Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje dotyczące nadzoru pedagogicznego zebrane w formie przewodnika.

1. Wymagania wobec szkół
   
   
2. Zakres nadzoru pedagogicznego
   
   
3. Warunki przeprowadzania kontroli
   
   
4. Plan nadzoru pedagogicznego
   
   
5. Rozwiązania praktyczne
   
   
6. Przykładowy plan nadzoru pedagogicznego - pobierz

Wymagania wobec szkół i związek z kontrolą jako formą nadzoru pedagogicznego

Na podstawie:

• rozp. MEN z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (tj. z 2020 r. poz. 2198).

Status aktu: obowiązujący

W tym rozporządzeniu określono wymagania wobec szkół i placówek, które dotyczą działań niezbędnych dla tworzenia optymalnych warunków do realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki. Obecna charakterystyka spełnienia wymagań jest określona (za pomocą zdań) na jednym poziomie.

Część tych wymagań odnosi się do przebiegu procesów kształcenia i wychowania. Np. wymaganie 1.: „Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się”. Inne natomiast odnoszą się do efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły –  np. wymaganie 8.: „Szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, egzaminu zawodowego oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych”.

Wiele wymagań zawartych w rozporządzeniu dotyczy jednocześnie dwóch obszarów wskazanych do kontroli jako formy nadzoru pedagogicznego:

1. przebieg procesów kształcenia i wychowania w szkole oraz
   
   
2. efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.

W czasie przeprowadzanych kontroli zewnętrznych mogą być oceniane działania szkoły lub placówki z odniesieniem do wskazanych wymagań.

Powrót

Zakres nadzoru pedagogicznego

Na podstawie:

• art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 4 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082); 

• §2 ust. 1 pkt 9, §25- §28 rozp. MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (tj. z 2020 r. poz.1551 ze zm.) - ostatnie zmieniające rozporządzenie z dnia 1 września 2021 r. (poz. 1618).

Aktualne zapisy rozporządzenia uchyliły wszystkie treści związane z dwiema formami nadzoru pedagogicznego: ewaluacją i monitorowaniem.

Zostały utrzymane dwie formy nadzoru pedagogicznego. Są to:

1. kontrola,
   
   
2. wspomaganie.

Kontrola jako forma nadzoru pedagogicznego została rozbudowana. Uległa zmianie definicja kontroli, która brzmi:

Kontrola – należy przez to rozumieć działania organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub dyrektora szkoły lub placówki prowadzone w szkole lub placówce, w celu oceny:

1. stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki;
   
   
2. przebiegu procesów kształcenia i wychowania w szkole lub placówce;
   
   
3. efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki.

W rozporządzeniu zostały nieco zmodyfikowane dotychczasowe pojęcia i zakres treści dotyczący wspomagania i elektronicznej platformy nadzoru pedagogicznego, na której gromadzone są dane identyfikacyjne szkół i informacje dotyczące kontroli. W rozporządzeniu wskazane są osoby, które mogą być użytkownikami platformy oraz zakres ich dostępności do platformy.

Dostęp do platformy uzyskują dyrektorzy szkoły, nauczyciele, uczniowie i rodzice w zakresie wykorzystania narzędzi nadzoru pedagogicznego w trakcie kontroli prowadzonej w szkole.

Zapisy te zawarte w rozporządzeniu sugerują, że w czasie kontroli prowadzonej w szkole mogą być wykorzystywane przez organ nadzoru pedagogicznego różne narzędzia (w rozporządzeniu nie są one wskazane, ale mogą to być np. arkusze obserwacji, arkusze prowadzonych rozmów, karty do analizy wyników itd.).

W dalszym ciągu nadzór pedagogiczny jest realizowany przez wykonywanie zadań i czynności określonych w art. 55 ustawy – Prawo oświatowe, w trybie działań planowych i doraźnych. Działania planowe i doraźne, które są prowadzone przez dyrektorów szkół, wynikają z potrzeb szkoły. Dyrektor szkoły ma obowiązek zwrócić szczególną uwagę na działania w zakresie nadzoru pedagogicznego, zawarte w ustawie, tzw. „codzienne zadania nadzoru pedagogicznego”:

1. posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć;
   
   
2. realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
   
   
3. przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;
   
   
4. przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
   
   
5. przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
   
   
6. zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Powrót

Warunki przeprowadzania kontroli przez organ nadzoru pedagogicznego

Na podstawie:

• §4a, §13-§18  rozp. MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (tj. z 2020 r. poz.1551 ze zm.) - ostatnie zmieniające rozporządzenie z dnia 1 września 2021 r. (poz. 1618).

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny może występować do dyrektora szkoły o przekazanie informacji i danych dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.

Kontrola podejmowana przez kuratora oświaty, przewidziana w planie nadzoru pedagogicznego organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jest przeprowadzana z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny zawiadamia, w terminie co najmniej 7 dni przed planowanym rozpoczęciem kontroli, dyrektora szkoły oraz organ prowadzący szkołę o zamiarze przeprowadzenia kontroli przewidzianej w planie nadzoru pedagogicznego Kuratora Oświaty, jej terminie i tematyce.

Przeprowadzenie w szkole czynności kontroli nie może zakłócać pracy szkoły.

Kontrola przewidziana w planie nadzoru pedagogicznego organu sprawującego nadzór pedagogiczny, która prowadzona jest w celu oceny:

1. stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły – nie powinna trwać dłużej niż 2 dni;
   
   
2. przebiegu procesów kształcenia i wychowania w szkole oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły – nie powinna trwać dłużej niż 5 dni w ciągu kolejnych dwóch tygodni.

Zebrane w celu kontroli dokumenty potwierdzające przebieg i wynik czynności kontroli stanowią akta kontroli.

Kontrolujący sporządza protokół kontroli. Protokół kontroli sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden egzemplarz kontrolujący przekazuje, za pośrednictwem odbioru, dyrektorowi szkoły, w terminie:

1. 7 dni roboczych od dnia zakończenia czynności kontroli w szkole – w przypadku kontroli, która dotyczy stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły;
   
   
2. 14 dni roboczych od dnia zakończenia czynności kontroli w szkole – w przypadku kontroli, która dotyczy przebiegu procesów kształcenia i wychowania w szkole oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.

Dyrektor szkoły może odmówić podpisania protokołu kontroli, składając w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania wyjaśnienia dotyczące przyczyn odmowy. Odmowa podpisania protokołu kontroli przez dyrektora szkoły nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez kontrolującego.

Dyrektor szkoły, w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania protokołu kontroli, może zgłosić do organu sprawującego nadzór pedagogiczny pisemne, umotywowane zastrzeżenia do ustaleń zawartych w protokole kontroli.

W przypadku zgłoszenia zastrzeżeń organ sprawujący nadzór pedagogiczny może zarządzić przeprowadzenie dodatkowych czynności kontrolnych.

W przypadku stwierdzenia zasadności zgłoszonych zastrzeżeń organ sprawujący nadzór pedagogiczny dokonuje zmian w protokole kontroli i przekazuje go dyrektorowi szkoły.

W przypadku nieuwzględnienia całości lub części zgłoszonych zastrzeżeń organ sprawujący nadzór pedagogiczny sporządza pisemne stanowisko wobec zastrzeżeń i przekazuje je dyrektorowi szkoły w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania zastrzeżeń.

Powrót

Plan nadzoru pedagogicznego

Na podstawie:

• §20, §22- §24 rozp. MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (tj. z 2020 r. poz.1551 ze zm.) - ostatnie zmieniające rozporządzenie z dnia 1 września 2021 r. (poz. 1618).

Na każdy rok szkolny organ sprawujący nadzór pedagogiczny i dyrektor szkoły opracowują plan nadzoru pedagogicznego.

Plan nadzoru pedagogicznego na dany rok szkolny, który jest opracowany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, zawiera liczbę i tematykę kontroli planowanych w poszczególnych typach szkół. Plan ten podawany jest do publicznej wiadomości przez zamieszczenie na stronie internetowej urzędu obsługującego organ sprawujący nadzór pedagogiczny w terminie do dnia 31 sierpnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, którego dotyczy ten plan.

Dyrektor szkoły we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, określone w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego:

1. kontroluje:
   
   
   • przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły,
     
     
   • przebieg procesów kształcenia i wychowania w szkole oraz efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.
     
     
2. wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:
   
   
   • diagnozę pracy szkoły lub placówki,
     
     
   • planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
     
     
   • prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad.

W celu realizacji ww. zadań dyrektor szkoły w szczególności:

1. analizuje dokumentację przebiegu nauczania,
   
   
2. obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej szkoły.

Dyrektor szkoły opracowuje na każdy rok szkolny plan nadzoru pedagogicznego, który przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej w terminie do dnia 15 września roku szkolnego, którego dotyczy plan.

Plan nadzoru pedagogicznego jest opracowywany z uwzględnieniem wniosków z nadzoru pedagogicznego sprawowanego w szkole w poprzednim roku szkolnym oraz podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa. Plan nadzoru może być zmieniony, o czym dyrektor szkoły lub placówki niezwłocznie informuje radę pedagogiczną.

Plan nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły zawiera w szczególności:

1. tematykę i terminy przeprowadzania kontroli:
   
   
   • przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły,
     
     
   • przebiegu procesów kształcenia i wychowania w szkole oraz efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły.
     
     
2. zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez:
   
   
   • diagnozę pracy szkoły lub placówki,
     
     
   • planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego,
     
     
   • prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad.
     
     
3. plan obserwacji prowadzonych przez nauczycieli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych zajęć i czynności wynikających z działalności statutowej szkoły.

Dyrektor szkoły w terminie do dnia 31 sierpnia przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej, wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego.

Plany nadzoru pedagogicznego opracowane na rok szkolny 2021/2022 należy dostosować do przepisów zmieniającego rozporządzenia w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie zmieniającego rozporządzenia. Zmieniające rozporządzenie weszło w życie dnia 4 września 2021 r. – 30 dni od dnia wejścia w życie tego rozporządzenia upływa w dniu 4 października 2021 r. (na podstawie §2 rozp. MEiN z dnia 1 września 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1618)).

Powrót

Rozwiązania praktyczne służące opracowaniu planu nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły w roku szkolnym 2021/2022

Na podstawie:

• art. 70  ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 4 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082);

• §23 rozp. MEN z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (tj. z 2020 r. poz.1551 ze zm.) - ostatnie zmieniające rozporządzenie z dnia 1 września 2021 r. (poz. 1618).

Plan nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły jest opracowywany z uwzględnieniem wniosków z nadzoru pedagogicznego sprawowanego w szkole w poprzednim roku szkolnym. Dyrektor szkoły powinien przygotować kilka wniosków (3-4) z nadzoru pedagogicznego z poprzedniego roku 2020/2021, które przedstawiał radzie pedagogicznej szkoły. Wnioski te powinny również zostać opracowane z przełożeniem na sposoby wykorzystania i przyjęte do realizacji przez radę pedagogiczną.

Przykłady wniosków z nadzoru:

1. Wniosek z ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej w roku szkolnym 2020/2021: „Realizować ocenianie zachowania uczniów zgodnie z zapisami zawartymi w statucie szkoły.”
   
   
2. Wniosek dyrektora szkoły mający na celu poprawę jakości udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej: „Doskonalić rozpoznawanie w oddziale każdej klasy uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.”
   
   
3. Wniosek dyrektora szkoły wynikający z obserwacji zajęć: „Doskonalić wśród nauczycieli niezadowalającą znajomość metod aktywizujących w pracy z uczniami.”
   
   
4. Wniosek dyrektora szkoły wynikający z obserwacji zajęć edukacyjnych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość: „Rozwijać i wykorzystywać umiejętności nauczycieli w pracy z uczniami, nabyte w czasie kształcenia na odległość, stosować do rozwijania kompetencji cyfrowych uczniów w trakcie prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej.”

Rada pedagogiczna szkoły posiada swoje kompetencje, które zostały określone w ustawie – Prawo oświatowe. Do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy między innymi: ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad szkołą przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy szkoły.

Wskazane stanowienie rady pedagogicznej odnosi się do sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, które należy rozumieć jako sposób realizacji związany z szukaniem odpowiedzi na pytanie: „jak, kto i kiedy” dokona realizacji danego działania. Na podstawie wniosków należy zaplanować konkretne działania do realizacji przez radę pedagogiczną w nowym roku szkolnym i wykorzystać je w planie nadzoru pedagogicznego dyrektora szkoły.

Propozycja Uchwały i przykładowych rozwiązań dot. wyników ewaluacji wewnętrznej prowadzonej w roku szkolnym 2020/2021 i ich wykorzystanie do realizacji przez nauczycieli i dyrektora w roku szkolny 2021/2022 – pobierz tutaj.

Powrót




Danuta Skrzypek
Edukator, menadżer oświaty, wieloletni dyrektor szkoły, specjalista organizacji procesu kształcenia i zarządzania jakością pracy szkoły, zdobywczyni licencji na prowadzenie grantów kuratoryjnych w zakresie: dokumentacji pracy szkoły, bezpieczeństwa uczniów, planowania procesu dydaktyczno-wychowawczego w świetle podstawy programowej kształcenia ogólnego, nauczyciel biologii i chemii w szkołach różnych typów. Laureatka licznych nagród kuratoryjnych i samorządowych; za szczególne zasługi dla oświaty odznaczona medalem KEN.

Dokładamy wszelkich starań w celu umieszczania prawdziwych i pełnych informacji. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o zamieszczone w artykule informacje lub ewentualne błędy czy braki w artykule.