Nauczanie to proces ciągłego poszukiwania tego, co jest najlepsze dla Twoich uczniów i dla Ciebie jako nauczyciela. Jednocześnie nauczanie zdalne stawia nas przed nowymi wyzwaniami, którym musimy stawić czoła. Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że lekcje są najbardziej efektywne, kiedy nasi uczniowie mają dość energii, aby włączyć się w działanie i są w stanie aktywnie angażować się w proces lekcji i wchodzić w interakcję z grupą. Dlatego tak ważne jest tworzenie atmosfery pozytywnego doświadczania tego, co dzieje się podczas naszych lekcji. Propozycje takich działań przedstawiam w artykule.

Pierwszą część moich propozycji i pomysłów znajdziesz tutaj.

Co jest ważne?

Budowanie relacji, frajda, integracja, poznawanie siebie w działaniu – to elementy, które z pewnością przyczynią się do podniesienia efektywności naszych zajęć i utrzymaniu zaangażowania uczniów. Warto także postawić na współpracę i współdziałanie, co w sytuacji izolacji jest naszym uczniom szczególnie potrzebne i wyjątkowo zaniedbane, bo wbrew pozorom nie jest łatwym zadaniem. Warto jednak próbować. Ważnym elementem zajęć on-line, szczególnie w przypadku uczniów młodszych, powinien być ruch. Pozwala on uczniom rozładować  nadmiar energii i uspokoić emocje. Starszym uczniom może pomóc w obudzeniu się, szczególnie na pierwszych lekcjach, i skupieniu się na tu i teraz. Można tutaj wykorzystać piosenki tematyczne związane z lekcją czy też kroki taneczne dostosowane do słów kluczy. Fajne ćwiczenia to także te, które łączą ze sobą słowo i gest. To rozbudza mózg i stanowi ważny przerywnik śródlekcyjny.

Zestawiłam moje pomysły i inspiracje na aktywności podczas lekcji. To są propozycje, które można również modyfikować i dostosować do grupy uczniów, z którymi pracujecie. Mam nadzieję, że każdy znajdzie coś dla siebie.

Akcja – reakcja

To rodzaj krótkiej i energicznej aktywności, podczas której następuje szybkie uaktywnienie obu półkul mózgowych naszych uczniów. Nauczyciel podaje nazwę jakiegoś zwierzęcia, a uczniowie naśladują to zwierzę, wydając charakterystyczne dla niego dźwięki. Do tego typu aktywności świetnie nadaje się także zabawa w skojarzenia – nauczyciel mówi słowo, a uczniowie szybko podają skojarzenia z nim związane. Kluczem do sukcesu jest szybkość.

Zdjęcie prowokacja

Karty Dixit są chyba wszystkim dobrze znane. Wykorzystywane podczas lekcji, szkoleń, a także spotkań towarzyskich. Jako pretekst do rozmowy, początek lekcji, ale także jako podsumowanie. Podczas pierwszego wiosennego lockdownu kilka kart zostało uwolnionych i możemy korzystać z nich również w ramach naszych lekcji on-line – pobierz tutaj.

Polecam także wykorzystywać zdjęcia prowokacyjnie, pobudzając uczniów do myślenia i konfrontując z emocjami. Do ciągu opowieści albo wymyślania słów kluczy przyda się także strona z kartami metaforycznymi (tutaj), które możemy wylosować i pracować z nimi na wiele sposobów:

• praca w grupach i wymyślanie tytułów do każdego zdjęcia,

• układanie wspólnego opowiadania lub ciągu opowieści – jedna osoba zaczyna i wypowiada zdanie pasujące do pierwszego zdjęcia, a kolejna do drugiego i tak dalej aż powstanie sensowna opowieść,

• wylosowane zdjęcia można także odnosić do określania siebie tu i teraz – to świetna aktywność dla uczniów starszych.

Lampa Alladyna

Mówienie o życzeniach i marzeniach może być świetnym sposobem na skłonienie ludzi do rozmowy. Ta aktywność polega na wyborze trzech życzeń i omówienia ich z grupą. Proponuję wykorzystanie tablicy Jamboard (dodatek do dysku Google) i zaproszenie uczniów do opublikowania grafiki, która najlepiej zaprezentuje każde z ich życzeń. Potem możemy omówić nasze życzenia lub kontynuować aktywność poprzez odgadywanie, czyje to życzenia i co przedstawiają albo czego dotyczą. Tablica Jamboard daje świetną możliwość dodawania karteczek do obrazków, co ułatwia organizację aktywności.

Wariacje na wspólne rysowanie online

Propozycja 1

Zadanie nauczyciela polega na przygotowaniu odpowiedniego do grupy swojej uczniów obrazka. Uczniowie mają 5 sekund na przyjrzenie się im. Następnie w ciągu 30 sekund lub minuty – w zależności od wieku uczniów – mają narysować na swoich kartkach to, co zobaczyli na wyświetlonym przez nauczyciela slajdzie. Co można narysować?

• kilka figur geometrycznych w jakimś charakterystycznym układzie,

• obraz w stylu Picasso,

• obraz przedstawiający prosty domek , ale z kilkoma szczegółami.

Propozycja 2

Nauczyciel przygotowuje sobie swoją grafikę, która posłuży mu za wzór dla uczniów. Nasze zadanie polega na jak najbardziej wiarygodnym wytłumaczeniu uczniom, co znajduje się na obrazku tak, aby oni stworzyli rysunek najbardziej zbliżony do oryginału. Na koniec uczniowie pokazują do kamery rysunki, które wykonali, a my wyświetlamy slajd z oryginałem i porównujemy. Może to być też fajnym pretekstem do rozmowy na temat komunikacji, podawania instrukcji, słuchania siebie nawzajem.

Propozycja 3

Prosimy uczniów o narysowanie kolegi lub koleżanki. Zanim zaczniemy tę aktywność nauczyciel podaje uczniom imię i nazwisko innego ucznia lub uczennicy z klasy. Można też zorganizować losowanie, zachęcam jednak, aby to dobrze przemyśleć. Zadaniem ucznia jest wyszukanie cech charakterystycznych osoby, która została mu przypisana. Następnie ma graficznie przedstawić tę osobę – narysować ją lub coś charakterystycznego dla tej osoby. Proponuję wykorzystać tablicę korkową online Padlet z włączoną funkcją komentowania, na której możemy od razu rysować w czasie rzeczywistym lub wstawić zdjęcie rysunku wykonanego ręcznie na kartce. Po wykonaniu tej części aktywności, pozostali uczniowie komentują nawzajem dodane rysunki, starając się odgadnąć, kto jest kim. Oczywiście można typować też samego siebie. Doskonała aktywność na godzinę wychowawczą. Świetnie rozładowuje napięcie, pojawia się przy tym dużo śmiechu, radości i pozytywnej energii. Jednocześnie uczniowie mają okazję, aby lepiej się poznać i zintegrować jako grupa.

Propozycja 4

Do rysowania on-line proponuję także kreatywne strony (zobacz tutaj oraz tutaj), które relaksują, wyzwalają kreatywność, pobudzają wyobraźnię i aktywizują. Niejednokrotnie odkrywają też talenty uczniowskie.

GIF na dzień dobry

Nic tak nie potrafi poprawić nastroju, jak trafiony gif na początek dnia czy też jakiejś aktywności. Bo gify mogą tworzyć uczniowie, ale także my – nauczyciele możemy tak zaczynać lekcję. U mnie standardem jest, gdy realizuję jakiś quiz online czy też test sprawdzający naszą wiedzę, że na początku, a często także na końcu aktywności zamieszczam motywujący i zachęcający do działania gif. Zauważyłam, że niektórzy uczniowie czekają wręcz na te gify i jest to dla nich fajny element naszych lekcji. Mamy sporo narzędzi cyfrowych, które umożliwiają nam stworzenie przestrzeni do właśnie takich „gifowych” działań. Ale gif może także oddawać nasz emocje na początku dnia albo na rozpoczęcie lekcji z nami czy też nastrój na zakończenie. Gifem możemy także prześmiać rzeczywistość, do czego zachęcam szczególnie w sytuacji kryzysowej.

• Tablica Padlet, na której uczniowie mogą dodawać gify wyszukane bezpośrednio w Internecie bez konieczności logowania się. Podobnym narzędziem jest także tablica Linoit. Tablica do współpracy w Nearpodzie, do której uczniowie dostają kod od nauczyciela również świetnie nadaje się do tego typu działań. Mamy możliwość napisania czegoś, ale także wrzucenia zdjęcia czy też gifa.
• Wakelet, czyli wirtualna przestrzeń do współpracy, do której możemy zapraszać uczniów, dając im dostęp przez link, a oni mogą wrzucać zasoby.

Breaking News dnia

Warto wykorzystać fajne generatory, aby pobudzić uczniów do działań kreatywnych i myślenia poza utartymi schematami. Rewelacyjnym punktem wyjścia może być tworzenie newsów dnia. Mogą się one odnosić do tematu naszej lekcji i być jej podsumowaniem, ale mogą też odnosić się do otaczającej nas rzeczywistości i emocji z nią związanych.

Proponuję wykorzystanie narzędzia prostego i intuicyjnego, a przede wszystkiego szybkiego – jeśli mamy pomysł jesteśmy w stanie w 5 minut stworzyć takiego newsa: breakyourownnews.com.

Stwórzmy sobie rymy

Wrzucamy na slajdzie pojedyncze wyrazy, a uczniowie na czacie tworzą rymy do wyświetlanych przez nas słów. Pozwalamy uczniom płynąć, czytamy na głos pojawiające się rymy. Warto pomyśleć o słownictwie związanym z naszym przedmiotem, aby później płynnie przejść do głównego tematu. Podaną aktywność możemy rozwinąć o dokończenie zdań w sposób rymowany. Na slajdzie zamieszczamy początek zdania, a uczniowie mają zdanie dokończyć tak, aby powstał rym.

Relaks i wyciszenie online

To, że nasi uczniowie są przebodźcowani, jest faktem. Efekty tego widoczne są praktycznie na każdym kroku, także podczas lekcji. Dlatego warto pomyśleć o elementach wyciszających, uspokajających, relaksujących. Idealnie by było, gdybyśmy nie musieli wykorzystywać do tego narzędzi cyfrowych, ale póki jesteśmy w takiej sytuacji, w jakiej jesteśmy warto wykorzystywać je mądrze i w dobrym celu. Polecam kilka stron, dzięki którym możemy wyciszyć uczniów, spróbować uspokoić ich oddech, stresy oraz zbyt dużą energię.

• 2 minuty nicnierobienia –  wchodzisz na tę stronę i rozpoczyna się odliczanie dwóch minut, podczas których nie robisz on-line nic (nie otwierasz innych okien, nie przeskakujesz ze strony na stronę), tylko wsłuchujesz się w odgłosy morza. Relaksujące i uspokajające ćwiczenie. Jednocześnie sprawdzające nasza konsekwencję.
• Pixel Thoughts –  pozbądź się stresującej Cię lub trapiącej Cię myśli i wypuść ją w przestrzeń jednocześnie obserwując, jak się oddala i znika. Narzędzie oczywiście do wykorzystania z dystansem i przymrużeniem oka, bo nie stanowi rozwiązania problemu, ale może się przydać na tu i teraz, aby uspokoić emocje, wyciszyć, skoncentrować na tu i teraz. Moi uczniowie lubią tę stronkę i nawet ci starsi niejednokrotnie dawali mi informację zwrotną, że to dziwne, ale im pomaga.

Wirtualne okno na świat

A co by było, gdybyśmy mogli zajrzeć przez okno czyjegoś domu na drugim końcu naszego kontynentu? Strona WindowSwap nam taką możliwość. Dzięki niej możemy się znaleźć w losowo wybranym miejscu na świecie i wyjrzeć przez czyjeś okno podziwiając widoki. Rewelacyjnie można to wpasować w lekcję –  jako punkt wyjścia do rozmowy, do dyskusji, do odpowiadania na pytania. U mnie sprawdziło się nawet w klasie początkującej na języku niemieckim. Angażuje i aktywizuje wszystkich uczniów. Warto wykorzystać ten potencjał.

Polecam także kilka aktywności stymulujących pracę mózgu, które proponowane są w filmiku – zobacz tutaj – i które można wykorzystać w każdym momencie podczas lekcji.

Mam nadzieję, że spośród tak różnorodnych aktywności wybierzecie coś dla siebie. Mam również nadzieję, że stanie się to dla Was inspiracją do własnych poszukiwań i tworzenia swoich wariacji zaproponowanych aktywności z korzyścią dla uczniów ale i dla siebie. Moment, w którym dostrzegamy zaangażowanie wszystkich uczniów i uaktywnienie się tych, którzy z reguły tego unikali, jest niesamowicie budujący i motywujący. Wierzę, że dobrze wykorzystacie te pomysły i propozycje.







Marta Florkiewicz-Borkowska
Trenerka edukacyjna, nauczycielka języka niemieckiego w Szkole Podstawowej im. Karola Miarki w Pielgrzymowicach. Autorka artykułów dotyczących wykorzystywania nowoczesnych technologii oraz zastosowania arteterapii w edukacji. Prelegentka na licznych konferencjach edukacyjnych, współorganizatorka całodniowej konferencji EduMocOnline, dyplomowana arteterapeutka. Propagatorka wykorzystywania gier planszowych, zabaw aktywizujących i metod kreatywnych w edukacji oraz łączenia offlinu z onlinem. Kreatorka nowoczesnych rozwiązań w edukacji. Koordynatorka wielu projektów. Działaczka społeczna. Nauczycielka Roku 2017. Laueratka tytułu Microsoft Innovative Educator Expert 2018-2019 i 2019-2020. Wpisana na listę 100 osób szczególnie zasłużonych w zakresie rozwijania kompetencji cyfrowych w Polsce 100 SPRUC 2019. Należy do społeczności Superbelfrzy RP.