Kiedy nauczyciel ma prawo do urlopu wychowawczego i jakie warunki należy spełnić celem uzyskania urlopu wychowawczego? Jakie są wyjątki od uprawnień nauczyciela związanych z rodzicielstwem? Kiedy nauczyciel ma prawo do zwolnienia od pracy i urlopu opiekuńczego?

Urlop wychowawczy dla nauczyciela

Na podstawie:

• art. 67a, art. 67b, art. 67c, art. 67d ust. 1, art. 67g ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762, oraz z 2022 r. poz. 935, 1116, 1700, 1730, oraz z 2023 r. poz. 984),
• art. 186 §1-§2 i §8 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz.1510, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz. 240 i 641).

Art. 186 ustawy Kodeks pracy:
„Art.  186.  Prawo do urlopu wychowawczego
§ 1. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia.
§ 2. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
§ 8. Urlop wychowawczy jest udzielany nie więcej niż w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu”.

Z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego nauczyciel występuje do dyrektora szkoły.

Wniosek ten powinien być zgłoszony co najmniej na 1 miesiąc przed wskazanym terminem rozpoczęcia tego urlopu.

Termin zakończenia urlopu wychowawczego powinien przypadać na dzień poprzedzający rozpoczęcie roku szkolnego i w takim przypadku termin udzielonego urlopu ulega odpowiedniemu skróceniu, a na wniosek nauczyciela – odpowiedniemu przedłużeniu.

Powyższy przepis nie ma zastosowania, jeżeli urlop wychowawczy został udzielony w wymiarze nieprzekraczającym 1 miesiąca.

Nauczyciel może zrezygnować z udzielonego mu urlopu wychowawczego:

1. w każdym czasie za zgodą dyrektora szkoły,
2. z początkiem roku szkolnego – po uprzednim zawiadomieniu dyrektora szkoły, co najmniej na 3 miesiące przed zamierzonym terminem podjęcia pracy.

W przypadku wykorzystania urlopu wychowawczego nauczyciel nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z dniem rozpoczęcia ferii szkolnych przypadających po zakończeniu urlopu wychowawczego.

W przypadku nauczyciela, który w związku z rozpoczęciem urlopu wychowawczego nie mógł wykorzystać przypadającego w okresie letnich ferii szkolnych urlopu wypoczynkowego, do którego nabył prawo – termin zakończenia urlopu wychowawczego powinien przypadać na koniec zajęć szkolnych.

Nauczyciel uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć dyrektorowi szkoły pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy oraz odpowiednio obniżenie wymiaru zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru zatrudnienia w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu.

Dyrektor szkoły jest obowiązany uwzględnić wniosek nauczyciela w trybie wskazanym w ustawie Karta Nauczyciela (art. 67d ust. 2-5).

Nauczyciel nieposiadający prawa do urlopu wychowawczego, opiekujący się dzieckiem, do ukończenia przez nie 8. roku życia, może złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o obniżenie jego wymiaru czasu pracy oraz odpowiednio obniżenie wymiaru zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru zatrudnienia w okresie nie dłuższym niż do ukończenia przez dziecko 8. roku życia. Zawartość wniosku oraz sposób postępowania dyrektora szkoły dotyczący rozpatrzenia wniosku nauczyciela, który nie posiada prawa do urlopu wychowawczego zostały określone w ustawie Karta Nauczyciela (art. 67g ust. 2-7).

Uprawnienia nauczyciela związane z rodzicielstwem

Na podstawie:

• art. 67e, art. 67f, art. 69 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762, oraz z 2022 r. poz. 935, 1116, 1700, 1730, oraz z 2023 r. poz. 984).

Nauczycielowi,  który wychowuje przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia tego może korzystać jedno z nich.

Nauczycielowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem, określone w Kodeksie pracy, jeśli przepisy ustawy Karta Nauczyciela nie stanowią inaczej (urlop macierzyński, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop rodzicielski, urlop ojcowski, urlop wychowawczy) z wyjątkiem uprawnień, które dotyczą elastycznej organizacji pracy dla nauczyciela, który wychowuje dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia.

Za elastyczną organizację pracy uważa się:

• pracę zdalną,
• przerywany system czasu pracy, system skróconego tygodnia pracy, system czasu pracy świadczonej wyłącznie w piątki, soboty, niedzielę i święta,
• rozkłady czasu pracy, które pozwalają na różne godziny rozpoczynania pracy i indywidualny rozkład czasu pracy,
• obniżenie wymiaru czasu pracy.

W razie gdy czas pracy nauczycielki karmiącej dziecko wynosi ponad 4 godziny ciągłej pracy dziennie, przysługuje jej prawo korzystania z jednej godziny przerwy wliczanej do czasu pracy.

Zwolnienie od pracy i urlop opiekuńczy

Na podstawie:

• art.68a ust. 1-2 i art. 68b ust. 1-2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762, oraz z 2022 r. poz. 935, 1116, 1700, 1730, oraz z 2023 r. poz. 984);
• art. 1731 §1-§5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz.1510, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz.240 i 641).

Nauczyciel ma prawo do zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność nauczyciela, w wymiarze 2 dni w roku kalendarzowym, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia nauczyciela.

Dyrektor szkoły jest obowiązany udzielić nauczycielowi zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony w postaci papierowej lub elektronicznej najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Nauczycielowi przysługuje bezpłatny urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

Przy udzielaniu nauczycielowi bezpłatnego urlopu opiekuńczego, stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału siódmego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, które określają:

1. za członka rodziny uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka,
2. urlopu opiekuńczego udziela się nauczycielowi w te dni, które są dla nauczyciela dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem zajęć,
3. urlopu udziela się na wniosek nauczyciela złożony w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

We wniosku wskazuje się imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez nauczyciela oraz w przypadku członka rodziny – stopień pokrewieństwa z nauczycielem lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny – adres zamieszkania tej osoby.

Wniosek nauczyciela o udzielenie urlopu opiekuńczego – pobierz TUTAJ.







Danuta Skrzypek
Edukator, menadżer oświaty, wieloletni dyrektor szkoły, specjalista organizacji procesu kształcenia i zarządzania jakością pracy szkoły, zdobywczyni licencji na prowadzenie grantów kuratoryjnych w zakresie: dokumentacji pracy szkoły, bezpieczeństwa uczniów, planowania procesu dydaktyczno-wychowawczego w świetle podstawy programowej kształcenia ogólnego, nauczyciel biologii i chemii w szkołach różnych typów. Laureatka licznych nagród kuratoryjnych i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN.

Dokładamy wszelkich starań w celu umieszczania prawdziwych i pełnych informacji. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone w artykule informacje lub ewentualne błędy czy braki w artykule.