Jak prawo oświatowe definiuje oddział przygotowawczy? Kiedy można przyjąć ucznia do szkoły na podstawie dokumentów? Kiedy można przyjąć ucznia do szkoły na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej? Kto przeprowadza rozmowę kwalifikacyjną z uczniem? Jak długo trwa okres nauki w oddziale przygotowawczym? Ile godzin przeznacza się w tygodniowym rozkładzie zajęć na realizację obowiązkowych zajęć w oddziale przygotowawczym? Czy w oddziale przygotowawczym może odbywać się nauka w klasach łączonych? Jak zorganizować naukę języka polskiego w oddziale przygotowawczym? Czy uczniowie z zagranicy mogą pobierać naukę języka i kultury kraju swojego pochodzenia? Te i wiele innych pytań w ostatnich dniach otrzymuję od nauczycieli i dyrektorów. Odpowiedzi na te najczęściej się pojawiające w poniższym artykule.

Aktualizacja przepisów – czytaj tutaj.

Definicja oddziału przygotowawczego

Na podstawie:

• art. 4 pkt 13 ustawy z dnia 4 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082).

Obecna sytuacja w Polsce stawia przed dyrektorami szkół wyzwanie związane z przyjęciem m.in. ukraińskich uczniów do polskich szkół. Istniejące regulacje prawne pozwalają w trakcie roku szkolnego 2021/2022 tworzyć w szkole oddziały przygotowawcze dla tych uczniów. Oddziały takie mogą tworzyć w szkole organy prowadzące. W przekazie medialnym wielu przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego wskazuje gotowość tworzenia takich oddziałów na terenie szkół, dla których dana jednostka samorządu terytorialnego jest organem prowadzącym.

Oddział przygotowawczy to oddział szkolny dla osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach edukacji innych państw i nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Dotyczy to również uczniów, którzy wykazują zaburzenia w komunikacji oraz trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, co wymaga dostosowania procesu i organizacji kształcenia do ich potrzeb i możliwości edukacyjnych. W szczególności – poprzez odpowiednią organizację zajęć dydaktycznych oraz naukę języka polskiego.

Obowiązkiem dyrektora szkoły, który będzie przyjmował uczniów do oddziału przygotowawczego, są działania związane z:

1. kwalifikowaniem uczniów do odpowiedniego poziomu klasy zgodnie z obowiązującym prawem;
2. współpracą z organem prowadzącym w zakresie uzyskania zgody na powstanie w szkole oddziału lub oddziałów przygotowawczych;
3. zatwierdzeniem przez organ prowadzący aneksu do arkusza organizacji szkoły na rok szkolny 2021/22, który dotyczy zmian w organizacji pracy szkoły wynikających z utworzenia w szkole oddziału lub oddziałów przygotowawczych;
4. powołaniem zespołu nauczycieli do kwalifikacji uczniów do oddziału przygotowawczego;
5. utworzeniem oddziału lub oddziałów przygotowawczych w szkole.

Przyjęcie do szkoły ucznia przybywającego z zagranicy na podstawie dokumentów lub na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej

Na podstawie:

• art. 165 ust. 1-2 ustawy z dnia 4 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082);
• §2, §4, §6, §11-§12 rozp. MEN z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2020 r.; poz. 1283).

Uczeń przybywający z zagranicy jest przyjmowany do danego typu publicznej polskiej szkoły (szkoła podstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, branżowa szkoła I stopnia, branżowa szkołą II stopnia, szkoła policealna) i kwalifikowany do odpowiedniej klasy w szkole przede wszystkim na podstawie dokumentów i innych wymagań wskazanych w ww. rozporządzeniu.

Dokumenty, na podstawie których uczeń przybywający z zagranicy jest przyjmowany do szkoły, są wiodące dla dyrektora w postępowaniu, które jest związane z przyjęciem tego ucznia do szkoły.

Przez dokumenty należy rozumieć:

1) świadectwo, zaświadczenie lub inny dokument stwierdzający ukończenie szkoły lub kolejnego etapu edukacji za granicą,

lub

2) świadectwo, zaświadczenie lub inny dokument wydane przez szkołę za granicą, potwierdzające uczęszczanie ucznia przybywającego z zagranicy do szkoły za granicą i wskazujące klasę lub etap edukacji, który uczeń ukończył w szkole za granicą.

Konieczny jest również dokument potwierdzający sumę lat nauki szkolnej ucznia lub pisemne oświadczenie dotyczące sumy lat nauki szkolnej ucznia, złożone przez rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia, jeżeli ustalenie sumy lat nauki szkolnej nie jest możliwe na podstawie świadectwa, zaświadczenia lub innego dokumentu.

Uczeń przybywający z zagranicy może być kwalifikowany do odpowiedniej klasy w szkole także z uwzględnieniem wieku ucznia lub opinii rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia wyrażonej w formie ustnej lub pisemnej.

Jeżeli uczeń przybywający z zagranicy nie może przedłożyć dokumentów, to zostaje zakwalifikowany do odpowiedniej klasy na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej.
Termin rozmowy kwalifikacyjnej ustala dyrektor publicznej szkoły.
Rozmowę kwalifikacyjną przeprowadza dyrektor publicznej szkoły, z udziałem, w razie potrzeby, nauczyciela lub nauczycieli.

W przypadku ucznia przybywającego z zagranicy, który nie zna języka polskiego, rozmowę kwalifikacyjną przeprowadza się w języku obcym, którym posługuje się uczeń.
W razie potrzeby należy zapewnić w rozmowie kwalifikacyjnej udział osoby władającej językiem obcym, którym posługuje się uczeń.

Organizacja oddziału przygotowawczego w szkole

Na podstawie:

• art. 165 ust. 7 i ust. 9 oraz ust. 11-14 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tj. Dz. U z 2021 r. poz. 1082 );
• §16 rozp. MEN z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2020 r.; poz. 1283).

Organ prowadzący szkołę może zorganizować oddział przygotowawczy w szkole, w której uczniowie realizują naukę zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego. Dotyczy to uczniów, którzy wymagają dostosowania procesu kształcenia do ich potrzeb i możliwości edukacyjnych, a także dostosowania formy organizacyjnej wspomagającej efektywność ich kształcenia:

• niebędących obywatelami polskimi, podlegającym obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki;
• będących obywatelami polskimi, podlegającym obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.

Należy pamiętać:

• Oddział przygotowawczy może być zorganizowany także w trakcie roku szkolnego w przypadku przyjęcia w trakcie roku szkolnego do szkoły znacznej liczby uczniów, którzy mogą być zakwalifikowani do tego oddziału.
• Liczba uczniów w oddziale przygotowawczym nie może przekroczyć 15 uczniów.
• Do oddziału przygotowawczego na wniosek rodzica, za zgoda organu prowadzącego szkołę, w której utworzono ten oddział, w ramach posiadanych środków, mogą uczęszczać uczniowie innej szkoły, z uwzględnieniem przepisów wskazanych w ustawie, które dotyczą bezpiecznej drogi ucznia do szkoły.
• Okres nauki ucznia w oddziale przygotowawczym trwa do zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych w roku szkolnym, w którym uczeń został zakwalifikowany do oddziału przygotowawczego. Okres nauki ucznia w oddziale przygotowawczym, w zależności od postępów w nauce ucznia i jego potrzeb edukacyjnych, może zostać skrócony albo przedłużony, nie dłużej niż o jeden rok szkolny. Decyzję o skróceniu albo przedłużeniu okresu nauki ucznia w oddziale przygotowawczym podejmuje rada pedagogiczna na wniosek nauczycieli, którzy uczą ucznia, pedagoga lub psychologa.
• Oddziału przygotowawczego nie organizuje się w szkołach artystycznych, szkołach specjalnych, szkołach sportowych, szkołach mistrzostwa sportowego, szkołach dla dorosłych, szkołach policealnych i branżowych szkołach II stopnia.
• Dyrektor szkoły, w której utworzono oddział przygotowawczy, powołuje zespół kwalifikacyjny uczniów do tego oddziału. W skład zespołu wchodzi dwóch nauczycieli, pedagog lub psycholog.
• Zajęcia edukacyjne w oddziale przygotowawczym prowadzą nauczyciele poszczególnych zajęć edukacyjnych, którzy mogą być wspomagani przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia ucznia.
• Zajęcia w oddziale przygotowawczym są prowadzone według realizowanych w szkole programów nauczania z dostosowaniem metod i form ich realizacji do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów.

Na realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych w oddziale przygotowawczym przeznacza się w tygodniowym rozkładzie zajęć poniższą liczbę godzin:

• w szkole podstawowej dla klas I-III – nie mniejszą niż 20 godzin tygodniowo;
• szkole podstawowej dla klas IV-VI – nie mniejsza niż 23 godziny tygodniowo;
• w szkole podstawowej dla klas VII-VIII – nie mniejszą niż 25 godzin tygodniowo;
• w szkole ponadpodstawowej – nie mniejszą niż 26 godzin tygodniowo.

W oddziale przygotowawczym dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych odpowiednio dla klas:

• I-III szkoły podstawowej;
• IV-VI szkoły podstawowej;
• VII i VIII szkoły podstawowej;
• I i II liceum ogólnokształcącego, klas I-III technikum i branżowej szkoły I stopnia;
• III i IV liceum ogólnokształcącego i klas III-V technikum.

W oddziale przygotowawczym w ramach ww. tygodniowego wymiaru godzin prowadzi się naukę języka polskiego według programu nauczania opracowanego na podstawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców, zgodnie z rozp. MEN z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców (Dz. U. Nr 61, poz. 306).

Realizacja nauki języka polskiego w oddziale przygotowawczym według programu nauczania opracowanego na podstawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców odbywa się w wymiarze nie niższym niż 3 godziny tygodniowo.

Głównym założeniem ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców jest kształcenie kompetencji językowych oraz rozwijanie kompetencji komunikacyjnych, które są rozumiane jako zdolność do posługiwania się językiem polskim w sposób skuteczny i dostosowany do sytuacji społecznej, w jakiej proces komunikacji przebiega.

W trakcie nauki języka polskiego dla cudzoziemców uczeń powinien zapoznać się ze specyfiką i warunkami życia w Polsce, strukturą społeczną, kulturą i panującymi zwyczajami. Istotne jest również, aby wyposażyć ucznia w niezbędną wiedzę kulturową i słownictwo, pozwalające na zaaklimatyzowanie się cudzoziemca w nowym otoczeniu, zintegrowanie ze społecznością lokalną lub kontynuowanie nauki.

Nauka języka polskiego dla cudzoziemców jest podzielona na cztery części, odpowiadające poszczególnym poziomom biegłości językowej (A1, A2, B1 lub B2), umożliwia dostosowanie nauki do potrzeb osób uczących się, np. ich wieku, poziomu posiadanej wiedzy i umiejętności, możliwości poznawczych i długości pobytu w Polsce.

Ramowy program kursów nauki języka polskiego zawiera:

• informacje wstępne;
• cele kształcenia;
• sposoby osiągania celów w zakresie trzech podstawowych sprawności językowych jakimi są: rozumienie, mówienie, pisanie;
• osiągnięcia na każdym poziomie biegłości językowej (A1, A2, B1, B2), które dotyczą podstawowego poziomu wiedzy i umiejętności w zakresie sprawności językowych;
• rozkłady godzin.

Nauka języka i kultury kraju pochodzenia

Na podstawie:

• art. 165 ust. 15 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tj. Dz. U z 2021 r. poz. 1082 );
• §20-§22 rozp. MEN z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2020 r.; poz. 1283).

Dla uczniów niebędących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu, placówka dyplomatyczna lub konsularna kraju pochodzenia działająca w Polsce albo stowarzyszenie kulturalno-oświatowe danej narodowości mogą organizować w szkole, w porozumieniu z dyrektorem szkoły i za zgodą organu prowadzącego, naukę języka i kultury kraju pochodzenia, jeśli do udziału w tym kształceniu zostanie zgłoszonych co najmniej 7 uczniów.

Łączny wymiar godzin nauki języka i kultury kraju pochodzenia nie może być większy niż 5 godzin lekcyjnych tygodniowo.

Dyrektor szkoły, w porozumieniu z placówką dyplomatyczną lub konsularną lub stowarzyszeniem, ustala dni tygodnia i godziny, w których może odbywać się w szkole nauka języka i kultury kraju pochodzenia.

Szkoła udostępnia nieodpłatnie pomieszczenia i pomoce dydaktyczne na realizację naukę języka i kultury kraju pochodzenia.

Uczniom niebędącym obywatelami polskimi może być przyznane stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania na warunkach wskazanych w rozporządzeniu.



Danuta Skrzypek
Edukator, menadżer oświaty, wieloletni dyrektor szkoły, specjalista organizacji procesu kształcenia i zarządzania jakością pracy szkoły, zdobywczyni licencji na prowadzenie grantów kuratoryjnych w zakresie: dokumentacji pracy szkoły, bezpieczeństwa uczniów, planowania procesu dydaktyczno-wychowawczego w świetle podstawy programowej kształcenia ogólnego, nauczyciel biologii i chemii w szkołach różnych typów. Laureatka licznych nagród kuratoryjnych i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN.

Dokładamy wszelkich starań w celu umieszczania prawdziwych i pełnych informacji. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone w artykule informacje lub ewentualne błędy czy braki w artykule.