Ptasie radio, czyli model komunikacji DISC w szkole – cz. 1

Zrozumienie zachowań ludzkich – uczniów, rodziców czy innych pracowników oświaty, to pierwszy krok do zbudowania relacji opartych na właściwej komunikacji. Zapoczątkowana od 1928 roku przez amerykańskiego profesora psychologii Williama Mourton Marstona teoria osobowości DISC bazuje na stylach zachowania i stanowi jedno z najbardziej popularnych na świecie narzędzi służących do badania mocnych stron i kompetencji.

Artykuł jest pierwszą częścią cyklu poświęconego modelowi DISC #ptasie radio.

Założenia modelu

Model DISC zakłada, że istnieją cztery główne style zachowania ludzi, które można ustalić. Układają się one w cztery dominujące typy: D – dominujący (ang. dominant), I – interaktywny/inspirujący (ang. influencing), S – wspierający/stabilny (ang. steady) oraz C – skrupulatny/ostrożny (ang. cautious). Zachowania te są dla siebie przeciwstawnymi parami względem dwóch osi. Pierwsza oś to postawy otwarte na innych ludzi (ekstrawertyczne) i powściągliwe (introwertyczne). Drugą parą są postawy zorientowane na ludzi (people oriented) albo na zadania (task oriented). Każdy z tych stylów przyporządkowany został do jednego z czterech kolorów: czerwony (D), żółty (I), zielony (S), niebieski (C).

a_ptasie_radio_czyli%20_model_komunikacji_DISC_w_szkole_cz_1_LS_graf.jpg

Zdaniem autora modelu DISC każdy z nas ma dostęp i używa w swoim życiu najczęściej dwóch lub trzech stylów DISC (tylko ok. 5 proc. populacji stanowią osoby jednokolorowe, 8 proc. to mieszanka dwóch kolorów, zaś reszta łączy w sobie cechy trzech stylów). W różnych sytuacjach sięgamy po różne dostępne nam wzorce zachowań. Jednocześnie często mamy swój preferowany sposób reagowania w określonych sytuacjach. Znając go oraz rządzące nim mechanizmy, rozpoznając style i kolory osobowości innych osób, możemy usprawnić swoją komunikację i poprawić relacje z innymi. Co najważniejsze, wszystkie style są pozytywne i wnoszą coś ważnego do świata. Należy pamiętać o kilku wskazówkach podczas pracy z tym modelem.
  1. Traktuj innych tak, jak oni by tego chcieli, a nie tak, jak sam chciałbyś(-łabyś) być traktowany(-a) (Platynowa Zasada).
  2. Obserwując innych, możesz zidentyfikować ich styl i zrozumieć, co motywuje ich zachowania. Kiedy zrozumiesz ich intencje, będziesz mniej skłonny(-a) do osądzania.
  3. Zwracaj uwagę na to, co robią inni.
  4. Czasem to, że nadużywamy naszych mocnych stron, sprawia, że nasza siła zamienia się w słabość.
  5. Nie trzeba zmieniać swojego stylu, żeby być skutecznym. Wystarczy, że wykorzystasz inny styl, kiedy to konieczne, pod warunkiem, że nie będziesz nadużywał(-a)  swoich mocnych stron.

Zdecydowane Orły, czyli dominujący styl D w szkole

Osoby reprezentujące styl D skupiają się na celu, osiągnięciu rezultatów. Działają zamiast planować, kierują się długoterminową wizją tego, co można osiągnąć. Podejmują ryzyko, szukają wyzwań, szybko oceniają sytuację, określają kierunek działania. Są asertywne, bezpośrednie i lubią współzawodnictwo. Komunikują się w sposób jasny, konkretny, oczekują precyzyjnych odpowiedzi na swoje pytania. Takie osoby chcą szybko widzieć efekty swoich działań, dlatego też czasami działają zbyt impulsywnie. Największa obawa Zdecydowanego Orła to utrata kontroli nad sytuacją, a najskuteczniejsza motywacja to nowe wyzwania i możliwości oraz osiągnięcie niezależności.

Poniżej wymieniono wskaźniki behawioralne, po których można rozpoznać osobę preferującą styl D:
  • postawa wyprostowana,
  • mocny uścisk dłoni,
  • zachowany kontakt wzrokowy,
  • ton głosu jest stanowczy,
  • sposób mówienia przekonujący,
  • jest bezpośredni, mówi, co myśli,
  • przerywa innym,
  • jest w ciągłym pośpiechu,
  • robi wiele rzeczy naraz,
  • wyraża swoje opinie jako fakty,
  • może być agresywny w stosunku do innych,
  • jest wymagający, łatwo się irytuje,
  • pyta: „Co ja z tego będę miał(-a)?”,
  • podczas rozmowy przechodzi do sedna sprawy,
  • mówi wprost, czego chce,
  • staje się niecierpliwy, gdy przesadnie zagłębiasz się w szczegóły,
  • sprowadza rozmowę na swoje, konkretne tory,
  • sugeruje sposoby rozwiązania problemu lub narzuca swoje zdanie.
Dyrektor szkoły o stylu zachowania D jest dyrektywny, stanowczy, wymagający, trzyma grono pedagogiczne raczej krótko, ale w razie potrzeby będzie bronić zespołu jak lew. Jest zorientowany na osiągnięcie celów. Bywa niecierpliwy, konkretny i bezpośredni. Zdarza się, że jest uparty. Motywuje pracowników, stawiając im nowe wyzwania. Otwarty na zmiany i reorganizację, jest ich realizatorem. Wielozadaniowość to jego drugie imię. Jasno określa zasady pracy w zespole i informuje, jakich wyników oczekuje. Jest bardzo skuteczny, szczególnie w sytuacjach kryzysowych nie traci głowy.

Nauczyciel reprezentujący ten styl może zbyt szybko omawiać materiał i nie podawać informacji oraz przykładów. Jego konkretne podejście może ograniczać przyswajanie nowej wiedzy przez uczniów. Nauczyciel o tym stylu może nie być wrażliwy na potrzeby emocjonalne uczniów.

Uczeń reprezentujący omawiany styl jest jak Zdecydowany Orzeł w bajce „Rozwiń skrzydła” autorstwa M. Rosenberg i D. Silverta, czyli:
  • może być apodyktyczny w stosunku do innych ludzi,
  • reaguje agresywnie, kiedy słyszy słowo „nie”,
  • nalega na stosowanie jego własnych zasad,
  • nie akceptuje tego, że inni mają nad nim władzę,
  • uparcie domaga się tego, na co ma ochotę,
  • to naturalny przywódca, kontrolujący innych i sytuację,
  • ma napady furii, kiedy przegrywa albo coś przebiega nie po jego myśli,
  • musi wygrywać,
  • jest w nieustannym ruchu, wciąż coś robi.
W komunikacji z rodzicem z typem dominującym D:
  • mów krótko, konkretnie, wprost,
  • nie mów chaotycznie, nie powtarzaj się,
  • zadawaj pytania typu „Co?” i „Dlaczego?”,
  • skup się na działaniu, pamiętaj, że dla niego liczą się rezultaty,
  • sugeruj rozwiązania, nie skupiaj się na analizie problemu,
  • wskaż logiczne korzyści dla pomysłów, które proponujesz,
  • nie spoufalaj się zbytnio i nie bądź zbyt rozmowny,
  • jeśli coś stwierdzasz, miej na to konkretne dowody, fakty potwierdzające Twoją tezę,
  • nie generalizuj.

Nauczanie z uwzględnieniem DISC

Zrozumienie i zastosowanie modelu może wyeliminować pewne niepotrzebne sytuacje. Wystarczy tylko zastosować Platynową Zasadę: „Traktuj innych tak, jak chcą być traktowani”. W pierwszej kolejności należy poznać własny styl zachowania, bo jest to podstawa nauczania innych.

Lekcje powinny być prowadzone z uwzględnieniem stylów uczestniczących w nich uczniów. Czynniki, które trzeba uwzględnić podczas pracy z uczniami, zgodnie z modelem DISC, to:
  • tempo i powtórzenia,
  • okazje do pracy indywidualnej i grupowej,
  • ilość przekazywanych informacji,
  • metodyka prowadzenia zajęć.
W przypadku Zdecydowanych Orłów w klasie nauczyciel powinien podać konkretny temat zajęć i powiązać go z otaczającym światem lub sytuacją, w jakiej uczniowie właśnie się znajdują. Kolejnym krokiem powinno być przedstawienie programu lekcji, a dopiero później można przejść do przekazywania treści.

Zapamiętaj

Osoby o dominującym stylu D powinny ograniczyć:
  • bezpośredniość, czyli mówienie tego, co się myślą; lepiej zadawać więcej pytań i złagodzić ton głosu,
  • szybkie tempo – pośpiech nie jest dobrym doradcą,
  • skłonności do szybkiego reagowania w sytuacjach, które nie wymagają szybkiego gaszenia pożaru,
  • ambicję, która niepotrzebnie podkręca stres,
  • zbytnią pewność siebie – przekonanie do własnych racji może czasem zamknąć pomysły innych ludzi,
  • wyniosłą postawę poprzez świadomość własnej mowy ciała,
  • potrzebę dominowania i ryzykowania.




Źródła:
  • https://effectiveness.pl/typy-osobowosci-disc/
  • https://bossblog.pl/model-disc-w-biznesie-twoj-styl-zachowania/
  • M. Rosenberg, D. Silvert, Rozwiń skrzydła. „Poznaj i zastosuj model DISC, aby doskonalić relacje w życiu zawodowym i osobistym”, wyd. Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2013

Dr Marta Majorczyk
Pedagog, psycholog, psychoterapeuta systemowy, doradca rodzinny, trener, animator rozwoju (coach, mentor, tutor), badacz i wieloletni nauczyciel akademicki. Od stycznia 2015 roku współpracuje z Niepubliczną Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną przy Uniwersytecie SWPS w Poznaniu. Kierownik studiów podyplomowych dla nauczycieli z zakresu: edukacji elementarnej, terapii pedagogicznej, wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, wychowania do życia w rodzinie. Współtwórca nowatorskich kierunków kształcenia: edukacja prorozwojowa oraz mediaworking. Autorka sześciu monografii i wielu tekstów popularno-naukowych, analiz oraz opracowań o tematyce rodzinnej, rozwoju dziecka, wychowania i opieki, a także neurodydaktyki.


Interesuje Cię ta tematyka? Przeczytaj również:

Najbardziej aktualne artykuły: