Zgodnie z nowymi regulacjami prawnymi od 25 marca szkoły rozpoczęły nauczanie zdalne. W związku z wejściem w życie nowych przepisów pojawiło się wiele pytań, jak dokładnie ma wyglądać nowa organizacja pracy szkoły.

Poniżej prezentujemy wybrane pytania oraz odpowiedzi przygotowane przez ekspertów Centrum Kształcenia Nauczycieli LIBRUS. W najbliższych dniach będziemy publikować kolejne pytania i odpowiedzi.

1. Jak ustalać treści podstawy programowej kształcenia ogólnego do realizacji w poszczególnych oddziałach w kształceniu na odległość, jeśli chodzi o pracę w oparciu o zajęcia interdyscyplinarne np. metodą projektu?

Jednym z zadań dyrektora szkoły w kształceniu na odległość jest ustalanie we współpracy z nauczycielami tygodniowego zakresu treści nauczania do zrealizowania w poszczególnych oddziałach. Realizacja treści podstawy programowej jest związana z koniecznością doboru przez nauczyciela optymalnej metody nauczania również w warunkach kształcenia na odległość. Metodą, która jest wskazana do realizacji z uczniami w podstawie programowej kształcenia ogólnego, która zakłada ich ogromną samodzielność i odpowiedzialność, pozwala rozwijać kreatywność i przedsiębiorczość oraz umiejętność samooceny, jest praca metodą projektu. Projekty swoim zakresem mogą obejmować kilka zajęć edukacyjnych. W zaplanowaniu treści tygodniowego zakresu nauczania warto wykorzystać interdyscyplinarność, którą ta metoda daje.

Przykładowe planowanie treści nauczania przez nauczycieli kilku zajęć edukacyjnych w tym samym czasie:

• treści nauczania techniki na II etapie edukacyjnym obejmują między innymi racjonalne gospodarowanie różnorodnymi materiałami oraz zasady segregowania i przetwarzania odpadów z różnych materiałów oraz elementów elektronicznych;
• treści dotyczące segregowania i przetwarzania odpadów może realizować również nauczyciel biologii, omawiając zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska;
• nauczyciel języka polskiego może rozwijać kompetencje uczniów dotyczące form przekazu, prosząc o napisanie np. listu otwartego do określonej instytucji, która zajmuje się segregowaniem odpadów;
• nauczyciel matematyki może z uczniami rozwijać umiejętności związane z liczeniem objętości na przykładach związanych z tą tematyką;
• nauczyciele języków obcych mogą realizować treści swoich zajęć w oparciu o omówienie sposobów segregowania odpadów w krajach, których języki obce są nauczane w szkole;
• nauczyciel plastyki, mając na uwadze rozwijanie u uczniów wyobraźni twórczej i kreatywnego myślenia, może zlecić uczniom wykonanie rysunku ciekawego kształtu kontenera na śmieci.

Uwagę zwraca fakt, że nauczyciele, planując w obrębie tygodnia realizację treści nauczania, mogą integrować się wokół wydarzeń, postaci, przerabianej lektury albo wskazanego dla uczniów do oglądania lub wysłuchania programu z oferty edukacyjnej telewizji lub radia.

Interdyscyplinarność w kształceniu na odległość daje nauczycielowi szansę na zrealizowanie zaplanowanych treści nauczania do końca zajęć dydaktyczno-wychowawczych w tym roku szkolnym. Dodatkowo rozwija umiejętności wskazane w podstawie programowej kształcenia ogólnego, które stanowią bazę kształcenia kompetencji kluczowych, tak ważnych dla kształcenia młodego człowieka we współczesnym świecie.

2. Dyrektor, nauczyciel, rodzic. Co ich łączy w ostatnich dniach? Przekrwione oczy, od wpatrywania się w ekran komputera, dziesiątki rozmów telefonicznych i napięcie wynikające z oczekiwania na…??? Na tle tych obrazów wyłania się ważne pytanie: jak zarządzać szkołą w czasie kryzysu?

Po pierwsze należy przyjąć, że towarzyszący, na początku, kryzysowi chaos jest naturalny.  Ani dyrektor, ani nauczyciel, ani rodzic nie powinien go interpretować jako wyraz słabości. Natłok informacji i dynamika zmian przytłaczają. W chwili wystąpienia kryzysu przestają funkcjonować wypracowane, sprawdzone ścieżki postępowania. I nie ma jeszcze rozwiązań. Trzeba je wypracować.

Szkoła nigdy jeszcze nie pracowała w warunkach pandemii. Uświadomienie sobie tego faktu pozwala wziąć głęboki oddech i… przejść do kwestii drugiej: utworzenie w szkole zespołu kryzysowego. Dyrektor nie powinien wszystkiego brać na siebie. Dobrze, aby powołał zespół nauczycieli/liderów, którzy wespół z nim będą sprawnie i racjonalnie analizować sytuację i wspierać go w podejmowaniu decyzji. To podejmowanie decyzji jest niezwykle trudne, ponieważ ani dyrektor, ani liderzy nie mogą korzystać z własnego doświadczenia, bo taka sytuacja wcześniej się nie wydarzyła. Doświadczenia nie ma, a zagadnień, którym należy się przyjrzeć, jest bardzo dużo. To nie tylko nauczanie, ale także np. praca nauczycieli świetlicy, bibliotekarza, pedagoga, psychologa czy pracowników niepedagogicznych. Dobre zarządzanie liderów daje szansę na skrócenie czasu wychodzenia z chaosu. Zaufanie mądrości zespołu, który nie tylko opisuje faktyczny stan, ale dostrzega niebezpieczeństwo związane z potencjalnymi rozwiązaniami i wypracowuje alternatywne ścieżki, bardzo wesprze dyrektora.

Po trzecie, nie do przecenienia jest kwestia przekazywania informacji. Przyjrzyjmy się komunikacji tylko na drodze nauczyciel – uczeń czy nauczyciel – rodzic. Jeżeli zostawimy tę kwestię indywidualnemu działaniu, to pojawia się zagrożenie związane natłokiem i nieprzewidywalnością nadejścia informacji. Przekazywanie informacji należy ująć w rygory stałości i przewidywalności. Symulacja rozwiązania w planowaniu tygodniowym:

• Do piątku  do godziny 12:00 wszyscy nauczyciele uczący w danej klasie przesyłają  np. nauczycielowi świetlicy (któremu na czas nauczania zdalnego zostało przydzielone takie zadanie) pliki na kolejny tydzień.
• W poniedziałek do godziny 12:00 nauczyciel świetlicy przesyła rodzicowi i uczniowi plan pracy zdalnej na cały tydzień.
• W kolejny poniedziałek do 12:00 godziny rodzic lub uczeń odsyła na adres nauczyciela świetlicy wykonane prace.
• Nauczyciel świetlicy odsyła prace nauczycielom przedmiotu.

Może się okazać, że takie rozwiązanie z różnych powodów jest niemożliwe do wprowadzenia. Jednak każda szkoła musi wypracować własne, dzięki któremu stałość komunikacji będzie zachowana.

Po czwarte, zarządzanie w sytuacji kryzysu wymaga pochylenia się nad emocjami, które mu towarzyszą. Lęk, niepokój, niepewność, frustracja, panika i wiele innych stanów są naturalne dla sytuacji, której obecnie doświadczamy. Dyrektor nie mają wpływu na to, co przeżywa nauczyciel, rodzic,czy uczeń. Mają oni jednak wpływ na okoliczności, które są areną przeżywania tych emocji. Stałość kontaktu, opanowanie, spokój, pewne i precyzyjne  informacje  na pewno ułatwią funkcjonowanie wszystkich zaangażowanych osób.

3. Nauczyciel przesyła informacje, co uczeń ma obejrzeć, przeczytać czy odsłuchać i jak ma pracować z danym materiałem. Uczeń nie widzi nauczyciela na ekranie komputera. Czy takie nauczanie jest nauczaniem zgodnym z zasadami nauczania na odległość?

Tak. Nauczanie na odległość  może mieć różne formy. Pierwsza to nauczanie synchroniczne. Odbywa się ono w czasie rzeczywistym, tu i teraz. Uczeń  i nauczyciel są w bezpośrednim kontakcie. Obecność i aktywność obu stron jest w tym wypadku absolutnie konieczna. Taki proces dydaktyczny może niewiele się różnić od wcześniejszych  doświadczeń ucznia związanych z realnym przebywaniem w szkole. Uczeń rozmawia z nauczycielem, słucha, zadaje pytania. Otrzymuje od nauczyciela odpowiedź. Komunikują się w czasie rzeczywistym, w trakcie konkretnej lekcji. Takie kształcenie wymaga dobrych środków technicznych po obu stronach. Trzeba mieć na uwadze:

• czy komputer ucznia i nauczyciela jest wyposażony w kamerę,
• jaka jest przepustowość łącza internetowego, 
• czy uczeń może mieć dostęp do komputera w tym samym czasie, co nauczyciel itp. 

W sytuacji, której doświadczamy obecnie, dopiero testujemy możliwości jednej i drugiej strony w tym zakresie. Rozeznanie możliwości technicznych zarówno po stronie ucznia, jak i nauczyciela jest konieczna przed podjęciem takich działań. I skoordynowanie takiego zadania nałożył na dyrektora szkoły Minister Edukacji Narodowej.

Druga równoprawna forma kształcenia na odległość to model asynchroniczny. Ten sposób zakłada przekazywanie informacji bez bezpośredniego kontaktu ucznia z nauczycielem. Uczniowie otrzymują informacje dotyczące materiału do nauki za pomocą Internetu poprzez pocztę elektroniczną, media społecznościowe, wirtualne lekcje, filmy, audiobooki, dyskusje online, zintegrowaną platformę edukacyjną epodreczniki.pl, dzienniki elektroniczne i inne zasoby, które wskaże nauczyciel. To rozwiązanie jest mniej obciążone ograniczeniami technicznymi od pierwszego. Mniej, to nie znaczy, że w ogóle. Uczeń musi mieć bowiem dostęp do komputera połączonego z Internetem. Ten model wymaga również dużo większej samodyscypliny ucznia i jego rodzica. Uczeń bowiem sam (wspierany przez rodzica) decyduje o czasie rozpoczęcia i trwania nauki.

Kształcenie na odległość może przyjąć także formę mieszaną. Wykorzystana będzie wtedy i jedna, i druga ścieżka. Można się spodziewać, że takie rozwiązanie zyska dużą popularność i będzie szeroko wykorzystywane przez szkoły.

Potrzebujesz więcej informacji?

SZKOLENIA (także ON-LINE!)

Skorzystaj z doświadczenia edukatorów Centrum Kształcenia Nauczycieli Librus oraz naszych certyfikowanych trenerów Synergii.

• wykorzystanie modułów systemu Synergia w pracy szkoły
• zastosowanie TIK w szkole
• najnowsze zmiany w prawie oświatowym
• doskonalenie umiejętności nauczycieli

Forma szkolenia: szkolenie w placówce oświatowej lub szkolenie on-line (profesjonalna platforma wideokonferencyjna)

Kontakt: szkolenia@librus.pl, tel.: 32 350 85 85, wew. 4




Źródło:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020, poz. 493, ze. zm.).

Danuta Skrzypek
Edukator, menadżer oświaty, wieloletni Dyrektor szkoły, specjalista organizacji procesu kształcenia i zarządzania jakością pracy szkoły. Nauczyciel biologii i chemii w szkołach różnych typów. Laureatka licznych nagród kuratoryjnych i samorządowych. Za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN. Od kilkunastu lat szkoli nauczycieli, dyrektorów i kadrę kierowniczą różnych typów szkół w zakresie prawa oświatowego. Wspiera Dyrektorów w tematach związanych z organizacją pracy szkoły w oparciu o zapisy prawa oświatowego.

Ewa Sitko
Nauczyciel dyplomowany z 30-letnim stażem zawodowym. Nagrodzona w 2008 roku Medalem Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla oświaty. Edukator, autor i realizator programów wychowawczych. Koordynator szkolnych działań wychowawczych. Autorka publikacji dotyczących komunikacji interpersonalnej oraz aktywizacji odbiorcy procesu edukacyjnego. Od kilkunastu lat szkoli nauczycieli, dyrektorów i kadrę kierowniczą różnych typów szkół w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych. Wspiera nauczycieli w tematach związanych z organizacją procesu lekcyjnego.

Teresa Tymrakiewicz
Filozof i socjolog rodziny, menadżer oświaty, edukator, wieloletni nauczyciel akademicki, egzaminator filozofii, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli. Specjalistka w zakresie kształcenia kompetencji psychospołecznych i zarządzania zasobami ludzkimi, doradca ds. wychowania, autor i realizator licznych programów szkoleń z zakresu psychosocjologii. Od 25 lat szkoli nauczycieli, dyrektorów i kadry kierownicze różnych branż w zakresie rozwijania inteligencji emocjonalnej i interpersonalnej. Laureatka licznych nagród branżowych (ministra, kuratora) i samorządowych (prezydenta); za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN.



Dokładamy wszelkich starań w celu umieszczania prawdziwych i pełnych informacji. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone w artykule informacje lub ewentualne błędy czy braki w artykule.