten wynosi odpowiednio 15%, 33% i 50%. To ok. 775 milionów niepiśmiennych ludzi na całym świecie!

Edukacja w kontekście problemów współczesnego świata

Według najnowszego raportu UNESCO z lutego 2018 r. poświęconego dostępowi do edukacji na świecie wciąż 263 miliony dzieci nie korzystają z systemu oświaty. Oznacza to, że aż jedno na pięcioro dzieci nie siedzi w szkolnej ławie. Najniższy odsetek uczniów notuje się w krajach Afryki Subsaharyjskiej, gdzie ponad połowa dzieci nie pobiera edukacji nawet w podstawowym jej wymiarze. W skali świata problem braku edukacji występuje przede wszystkim w najbiedniejszych krajach. Bieda często występuje w połączeniu z fundamentalizmem religijnym. Wiąże się to nierozerwalnie z nierównym  dostępem do nauki. Dyskryminacja ze względu na płeć dotyka przede wszystkim dziewczynki. Również w krajach będących w stanie wojny lub trwałych konfliktów dostęp do nauki jest ograniczony lub zupełnie zablokowany. Wojny mają więc bezpośredni wpływ na poziom edukacji społeczeństw. Warto tu podkreślić, że relacja wojna-edukacja działa dwustronnie. ONZ przypisuje edukacji ważną rolę w procesie budowania pokoju na świecie – jednym z jej zadań jest uświadamianie konieczności podejmowania działań w  propagowaniu sprawiedliwości, równości i praw człowieka. Ten dział edukacji nazywa się edukacją dla pokoju.  

Nieustanna walka o lepsze jutro

Wspomagając rozwój edukacji na świecie, można przyczynić się do rozwoju jednostek i całych społeczeństw. A w efekcie dać dzieciom i nastolatkom szansę na lepszą przyszłość. Według raportu UNESCO jeden dodatkowy rok edukacji oznacza średnio aż 10% wyższy dochód dziecka w przyszłości. Oczywiście natychmiastowe wyrównanie szans na zdobycie wykształcenia na całym świecie jest niemożliwe, niemniej jednak światowe organizacje wciąż walczą o to, aby jak najwięcej dzieci mogło chodzić do szkoły. My również możemy dołożyć swoją cegiełkę do procesu budowania równego dostępu do oświaty, np. przez programy adopcyjne na odległość, wolontariaty czy po prostu finansowe wspieranie organizacji pomocowych, chociażby UNICEF-u, dla którego powszechny dostęp do edukacji na świecie jest jednym z celów strategicznych.

Jako rodzice dzieci korzystających z ustrukturyzowanego, zaawansowanego, powszechnie dostępnego i darmowego systemu edukacji powinniśmy mieć świadomość, że zaliczamy się do niezwykle uprzywilejowanej części społeczeństwa i że możliwość kształcenia się jest na wagę złota. Powinniśmy to uświadamiać także naszym dzieciom, które choć często narzekają na trudy związane z nauką, muszą zdawać sobie sprawę, że wiele maluchów dałoby wszystko, aby móc codziennie zasiadać w szkolnej ławce.



Źródła:

  • http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/fs48-one-five-children-adolescents-youth-out-school-2018-en.pdf
  • https://www.creativeassociatesinternational.com/stories/one-in-five-children-is-not-accessing-education-unesco-report/
  • http://uis.unesco.org/en/news/new-report-how-measure-equity-education
  • https://www.unicef.pl/O-nas/O-UNICEF/Cele-strategiczne-UNICEF/Cele-strategiczne-UNICEF/Kazde-dziecko-sie-uczy
  • https://misyjne.pl/misja/po-pierwsze-edukacja/
  • https://www.forbes.pl/kariera/polska-ma-jeden-z-najlepszych-systemow-edukacji-na-swiecie/zn3cdcx
  • https://rodzina.szkola.pl/2018/06/01/system-edukacji-w-polsce/


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: