Czy psychiatra czyta w myślach? Na czym polega psychoterapia? Czy leki przeciwpsychotyczne “ogłupiają”? Kogo dotyczy tajemnica lekarska? Pytania te dotyczą psychiatrii, która staje się coraz mniej tematem tabu, ale wciąż trudno znaleźć na nie wiarygodne odpowiedzi. Jeśli interesujesz się zagadnieniami z zakresu psychiatrii, koniecznie zajrzyj do poradnika Rzecznika Praw Pacjenta, który został przygotowany z myślą o dzieciach i młodzieży oraz ich rodzicach i opiekunach.

Wiele młodych pacjentów doświadczających kryzysów psychicznych zadawało Rzecznikowi pytania dotyczące leczenia, postępowania z pacjentem oraz próśb o wskazanie, gdzie szukać pomocy. Pacjenci chcą być bardziej świadomi swojej sytuacji związanej z chorobą. W dobie łatwo dostępnych, ale nie zawsze rzetelnych informacji Rzecznik postanowił odpowiedzieć na sygnały od nastoletnich pacjentów oddziałów psychiatrii i stworzyć poradnik dla dzieci i młodzieży, a także rodziców i opiekunów na temat zdrowia psychicznego. Autorami pytań są pacjenci oddziałów psychiatrii z całej Polski. Opracowanie poradnika jest niezwykle istotnym projektem z punktu widzenia młodego człowieka. Intencją Rzecznika jest stworzenie miejsca, gdzie dzieci i młodzież będą mogły znaleźć wartościowe, prawdziwe informacje na nurtujące je kwestie dotyczące zdrowia psychicznego oraz uniknąć niesprawdzonych, nieprawdziwych informacji, które można znaleźć w Internecie.

Poradnik został podzielony na sekcje dotyczące zdrowia psychicznego, leków, miejsc, gdzie można się leczyć, kto nas leczy oraz praw pacjenta. Poniżej przykładowe pytania, na które odpowiedzi można znaleźć w poradniku.

• Czy psychologa obowiązuje “tajemnica lekarska"?
  
  Psychologa nie obowiązuje tajemnica lekarska, ponieważ psycholog nie jest zawodem medycznym. Psychologa obowiązuje tajemnica zawodowa. Obowiązek tajemnicy wynika z ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (art. 14 ust. 1 ustawy). Tajemnica jednak nie obowiązuje, gdy tak mówią inne przepisy albo poważnie jest zagrożone życie lub zdrowie osoby korzystającej z pomocy psychologa lub innych osób.

• Co zrobić, gdy rodzice nie wyrażają zgody na psychoterapię/pomoc psychologiczną?
  
  Nikt nie może Ci odmówić rozmowy diagnostycznej, by zorientować się, jak poważny jest Twój problem, nawet wtedy, gdy Twoi rodzice o tym nie wiedzą lub się na to nie zgadzają. Jeśli jesteś w poważnym zagrożeniu życia lub zdrowia i zwlekanie z pomocą może Ci bardzo zaszkodzić, zdanie rodziców nie będzie miało też decydującego znaczenia. Liczy się to, czego potrzebujesz dla ratowania zdrowia i życia w danej chwili. We wszystkich innych sytuacjach zgoda rodzica jest wymagana na leczenie, w tym również psychoterapię i pomoc psychologiczną.
  
  Dlaczego Twoi rodzice nie chcą być uzyskała/uzyskał pomoc? Może nie rozumieją, jak bardzo jej potrzebujesz? Może są zbyt skonfliktowani, by wspólnie podjąć jedną decyzję? Nie ma jednak sytuacji bez wyjścia. W podobnych sytuacjach zdanie decydujące może należeć do sądu rodzinnego. To on może wyrazić zgodę na Twoje leczenie, nawet wbrew opinii rodziców. Najlepiej, by o takiej sprawie sąd poinformowany został przez zaufanego dorosłego – wychowawcę, psychologa, pedagoga szkolnego. Również Ty sam możesz napisać pismo do sądu, a sąd może rozpocząć tak zwaną sprawę „z urzędu”. Sprawa z urzędu to sprawa, w której sąd sam decyduje, że musi podjąć jakieś działania. W przypadku sprawy „z urzędu” sąd nie potrzebuje żadnego wniosku od osoby z zewnątrz. Oczywiście pismo napisane do sądu mogłoby być traktowane jako taki wniosek. Jednak dziecko poniżej 13. roku życia nie posiada możliwości oficjalnego składania pism do instytucji państwowych. Pismo napisane przez dziecko poniżej 13. roku życia możemy nazwać impulsem dla sądu, aby sam podjął działania.

• Co zrobić, kiedy rodzice nie pozwalają mi mówić o sytuacji w domu (np. alkoholizm) podczas wizyty pracownika socjalnego?
  
  Jeżeli chcemy powiedzieć prawdę i jesteśmy na to zdecydowani, to zakaz rodzica nie obowiązuje. Wszystkie niepokojące sytuacje muszą być zgłaszane odpowiednim instytucjom. Jeżeli obawiamy się reakcji rodzica po opuszczeniu mieszkania przez wspomnianego pracownika socjalnego, warto zgłosić taką sprawę wtedy, gdy rodzice są nieobecni, np. w szkole lub podczas nieobecności rodziców skontaktować się z Telefonem Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 80 12 12 12.