Szanowny Turysto - pomysł, aby wyruszyć w góry kiełkował już w Twojej głowie od dłuższego czasu, ale zawsze na przeszkodzie stawały Ci rozmaite wątpliwości? Zapewne wiele z nich wynikało bardziej z obawy przed nieznanym, niż z obiektywnych okoliczności. Właśnie dlatego mamy dla Ciebie rozwiązanie! Cyklicznie na portalu Librus Rodzina będziemy zamieszczać porady, dzięki którym bez obaw i z wielką radością rozpoczniesz górskie spacery!

Pragniesz wędrować po górach, zabrać ze sobą swoją rodzinę, doświadczyć wiele wspaniałych chwil i… przeżyć, czyli wrócić z wycieczki w pełnym zdrowiu, zadowoleni i szczęśliwi. Czy to jest możliwe? Oczywiście, ale pod pewnymi konkretnymi warunkami. Należy wcześniej odpowiednio się do tej wyprawy przygotować i wszystko wcześniej zaplanować. Jak to zrobić?

Poznaj Wasze możliwości i wybierz odpowiednią trasę

Po pierwsze weź pod uwagę stan zdrowia i kondycji fizycznej wszystkich uczestników wycieczki i przewidywane trudności. Dostosuj wysiłek do najsłabszego uczestnika. Tak! To nie błąd - do najsłabszego, a nie najsilniejszego, jak robi wielu zbyt ambitnych organizatorów wolnego czasu. W przeciwnym razie zmienisz przyjemność w gehennę słabszych. Idąc w góry, nie wolno stosować się do słów Adama Mickiewicza: „Mierz siły na zamiary, nie zamiar według sił”. Wręcz przeciwnie, należy wybrać taki cel, jakiemu możecie aktualnie sprostać i który nie doprowadzi Was do niezadowolenia, niesnasek w rodzinie czy górskiej tragedii.

Skoro wiesz, jakie są możliwości Twoich najbliższych i zdajesz sobie również sprawę z tego, ile Ty potrafisz wytrzymać - możesz określić długość i sumę podejść hipotetycznej trasy, zostawiając na początek pewien margines bezpieczeństwa. Z biegiem czasu, z wycieczki na wycieczkę, zauważysz, że można trochę wydłużać planowane trasy. Skoro na poprzedniej wycieczce udało się przejść przykładowo: 6 kilometrów, wdrapując się 200 metrów pod górę i wszyscy to wytrzymali, to z pewnością będą potrafili przejść trasę o długości 8 kilometrów, mającą 300 metrów podejścia pod górę (i zejścia). Każda kolejna wycieczka będzie wzmacniała fizycznie i psychicznie Twoją rodzinę. Ponadto zaczniecie gromadzić coraz więcej własnych doświadczeń, które z pewnością pozwolą lepiej zrozumieć książkowe reguły napisane przez praktyków turystyki.

Zabierz odpowiednią mapę… najlepiej dwie

Podstawowym narzędziem pomocnym przy planowaniu konkretnych tras będzie mapa turystyczna obszaru, który zamierzasz zwiedzać. Mapy papierowe (często też pokryte wodoodpornym materiałem) nabędziesz w księgarniach. Mapy znajdziesz także w formie cyfrowej w Internecie. Może to być zarówno GPS, mapa Google - pozwalająca m.in. zaplanować dojazd do miejsca wycieczki oraz mająca opcję pokazania wyglądu terenu w postaci zdjęcia satelitarnego - jak i inne mapy czy aplikacje. Godna polecenia jest internetowa mapa turystyczna, która pozwala zaplanować trasę od punktu wyjścia, przez punkty pośrednie aż do punktu końcowego, podając sumę odległości i sumę podejść planowanej trasy. Pomimo tego, że mapy cyfrowe są wspaniałe, mają one pewną paskudną wadę - przestają działać, jeśli Twój telefon lub smartfon ma wyczerpaną baterię. Dodatkowo wiele z aplikacji wymaga zasięgu sygnału telefonicznego, z czym w głębokich i krętych dolinach górskich bywa różnie. Dlatego też poza elektroniką warto posiadać papierową (odporną na wilgoć) mapę, a czasami podczas mgły nie zaszkodzi mieć także kompas, który pomoże w ustaleniu swojego położenia na mapie i naszego ustawienia względem stron świata.

Pamiętaj o transporcie publicznym

Ważnym elementem planowania trasy wycieczki jest to, aby łatwo móc wejść na szlak z miejsca, do którego dojedziemy środkiem transportu miejskiego, a następnie wrócić ze szlaku niedaleko przystanku. Wielu posiadaczy samochodów uważa, że najlepiej na szlak wyjść prosto ze swojego auta - nie zawsze to prawda. Pojemność parkingów jest ograniczona, a przy punktach wejścia na najbardziej atrakcyjne szlaki może okazać się, że najzwyczajniej brakuje miejsca, aby zostawić swój samochód. Ta przykrość często spotyka osoby, pragnące dojść do Morskiego Oka. W Tatrzańskim Parku Narodowym istnieje internetowy system rezerwacji miejsc parkingowych na Palenicy Białczańskiej – bez wcześniejszej rezerwacji niezwykle trudno znaleźć tam miejsce do zaparkowania, a każdy odleglejszy parking wydłuża dojście do wejścia na szlak o przykry i nużący odcinek przejścia szosą. Alternatywą dla kłopotów z poszukiwaniem miejsca parkingowego jest skorzystanie ze środków komunikacji publicznej, dzięki czemu nie tracimy czasu ani energii na cele niezwiązane z samą wędrówką górską. Można planować trasy przelotowe z punktu A do punktu B oraz trasy typu pętla, czyli z punktu A, przez punkt B, C itd. aż do punktu A. Trasy przelotowe są trudniejsze do zaplanowania ze względów logistycznych, jeśli korzystasz ze swojego samochodu - wymagają korzystania z komunikacji, aby dotrzeć ponownie do naszego środka transportu. Trasy typu pętla są pod tym względem wygodniejsze.

Nie daj się zaskoczyć pogodzie

Kolejnym ważnym elementem planowania trasy jest znalezienie miejsc, w których można: schronić się przed ewentualnymi opadami, skorzystać z toalety lub zakupić coś do jedzenia i picia (jeśli okazałoby się, że zapasy w plecaku nie wystarczą). Takimi miejscami są schroniska, herbaciarnie, bufety i schrony. Należy jednak brać pod uwagę, że te miejsca są z reguły wręcz oblegane innych (takich jak Ty) miłośników samotności, ciszy i spokoju. Warto więc na etapie planowania wycieczki przewidzieć zabranie odpowiedniej ilości i rodzaju prowiantu.

Wszelkie plany mogą jednak spalić na panewce, jeśli nie weźmiemy pod uwagę zmienne jak kalejdoskopie pogody w górach. Dobra prognoza pogody jest niezbędna, przy czym - trzeba wiedzieć, że im dłuższego horyzontu czasowego dotyczy prognoza, tym bardziej może być ona zawodna. Na obecnym etapie rozwoju meteorologii można jednak przyjąć, że jeśli sprawdzimy prognozę tuż przez rozpoczęciem wyprawy, to jest duża szansa, że pogoda nas nie zaskoczy.

Przebieg procesów fizycznych w atmosferze w górach ma pewne prawidłowości. Warto je poznać i korzystać z tej wiedzy przy planowaniu wycieczek. Latem często występuje następujący schemat: rano bezchmurne niebo zaprasza do wyjścia w góry. Przed południem następuje rozwój chmur kłębiastych, które wypiętrzają się w chmury burzowe. Koło południa lub wczesnym popołudniem zaczyna padać przelotny deszcz i co gorsza pojawiają się wyładowania elektryczne (pioruny). Dlatego warto w taki sposób zaplanować harmonogram wycieczki, aby wyjść na trasę jak najwcześniej i około południa zejść już w rejon schronisk ze zdobytych wcześniej szczytów.

Mam nadzieję, że te kilka uwag będzie pomocne w zaplanowaniu swojej udanej i bezpiecznej wycieczki, dzięki czemu zyskasz w oczach rodziny miano wygi górskich szlaków.


Marek Kot, główny specjalista ds. edukacji w Tatrzańskim Parku Narodowym, przewodnik tatrzański, instruktor przewodnictwa PTTK.